De Doorbraak

Toen Kenny B (1961) nog gewoon Kenneth Bron was, maakte hij deel uit van Ronnie Brunswijks guerrillaleger. Daarin vocht hij tijdens de Binnenlandse Oorlog in Suriname voor gelijke rechten voor Marrons. Aan het eind van de Oorlog, toen Brunswijk en Surinaams president Desi Bouterse met elkaar rond de tafel wilden, werd Kenny B aangewezen als vredesonderhandelaar.

De baas van platenlabel TopNotch, Kees de Koning, hielp met de research voor het boek Sranan gowtu (Surinaams goud), toen hij op Kenny B’s muziek stuitte. De Koning zag wel een markt voor de reggaezanger, zolang hij zijn repertoire vanaf nu in het Nederlands zou gaan afwerken. Zo gezegd, zo gedaan: zijn single van begin januari Als je gaat werd op Radio 2 verkozen tot TopSong, het nummer Parijs, dat hij drie maanden later uitbracht, bereikte zelfs nummer 1 op de Nederlandse hitlijsten. Niemand kan meer om Kenny B heen en Radio 100% NL, de zender die zich profileert door uitsluitend muziek van eigen bodem uit te zenden, al helemaal niet. Kenny B maakt op 31 december kans op 100% NL Awards in maar liefst vier categorieën. Ondertussen gaat de Surinamer gewoon door met het geven van optredens en het maken van muziek.

Nazmiye Oral is een Turks-Nederlandse schrijfster en actrice die in de Gesluierde Monologen speelde en columns schreef voor de Volkskrant. Ze richtte het 'Zinaplatform' op, een theaterinitiatief dat langs verschillende wijken in Nederland reist en gebruik maakt van lokale verhalen en optredens geeft op straat of in huis.

Dit jaar zagen we haar in de theatervoorstelling Niet meer zonder jou, onder regie van Adelheid Roosen, afgelopen zomer te zien op het Holland Festival. In het stuk werd een openbaar gesprek gevoerd tussen Oral en haar 67-jarige moeder, Havva Oral, over dat waar in het gezin normaalgesproken niet over wordt gesproken. Over hoe je in het leven je eigen weg gaat, tegen de regels van de traditionele cultuur in, terwijl je de band met je familie in standa houdt en je je niet laat verstoten. Een confronterende voorstelling over de kloof tussen de Nederlandse en Turkse cultuur en de botsing tussen twee generaties. Oral vindt dat je je hart moet volgen en dat anderen zich tot jouw gewenste leven moeten zien te verhouden. Dat die confrontatie op een zachtmoedige manier kan plaatsvinden, vonden wij inspirerend. Oral is een belangrijke verzoenende stem in het gepolariseerde migratiedebat, een zogeheten ‘wegbereider’ – een term waar ze zelf overigens de beperking van inziet. ‘Wegbereiders zijn belangrijk , maar verandering kan alleen plaatsvinden wanneer er draagvlak is’, zei ze dit jaar in een interview. ‘Wanneer het doorbreken van een taboe van een individu of groep echo of weerklank heeft bij een grotere groep.’

Ester Gould’s wieg stond in Schotland. Op haar tiende verhuisde ze naar Nederland. Voordat ze documentaires besloot te maken studeerde ze film- en televisiewetenschap in Amsterdam en New York en werkte ze in het theater en de journalistiek (NOVA, Metropolis). Ze was  de vaste assistente  van filmmaakster Heddy Honigmann en regisseerde samen met Sarah Sylbing twee documentaires.

Dit jaar viel zij op met haar documentaire A strange love affair with ego, een persoonlijke film over de grens tussen gezond en ongezond narcisme. De protagonist: haar zus Rowan. Ooit bewonderde ze haar zus,  die blaakte van zelfvertrouwen en de wereld aan haar voeten leek te hebben liggen. Tot die in 2007 zelfmoord pleegde. In haar medisch dossier stond dat ze leed aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Waarom vind ik narcistische mensen leuk, vroeg Gould zich af? Ze zocht naar Rowan-achtige personages op de plekken uit het leven van haar zus (Schotland, Londen, LA, Arnhem), en onderzocht hoe ego werkt. ‘lk blijf een zwak houden voor woeste types met veel reuring om zich heen, mensen met grootse vergezichten.’ Wat daar achter zit? ‘De aantrekkingskracht is het  mogen meedoen met de roes van iemand anders, zonder zelf op je bek te hoeven gaan.’

Arjen Lubach (1979) groeide op in een gelovig gezin in het Groningse Lutjegast, zijn ouders waren allebei academici. In zijn studententijd raakte hij van God los en later beschreef hij religie als ‘de grootste brainwash ever.’ Tussen zijn studies Spaans, filosofie en Zweeds door werkte hij als taxichauffeur in Groningen en havenmeester op Vlieland. Voor zijn echte doorbraak dit jaar genoot Lubach ook al enige bekendheid: in 2001 scoorde hij hoog in de Top 40 met een parodie op het hitnummer Stan van de Amerikaanse rapper Eminem. Daarnaast schreef hij boeken, presenteerde hij radio- en tv-programma’s en stond hij op de planken met theatergezelschap Op sterk water.

Sinds de laatste maanden van 2014 presenteert Lubach iedere zondag de satirische nieuwsshow met de voordehand liggende naam Zondag met Lubach. Hij maakte daarin onder meer het ingewikkelde handelsverdrag TTIP inzichtelijk. Meer recent veroorzaakte hij een komisch grote mediahype door Olaf Koens, die op dat moment zijn correspondentschap in Rusland inwisselde voor het Midden-Oosten, op exact dezelfde manier te interviewen als Matthijs van Nieuwkerk eerder had gedaan in De Wereld Draait Door. Het vierde seizoen van Zondag met Lubach begint in januari 2016.

Prijzen in de wacht slepen met het maken van grappen, dat is wat Tim Fransen (1988) al zo’n beetje zijn hele leven lijkt te doen. Hij won onder meer de jury- en de publieksprijs bij het AFK Comedy Concours in 2007 en bij het Amsterdams Studenten Cabaretfestival in 2010 herhaalde hij dat kunstje. De cabaretier groeide op in de Bijlmer en studeerde cum laude af in de bachelor Psychologie en master Filosofie. ‘Nog nooit van Tim Fransen gehoord? Geeft niets,’ schreef het NRC Handelsblad in januari van dit jaar. ‘Hij moet nog debuteren met zijn eerste avondvullende voorstelling. Misschien wordt dat wel zijn doorbraak.’