Vanuit een woonzorgcomplex in Noord-Groningen maakt mediaproject Samen in Beeld TV op vrolijke wijze televisie met senioren. Tegen de eenzaamheid en voor de lol. De VPRO Gids ging kijken en viel met de neus in de taart.

‘Mag de deur dicht? Het tocht nogal.’ Ook al is het buiten ruim 25 graden, de senioren die in het halletje van woonzorgcomplex Hunsingoheerd in Uithuizen wachten op vervoer naar het ziekenhuis houden blijkbaar niet van een frisse wind. Opmerkelijk, want juist hier is zes jaar geleden het succesvolle mediaproject Samen in Beeld TV (SiBTV) gestart. Dat is lokale televisie tegen de eenzaamheid en vóór het welzijn van ouderen. Gemaakt voor, met en over de doelgroep en via de kabel te zien in een groot deel van provincie Groningen.

Die kleine omroep, een mini-Max, is bedacht door Ina Spijk. Toen zij zeven jaar geleden haar moeder bezocht in dit woonzorgcomplex (wozoco) raakte ze nogal gedeprimeerd door het isolement en de eenzaamheid van haar moeder en andere bewoners. Ook verbaasde het haar dat veel bewoners elkáár zelfs niet kenden. Dit kan anders, dacht Spijk, die de nodig televisie-ervaring had. Haar oog viel op het interne televisienet, dat alleen maar stilstaande beelden uitzond. Stel dat je daarop bewegende beelden zou laten zien. Van bewoners bijvoorbeeld.

Vervolgens trok ze met een grote camera door het gebouw om interviews met en portretten van de bewoners te maken. Die moesten daar flink aan wennen, maar nadat de eerste filmpjes werden uitgezonden, verdween de scepsis en was er het begin van een nieuwe omroep. Al snel was de bezemkast waarin SiBTV begon te klein en dat geldt eigenlijk ook voor de kamer op de eerste verdieping die nu als uitvalsbasis, montage- en opslagruimte, studio, kantoor en redactielokaal dienst doet.

Oudeklaasjournaal

Bij de wekelijkse redactievergadering op deze maandagochtend pas ik er dan ook nog maar net bij. Terwijl op het Media Park in Hilversum zelden voor tienen wordt overlegd, zitten hier om negen uur ’s ochtends al vijftien enthousiaste medewerkers vergaderklaar over de uitgebreide agenda gebogen. Een handvol stagiairs, drie betaalde parttimekrachten en een groot aantal vrijwilligers. Sommigen zijn zelfs al aan hun tweede bakkie toe.

Het planbord aan de muur is goedgevuld. Het zijn dan ook niet de lopende titels die vandaag het meeste overleg vereisen. Want voor Tiedverdrief, een programma over passies, zijn al kandidaten genoeg. Ook voor de dagjes uit in Er op uit is keus genoeg. Ik hoor iets over de SRV-man, het visserijmuseum, petanque, kunstenaarscollectief De Ploeg en een meubelmaker die replica’s van de Martinitoren bouwt. Voor die Er op uit-jes, en ook voor andere programma’s, worden vaak bewoners uit Hunsingoheerd gevraagd. Voor trouwe kijkers zijn mevrouw Werkman en mevrouw Bakker inmiddels bekende gezichten. Zo was mevrouw Werkman de Dieuwertje Blok van het eigen Oudeklaasjournaal en mevrouw Bakker speelde eind april als zichzelf de sterren van de hemel in de legendarische Koningsdag special 2018. Daarin bezocht ze een bakker met wie ze oranje soezen maakte voor het koningspaar, dat Groningen bezocht. Bakker en Werkman zijn net zulke vaste gasten als Jort Kelder en Peter R. de Vries in Hilversum. Over hen wordt weleens gezegd dat het lijkt alsof ze naast de studio slapen. Dat doen zij vermoedelijk niet, maar mevrouw Bakker wel. Haar kamer ligt in het wozoco naast die van de omroep.

