Cannes, dinsdag 21 mei. Ochtend. Op de persconferentie van Behind the Candelabra wordt aan hoofdrolspeler Michael Douglas gevraagd wat de film voor hem betekent. Douglas wil antwoord geven, maar stopt midden in zijn zin. Hij vecht tegen de tranen (letterlijk, want hij slaat met zijn vuist tegen de tafel) en zegt dan: ‘Het was net nadat ik de kanker had overwonnen. Dat ik dit prachtige cadeau kreeg. Ik ben Steven, Matt en Jerry eeuwig dankbaar dat ze op mij hebben gewacht.’ Steven is regisseur Steven Soderbergh, Matt is tegenspeler Matt Damon en Jerry is producent Jerry Weintraub. Douglas’ gevecht tegen de tranen is een van indrukwekkendste momenten van Cannes dit jaar.
Michael Douglas is show-pianist Liberace in de laatste film van regisseur Steven Soderbergh en Matt Damon speelt zijn jonge minnaar. Behind the Candelabra is Douglas’ eerste film na zijn herstel van keelkanker.
Dat Behind the Candelabra überhaupt in Cannes draaide, was op zich al opvallend, want technisch gezien is het geen bioscoopfilm, maar een televisiefilm. Behind the Candelabra werd geproduceerd door betaalzender hbo, omdat geen van de Amerikaanse filmstudio’s er zijn handen aan wilde branden. Waarom? Behind the Candelabra is een biopic over de stiekem-homoseksuele Las Vegas-entertainer Liberace (Douglas), en zoomt in op diens ongezonde relatie met de veel jongere Scott (Damon). ‘Too gay’ voor de grote studio’s, die vreesden dat er niet voldoende publiek op af zou komen.
Regisseur Steven Soderbergh had altijd Douglas voor ogen in de rol van de flamboyante Liberace. Al in 2001 zei hij, op de set van Traffic, tegen Douglas dat die geknipt was voor de rol. Douglas speelde het spelletje mee, begon gelijk Liberace’s geaffecteerde stemmetje na te doen, maar nam het niet serieus – tot Soderbergh hem in 2010 een script voorlegde dat was gebaseerd op het gelijknamige boek van Liberace’s ex-minnaar Scott Thorson. Matt Damon had al toegezegd dat hij Scott wilde spelen. En toen werd bij Douglas, achter op zijn tong, een kankergezwel ter grootte van een walnoot geconstateerd. De behandeling en uiteindelijke genezing zouden twee jaar duren. Behind the Candelabra is Douglas’ eerste film na zijn ziekte.
tussen de engelen
Cannes, dinsdag 21 mei. Middag. Een goed half uur rijden buiten Cannes ligt het luxueuze Hôtel du Cap. Producent Jerry Weintraub en acteurs Michael Douglas en Matt Damon zijn daar om de internationale pers te woord te staan. Regisseur Steven Soderbergh geeft geen interviews.
Weintraub is ervan overtuigd dat de bijna-tranen die ochtend van Douglas echt waren: ‘Er was niets gespeeld. Ik ken hem al heel lang, en ik heb hem nog nooit zo emotioneel gezien. We hebben het ook nooit over zijn kanker gehad. Alleen toen bleek dat hij het had en wilde weten wat er met de film zou gebeuren. Steven en ik beloofden hem toen dat we op hem zouden wachten. Daarna hebben we het er niet meer over gehad, zijn we er zelfs heel ver van weggebleven. Toen Michael er vanochtend naar werd gevraagd, kon hij er niet langer over zwijgen en kreeg hij het even te kwaad. Begrijpelijk, want hij was in stadium vier. Hij vloog al tussen de engelen. Goddank voelt hij zich nu goed.’
Douglas, die even later bij het groepje journalisten aanschuift, ziet er inderdaad goed uit. Hij is 68 jaar, grijs, maar is ook scherp en aanwezig. Hij begrijpt dat de persconferentie ter sprake zal komen en begint er daarom zelf maar over: ‘Ik was voor de kanker niet meer zo bezig met acteren. Mijn prioriteiten waren verschoven. Richting gezin en politiek. Nadat ik eindelijk kankervrij werd verklaard ben ik met hernieuwde energie gaan acteren. En het overwinnen van mijn kanker viel samen met het spelen van een man die zo zijn best deed zich te vermaken. Ik had zelf ook iets van: free at last, free at last… Het waren vooral de energie en passie van Lee [vrienden van Liberace mochten hem Lee noemen] die me goed deden.’
las vegas
Nog maar weinig mensen weten dat de flamboyante pianist/showman Liberace van de jaren vijftig tot aan zijn dood in 1987 een van de best betaalde sterren in Las Vegas was. Op het toppunt van zijn roem verdiende hij 300.000 dollar per week. Liberace’s act schreeuwt gay, maar zijn fans – vooral vrouwen van middelbare leeftijd – hadden niets door. Die dachten oprecht dat zijn grote liefde, zoals Liberace zelf altijd beweerde, de Noorse kunstschaatsster Sonja Henie was.
