Aandacht

1. Overleven, en dus leven, is laveren tussen gezien worden (aandacht krijgen) en onzichtbaar blijven, niet gezien worden (geen aandacht krijgen). Echt gezien zijn, is aandacht hebben gekregen, niet gezien zijn is geen aandacht hebben gekregen. Aandacht is de ander zien en horen.

2. Maar soms wil de burger ongehoord en ongezien blijven. Van jongs af aan hebben wij geleerd ‘het vieze’ en ‘het onbetamelijke’ te verrichten zonder aandacht te genereren. Ongezien blijven is het fundament waarop al onze dubbellevens berusten. En wie leidt geen dubbelleven? De God die alles ziet, als ware Hij een almachtige ouder, is een door en door totalitair concept. Er is ook aandacht die onderdrukt.

3. God zelf eist voortdurend aandacht op, door individuele mensen en zijn volk te straffen, merkwaardige opdrachten te geven, tot massale verhuizingen te dwingen e.d. De mens heeft net als God nooit genoeg aan zichzelf, hij is zijn eigen leegte.

4. Sociale media zijn een manier om de behoefte aan aandacht van mensen effectief te vervullen. En tegelijkertijd die behoefte blijvend te genereren. Je hoeft er niet voor op bezoek. Je hoeft ook de vakantiefoto’s niet meer te bekijken, je schrijft uitsluitend in de comments: ‘Wat heerlijk daar op Aruba!’ Sociale media vormen een aandachtsindustrie. De nadruk ligt op het woord ‘industrie’.

5. Er zijn, zoals we al hebben gezien, diverse vormen van aandacht. De bejaarde die niet zelf naar de wc kan, wil aandacht om naar de wc te kunnen, de verliefde wil aandacht van het liefdesobject, de leraar wil aandacht van de klas, want zonder die aandacht wordt kennisoverdracht lastig. Bovendien bevestigt de aandacht zijn autoriteit, de autoriteit krijgt aandacht. Iemands aandacht is, uitzonderingen daargelaten, de voorwaarde om een ander jouw behoefte of verlangen te laten vervullen. Soms wil men met rust worden gelaten, maar zelfs de kluizenaar zal niet altijd en door iedereen met rust willen worden gelaten. Ook hij wil worden gezien voor hij sterft, al is het maar door een kat of een geit.

6. De schrijver wil aandacht van de lezer, maar steeds meer lezers willen ook aandacht van de schrijver.