Tien dagen was ik in Parijs voor werk. Ik ontmoette circa dertig mensen, van wie twee of drie intiem, waarmee ik niet wil zeggen dat ik fysiek contact met hen heb gehad. De voertaal was Frans. De meeste mensen verstond ik uitstekend, een enkeling wat minder.
Tijdens een diner voerde ik een gesprek met een man die zo binnensmonds praatte dat het me moeite kostte hem te volgen. Ik had soms het idee dat hij nu en dan overging op het Arabisch, maar dat bleek achteraf ook zo te zijn.
Hier en daar ontstond spraakverwarring tussen mijn gesprekspartners en mij. Ik ben van mening dat spreken voor een gedeelte bluffen is; je doet alsof je weet waarover de ander het heeft. Vaak hoef je niet eens echt te luisteren, omdat je toch al weet wat de ander gaat beweren. Maar het komt natuurlijk voor dat de ander je verrast.
Meestal heb ik de spraakverwarringen elegant weten op te lossen, soms leidden ze tot hilariteit. Alsof het onbewuste zich naar de voorgrond dringt als de controle over de taal je tijdelijk ontglipt.
Een taal niet volledig beheersen geeft ook vrijheid. Wat beschamend zou zijn in een taal die je goed tot zeer goed beheerst is niet beschamend of zelfs charmant in een taal die je matig beheerst.
'Ik ben van mening dat spreken voor een gedeelte bluffen is; je doet alsof je weet waarover de ander het heeft.'
Misschien is deze vrijheid typerend voor de vrijheid van de buitenstaander. Hij kan dingen zeggen die niet gezegd mogen worden, omdat hij er niet bij hoort. De taboes gelden voor hem, maar hij kan veinzen de taboes niet te kennen of misschien kent hij ze echt niet.
Aan de andere kant heb ik Nederlandse toeristen in het buitenland Engels horen praten die duidelijk geen Engels beheersten en ook niet van plan leken te zijn om daar verandering in aan te brengen.
De buitenstaander moet zich assimileren. Hij assimileert zich nooit vlekkeloos, maar in die grijze zone van de half gelukte assimilatie kan de ontmoeting plaatsvinden.
Een toerist daarentegen is iemand die zich niet wenst te assimileren. Hij stelt met afgrijzen vast dat het niet overal zo is als bij hem thuis.
Onze cultuur is de toeristische cultuur geworden.