Adriana Werkman, de Dieuwertje Blok van Hunsingoheerd, presenteert het Oudeklaasjournaal

Het leeftijdscriterium verdwijnt zachtjes naar de achtergrond en de nadruk komt meer te liggen op mensen uit het isolement halen

samen in beeld

Gouden Caleidoscoop

Punten die wel aandacht vragen zijn de nieuwe privacywetgeving. Daar krijgt SiBTV ook mee te maken. Lastige materie. Gelukkig is onlinekracht Dick Stoppels goed op de hoogte. Omdat er op songfestivalzaterdagavond toch niets anders op televisie was, had hij alle tijd om zich daar in te verdiepen. Stoppels leidt vandaag ook de vergadering. Nuchter en met fijne Groningse humor. Elke keer als het te gezellig dreigt te worden, zorgt zakelijk leider Carin van de Wal er op efficiënte wijze voor dat de vaart erin blijft. Betaalde kracht Van de Wal moet er voor zorgen dat SiBTV ‘professioneler’ wordt. Met meer structuur en continuïteit in de werkzaamheden. Ook moet de organisatie zelfstandig en toekomstbestendig worden door een stevigere en structurele financiële verankering. Die wordt gezocht en gevonden bij het bedrijfsleven waaronder Google en nam, overheden en zorginstellingen. En er moet op de kleintjes worden gelet. Dat betekent geen gratis dvd voor mensen die hebben meegewerkt aan een programma en als reportageteam zeker geen entree betalen op locaties waar gefilmd gaat worden. Samen in Beeld is tenslotte wat waard.

Dat blijkt meteen want om tien uur ontstaat er opeens een enorme hectiek. Die wordt veroorzaakt door een invasie van een filmcrew van de regionale omroep, bestuursleden van SiBTV en twee medewerkers van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Het Fonds heeft de cultuurparticipatieprijs van de provincie Groningen toegekend aan SiBTV en overvalt de redactie met dit goede nieuws. Alsof Gaston van de Postcodeloterij langskomt. De prijs bestaat uit een Gouden Caleido­scoop plus een cheque ter waarde van duizend euro. Geweldig, maar van vergaderen komt voorlopig niets meer. Creatief leider Spijk neemt de prijs in ontvangst en geeft direct haar vrijwilligers alle credits. Ze vertelt dat ze van het prijzengeld met iedereen een dagje naar Beeld en Geluid in Hilversum wil gaan. Daarna is er taart, wordt buiten een groepsfoto gemaakt van het winnende team en geeft Spijk een interview aan de lokale tv.

Ina Spijk geeft een interview aan de lokale pers

Abseilen

Na een half uur zijn de feestelijkheden voorbij, vertrekken de prijsuitreikers weer naar Utrecht en kunnen we door met de agenda. Er gaan namen over tafel van Bekende Groningers die voor het voorleesprogramma gevraagd kunnen worden en de laatste stand van zaken rond Rinus’ vakantietips wordt besproken. Dat wordt een nieuw komisch programma rond de vader van zakelijk leider Van de Wal. Met Rinus’ vakantietips hoopt men een zomerhit in huis te hebben. Mits Rinus het overleeft, want geplande thrill-seeking activiteiten als abseilen zijn niet zonder risico’s.

Hoewel SiBTV zich altijd op ouderen heeft gericht is niet voor iedereen duidelijk wanneer je ouder bent. Dat zorgt regelmatig voor discussie. Er zijn kwieke tachtigjarigen die nog volop meedraaien in de maatschappij, maar ook vroegoude 55-jarigen die hun dagen in eenzaamheid slijten. Daarom verdwijnt het leeftijdscriterium zachtjes naar de achtergrond en komt de nadruk meer te liggen op mensen uit het isolement halen. Activeren, verbinden en een plek in de maatschappij geven.

Om halftwaalf is de vergadering voorbij en praat Spijk in klein gezelschap verder over In het spotlicht, een dramaserie die vanaf september te zien moet zijn. Die serie gaat over een man die volgens zijn omgeving te oud is om nog auto te rijden, maar niet van plan is zich daarbij neer te leggen. Een situatie die in de vergrijzende, pardon verzilverende maatschappij steeds vaker voorkomt. De serie beslaat twaalf afleveringen van een kwartier. Amateurtoneelspelers die te oud zijn om nog op de planken te staan, gaan de belangrijkste rollen vertolken. Spijk: ‘Dit is voor ons ook een grote productie. Ze moeten zogenaamd ook auditie doen en dat is weer een onderdeel van de serie. Daarnaast volgen ze allemaal een workshop bij acteur Ton van der Velden.’ Een dramaserie produceren met ouderen vraagt om extra aandacht voor de acteurs. Die willen soms om twaalf uur thuis zijn om warm te eten, kunnen niet altijd uren wachten op een set en verplaatsingen van de ene naar de andere locatie hebben vaak ook extra voeten in de aarde. Daarnaast krijgt de catering met speciale wensen te maken. Extra uitdaging: het budget is minimaal. Ga er maar aan staan.

