Bjorn, de jeugdliefde van Eva Moeraert, maakte een eind aan zijn leven. In de podcast 'Waarom' gaat ze op zoek naar de redenen en omstandigheden.

Wie was jij in 1997?

Eva Moeraert: ‘Ik was een puber van zeventien in het jaar voor mijn eindexamen. Er waren destijds in mijn beleving twee soorten mensen: degenen die naar The Spice Girls en ‘Barbie Girl’ luisterden, en de alternatievelingen. Ik hoorde duidelijk bij die tweede groep: ik luisterde naar Nirvana, Smashing Pumpkins en Radiohead. Ik had gekleurd haar en legerkistjes met rode veters. Ik zat bij de scouting in Gent en we hadden daar een heel toffe vriendengroep.’

Toen gebeurde er plots iets heftigs.

‘Ja, mijn goede vriend en voormalige geliefde Bjorn verdween opeens. Hij was een week vermist, maar we maakten ons in eerste instantie niet zo veel zorgen. Tot bleek dat hij uit een hotel gesprongen was. We begrepen er niets van. Ik kende hem van de scouting, maar op school bleek hij een heel ander leven te leiden. We hebben er die zomer veel over gepraat, maar zijn nooit op zoek gegaan naar de aanleiding voor zijn zelfmoord en de precieze omstandigheden. Daarna gingen veel van ons studeren, we hadden het met elkaar verwerkt, dachten we. Maar twintig jaar na dato bleek dat we toch nog met veel vragen zaten.’

© Sanne Zurné

Eva Moeraert

Wat deed je besluiten de zaak weer op te pakken en op zoek te gaan naar het ‘waarom’?

‘Ik kwam een envelop tegen met herinneringen: briefjes die we naar elkaar gestuurd hadden, een verjaardagskaart en het bidprentje van zijn uitvaart. Ook zaten er brieven in die ik aan hem geschreven had, toen hij al dood was. Die waren het meest confronterend. Ik werd teruggebracht naar mijn gevoel van toen en zag mezelf weer zitten, schrijvend op het kerkhof: dat ik het niet begreep en me boos, verdrietig en schuldig voelde. Een paar maanden later hoorde ik in de auto het nummer ‘Unforgiven’ van Metallica. Dat was een van Bjorns favoriete platen en werd ook op zijn begrafenis gedraaid. Dat kwam zo hard binnen, de tranen rolden over mijn wangen. Toen dacht ik: Eva, je moet hier iets mee doen.’

Wist je meteen dat er een podcast in zat?

‘Dat was niet het uitgangspunt. Ik had wel iets auditiefs in mijn hoofd, aangezien ik radiomaker ben. Maar het leek me in eerste instantie iets voor zijn vrienden en familie, dus ik ben mensen in zijn omgeving gaan interviewen. Tijdens die gesprekken voelde ik meteen dat er meer in zat. Het moest niet alleen een eerbetoon aan Bjorn worden, maar een verhaal dat raakt aan bredere thema’s.’

[De tekst gaat verder onder de afbeelding]

© Eva Moeraert

Bjorn

© VPRO / Lynne Brouwer

Was het moeilijk om al dat oude zeer weer op te rakelen?

‘De eerste interviews waren heel moeilijk, maar als ik aan het interviewen ben beschermt mijn microfoon mij, dan stel ik vooral vragen. Toen ik de gesprekken terugluisterde had ik het veel moeilijker, en ook de dag erna, het deed me heel veel. Je haalt verdriet onder het stof vandaan, en dat voel je ook. Maar ik merkte ook een enorme dankbaarheid om er nog eens over te praten, om te verwerken. Ik heb zijn ouders ook bij elke stap in het proces betrokken en een bijzondere band met ze opgebouwd.’

Hoe heb je van zo’n persoonlijk verhaal een podcast over bredere thema’s weten te maken?

‘Daar heeft eindredacteur Randy Vermeulen van de vpro me erg bij geholpen. Voor mij was natuurlijk alles interessant. Maar waarom zou iemand anders naar mijn verhaal van 22 jaar geleden luisteren? Randy heeft ervoor gezorgd dat het spannend bleef. Hij zei soms: je vrienden praten op een saaie manier. Dat is niet leuk om te moeten zeggen of te horen, maar wel nodig. Om het verhaal universeler te maken, spreek ik ook experts op het gebied van zelfmoord en rouwverwerking.

Ik heb wel een paar keer een paar maanden pauze moeten inlassen. Ik kreeg al die nieuwe informatie niet verwerkt, moest het laten bezinken voor ik genoeg afstand had en verder kon met de podcast. Daarom heb ik er in totaal anderhalf jaar aan gewerkt.’

'Je haalt verdriet onder het stof vandaan, maar ik merkte ook een enorme dankbaarheid'

- Eva Moeraert

Je hoort vaak dat berichtgeving over zelfmoord mensen op ideeën kan brengen, hoe ga je daarmee om?

‘Daar heb ik absoluut veel over nagedacht, dat zou het ergste zijn wat me kan overkomen. De mensen achter de zelfmoordlijn hebben mij begeleid en elke aflevering beluisterd, om copycats te voorkomen. In hun richtlijnen staat dat je niets mag zeggen over de methode. Je hoort dat Bjorn uit een hotel is gesprongen, maar niet van welke verdieping. Verwijzingen naar exacte hoeveelheid pillen en drank die in het spel waren, zijn helemaal weggelaten. En ik moest blijven benoemen dat een zelfdoding nooit een impulsieve daad kan zijn. Er is soms een aanleiding, maar dat is meestal slechts de druppel. Er zijn altijd veel meer en complexe onderliggende factoren.
Er zit ook veel hoop in de podcast. Als mensen die met zulke ideeën rondlopen, horen dat een hele vriendenkring twintig jaar later nog worstelt met wat er gebeurd is, kan ze dat ook weerhouden. Zelfmoordenaars denken namelijk vaak dat ze het beste doen voor henzelf en hun omgeving. Ik heb deze podcast echter niet gemaakt ter preventie, maar voor andere nabestaanden.’

Heb je uiteindelijk een antwoord op je vraag gekregen?

‘Ik ben veel te weten gekomen over de dood van Bjorn. Een belangrijke factor daarin was het politierapport waar ik de hand op wist te leggen. Daar staan heel veel details in, ook interviews met mensen van wie ik nog nooit gehoord had. Die nieuwe sporen ben ik gaan onderzoeken en dat heeft me veel inzicht gegeven. Ik heb persoonlijk wel een antwoord op mijn waarom-vraag gekregen, waar ik mee verder kan en rust door heb gevonden. Bij zelfmoord is er nooit een eenduidig antwoord, maar voor mij is puzzel wel gelegd. Ik heb Bjorn dankzij de podcast opnieuw leren kennen, en eigenlijk een nieuwe band met hem gekregen.’

'Waarom' verschijnt wekelijks vanaf 16 april

Heb je naar aanleiding van dit onderwerp behoefte om met iemand te praten?

Ga dan naar mindkorrelatie.nl of bel 113.