‘Ayahuasca veroorzaakt in de juiste dosering een sterke roes met visuele hallucinaties. Men ziet felgekleurde en snelbewegende beelden. Gebruikers krijgen soms religieuze, mystieke ervaringen en contacten met vreemde wezens. Soms zijn er egoverstoringen. Gebruikers zien niet alleen dieren, maar denken soms ook dat ze een dier zijn. Ook kan een verdieping van inzichten optreden.’
Dit is een tekst van Jellinek, die ik onlangs heb geraadpleegd toen ik het woord ‘ayahuasca’ voor het eerst had gehoord. Ik hoorde het voor de tweede keer in het televisieprogramma De nachtzoen, een man sprak het snel en geroutineerd uit, ik kon het niet thuisbrengen maar het liet me niet los. Ineens sprong het tevoorschijn – een woord ontdekken dat zich verstopt, dat is een mooi moment. Ik word er goedmoedig van, ik sta open voor de suggestie zelf een dier te zijn. De man was soldaat, hij bestuurde een Apache-helikopter in Afghanistan en had een grote ontdekking gedaan. Ze moesten vaak schuilen voor inslaande granaten. De reacties hierop waren zo verschillend dat hij tot de conclusie was gekomen dat er geen sprake kon zijn van een gemeenschappelijk gedrag in zulke extreme situaties. Dat was voor mij geen verrassing. Ik heb ooit een lezing bezocht van iemand die wetenschappelijk onderzoek had gedaan naar de reacties van politie-agenten die tijdens hun werk iemand (onopzettelijk) hadden doodgeschoten. Dat liep van schouderophalen tot zelfmoord. Ik herinner me wel dat ik verrast was door het grote verschil, maar die verrassing is allengs verdwenen. Tegenwoordig ben ik gewend aan de enorme verschillen tussen mensen. De Apache-piloot verliet de dienst toen het Nederlandse avontuur in Afghanistan was beëindigd. Hij was zich gaan verdiepen in mystiek en had op die zoektocht de ayahuasca ontdekt. Hij vertelde dat er geen woorden beschikbaar waren om mystieke ervaringen te beschrijven. Maar hij kon wel woorden vinden voor een zeer belangrijke ommekeer in zijn leven: hij was altijd overtuigd atheïst geweest, maar dat was nu door de ayahuasca voorbij.