Schoonmaakmiddel

Na de lunch staat er een opname gepland van Tiedverdrief, het programma over passies. Met een vierkoppige crew moeten we naar Marum. Dat ligt niet om de hoek, maar bijna in Friesland. Over de kortste route wordt men het niet eens. Na een kwartier discussie over wat het snelst is, kunnen we al niet meer op tijd komen. Vanuit het bevingsgebied, ook bekend als het decor van Hollands hoop rijden we richting Friesland. Onderweg zie ik agenten een auto met daarachter twee aanhangwagens aanhouden. De ene aanhanger op de andere gestapeld. ‘Niet zo’n slimme Groninger,’ zeg ik. Dat is Spijk niet met mij eens. ‘Zo hoeft hij maar één keer te rijden,’ zegt ze. Smintjes gaan rond en Spijk vertelt dat ze met SiBTV op zoek is naar een andere locatie. ‘Op een zichtbare plek zodat iedereen kan binnenlopen en meedoen.’ Dat past ook goed in de verzelfstandigingplannen. Na drie kwartier komen we aan bij Jaap. De gepensioneerde binnenvaartschipper heeft op zijn zolder een enorme maritieme verzameling. Zijn huis is opvallend netjes en het ruikt naar schoonmaakmiddel. Ik ben de laatste die zich voorstelt. ‘Deze mijnheer wilt ons een abonnement op de VPRO Gids aansmeren,’ zegt Jaap tegen zijn vrouw. Ik vermoed dat het een grap is.

Daarna zegt hij tegen zijn vrouw dat wij wel thee of koffie willen. Goed idee, maar Spijk zegt dat er eerst gewerkt moet worden. Even later staan we met z’n zessen op zolder tussen zijn kostbare collectie. Jaap wordt gezenderd. Spijk vraagt wat hij vanochtend als ontbijt heeft gehad. Lekker belangrijk, denk ik, maar het antwoord op de vraag (koffie, ontbijtkoek, gekookt eitje) is bedoeld om het geluid te testen.

Interview met gepensioneerd binnenvaartschipper en maritiem verzamelaar Jaap de Jong

Swiebertje

Jaap komt oorspronkelijk uit Zuid-Holland en door de bijbehorende tongval lijkt Groningen opeens ver weg. Spijk hoeft niet veel moeite te doen om Jaap aan het vertellen te krijgen. Bij alle borden, asbakken, hoeden, briefopeners, kompassen en lepels die hij toont, vertelt hij een uitgebreid verhaal over de herkomst. Met een clou wil hij niemand lastigvallen. De situatie doet denken aan een bekend televisiefragment waarin Maxim Hartman een man bezoekt die het verhaal van een bijzondere mand vertelt. Omdat het Hartman te lang duurt (‘het is tv’) wordt dat uiteindelijk samengevat tot ‘mand’. Na een half uur op de bloedhete zolder is er thee met koek. Spijk moet even gapen en zij is niet de enige.

Maar we zijn nog niet klaar. Een deel van Jaaps collectie ligt enkele kilometers verderop in streekmuseum ’t Steenhuus en daar moet ook nog gefilmd worden. Dat lijkt een beetje een verplicht nummer te worden, omdat er eigenlijk al genoeg beeld is. Toch blijkt het ritje naar het goed verstopte streekmuseum niet zinloos. ‘Dit lijkt wel een filmdecor,’ zegt Spijk enthousiast als ze de museumboerderij binnenstapt. In het gebouw is namelijk een dorpsplein nagebouwd met onder meer een bakkerszaak, een kapsalon, een grutter en zelfs een café. ‘Het lijkt wel Swiebertje hier,’ zeg ik. ‘Ja inderdaad,’ zegt cameravrouw/editor Elise Venhuis. Huh? Kent de negentienjarige Swiebertje? ‘Ja natuurlijk. Die heb ik gezien op dvd.’ De jongste betaalde kracht van SiBTV kent haar klassiekers. Ze kijkt om zich heen en ziet direct de potentie van de plek. ‘Hier kunnen we ook mooi naartoe gaan met een groep ouderen. Kunnen ze hun oude beroep nog een keer uit oefenen. Hartstikke leuk toch als je kapper bent geweest om hier nog een keer te gaan knippen.’ Een nieuw format lijkt geboren.