Het gevaar dat Douglas de campy maniertjes en het verwijfde stemmetje van de showman zou overdrijven, werd ondervangen doordat de acteur aan het eind van iedere dag de opnamen bekeek. ‘Zo kon ik goed zien wat werkte en wat niet. Meestal kon ik zo ver gaan als ik wilde, want Lee was heel campy op het podium. Alleen als hij boos was, was hij niet campy.’
De seksscènes tussen Liberace – die seksverslaafd was – en Scott zijn verfrissend echt. En expliciet. Iets waar Douglas zich vooraf nauwelijks druk over maakte. ‘Ik had het script gelezen en wist waar ik aan begon. Matt en ik hebben het er vooraf ook niet veel over gehad. Na de eerste kus, in de scène dat we samen pasta hebben gegeten, was het ijs gebroken. Daarna maakten we er vaak grapjes over. Vroeg ik welke smaak lippenbalsem hij lekker vond, zodat ik die zou gebruiken. Maar Behind the Candelabra is een liefdesverhaal. Meer nog dan de passie gaat het om de tederheid tussen beide mannen.’
intiem moment
Ook Matt Damon had geen moeite met de liefdesscènes. ‘Het is veel makkelijker dan je denkt. Het is vooral choreografie. Kussen is net als boksen. Je moet vooral zorgen dat je op de juiste plaats staat. Of ligt. (lacht) Wij maakten ons veel meer zorgen over hoe we de intimiteit tussen die twee konden laten zien. Dat ze samen op de bank naar de televisie kijken en dat je dan kan voelen dat die twee al heel lang bij elkaar zijn. Daarom liggen Michael en ik – in die scène waarin Lee vertelt dat hij zijn maagdelijkheid verloor aan een footballspeler van de Green Bay Packers – gewoon bloot op bed. Alleen in Hollywoodfilms worden de lakens altijd heel hoog opgetrokken. Steven, die bij al zijn films ook het camerawerk doet, verzekerde ons dat de kijker niet te veel zou zien, maar wel het idee zou hebben dat hij aanwezig was bij een heel intiem moment.’
In werkelijkheid was Scott achttien toen hij Liberace leerde kennen, die toen al 57 was. De ongelijke machtsverhoudingen tussen de puissant rijke Liberace en weesjongen Scott zitten wel in de film, maar het grote leeftijdsverschil minder. Damon: ‘We hebben bewust Scotts leeftijd nooit genoemd in de film. Want ik was 42 tijdens de opnamen en had de afslag dus zo’n 25 jaar geleden gemist! (lacht) Steven zei altijd dat hij als het nodig was met de computer mijn rimpels zou wegpoetsen, maar dat is geloof ik niet nodig geweest.’
laatste film
Terwijl Douglas de relatie van Liberace met Scott door een nogal roze bril ziet – logisch, want hij moest zich met Liberace, de jager, vereenzelvigen – heeft Damon meer oog voor de negatieve kanten van de relatie. ‘Scott leeft nog steeds. Hij zit in de gevangenis. In Reno. Iets met creditcardfraude. De val van Scott is inderdaad gedeeltelijk de schuld van Lee. Maar dat geldt voor elke relatie die kapot gaat. Daar hebben altijd twee mensen schuld.
De grote tragedie van Scott is dat hij aan de drugs raakte via Doctor Feelgood, de plastisch chirurg van Lee. Want Lee wilde dat Scott zo verbouwd zou worden dat hij meer op hem leek. Als een zoon. En Scott ging daar in mee. Ik weet nog dat ik geschokt was, toen ik dat las. Maar dat was onderdeel van Lee’s obsessie met Scott. Hij wilde alles voor hem zijn. Vader, broer, minnaar, vriend. Dat klinkt sympathiek, maar ging dus heel ver. Lee’s hele huis was ingericht in zwart en wit, als de toetsen op zijn piano. Ook Scott droeg bijna altijd zwart en wit. Alsof hij onderdeel van het meubilair was.’
Steven Soderbergh heeft aangekondigd dat Behind the Candelabra zijn laatste film is, maar volgens de mannen die ik spreek, moeten we dat met een korreltje zout nemen. Michael Douglas denkt dat Soderbergh niet genoeg van filmen heeft, alleen van speelfilms. ‘Volgens mij gaat hij zich richten op de langere vertelvorm, televisie, dat vindt hij nu interessant.’ En producent Weintraub verwacht dat Soderbergh alleen een pauze neemt, omdat hij jaren onafgebroken heeft gewerkt. ‘He just needs a break.’ Mocht Behind the Candelabra toch Soderberghs laatste film worden, dan is het volgens Weintraub – producent van onder andere Nashville, Diner, en de Ocean’s Eleven-films – een waardig afscheid. ‘Ik ben 75 nu en heb heel veel films gemaakt. Ook veel goeie. Maar uiteindelijk zal dit er een zijn waar ik om herinnerd wordt.’