ze zijn terug!

Tomáš Eiselt en Marek Beneš komen dichtbij de ‘echte’ Buurman & Buurman. ‘Mensen denken weleens dat wij het zijn,’ grapt Tomáš. ‘We zijn ook allebei lang en kaal.’ Samen runnen ze in een voorstad van Praag het bedrijf Patmat, waar Buurman & Buurman gemaakt wordt. Marek Beneš is de zoon van de originele bedenker Luboš Beneš en houdt zich bezig met het creatieve proces. Eiselt beheert de zakelijke kant. ‘Dat is niet zo moeilijk, want iedereen is dol op ze.’ Hij is in Nederland om te overleggen over spannende nieuwe projecten: een nieuwe installatie in Beeld & Geluid waar bezoekers hun eigen animatie kunnen maken en de Buurman & Buurman-film. Maar eerst vertelt hij over de roerige geschiedenis van Buurman & Buurman, oftewel Pat & Mat. ‘In 1976 kwamen Luboš Beneš en Vladimír Jiránek op het idee om een korte film over twee klusjesmannen te maken. De Tsjechische televisie wilde het niet uitzenden, maar de Slovaakse buren zagen het wel zitten. Ze maakten een serie van 35 afleveringen met de titel A je to, dat betekent: het is klaar.’

Conflicten
In 1989, na de fluwelen revolutie in Tsjechië, waren de animatiestudio’s niet langer in handen van staatsbedrijven, maar werden ze geprivatiseerd. ‘De animatoren begonnen met zijn vijftienen een eigen bedrijf,’ vertelt Eiselt. ‘Maar vijftien kapiteins op één schip werkt niet, dus er ontstond onenigheid.’
Sindsdien is er veel gedoe geweest rond wie de rechten van Pat & Mat bezat. Daarom verschenen nieuwe afleveringen steeds met grote tussenpozen. In 1995 overleed Luboš Beneš en in 2012 stierf zijn compagnon Jiránek. In 2010 waren de zakelijke conflicten uitgevochten en ging Marek Beneš aan de slag om nieuwe afleveringen te maken. Tomáš Eiselt zag dat eigenlijk niet zitten. ‘Ik zei: doe dat nou niet. Normaal gesproken zorg je eerst voor geld en daarna ga je iets maken. Maar hij heeft het geld van de merchandise en de verkoop van oude afleveringen gebruikt om nieuwe te produceren, zonder dat we een distributeur hadden. Het maken van een aflevering duurt wel drie maanden. Marek regisseert ze en werkt samen met dezelfde animatoren als zijn vader.’ Uiteindelijk is het toch goed gekomen. ‘Gelukkig willen veel zenders de nieuwe afleveringen hebben. Ze zijn ook heel leuk geworden. De figuren bewegen nog op dezelfde manier. Ik was bang dat er misschien grapjes herhaald zouden worden, maar dat is niet zo. In de nieuwe afleveringen zit een scène waarin een van de buurmannen met een cirkelzaag een telefoon door probeert te zagen. Toen zei ik wel even tegen Marek: is dat niet te gevaarlijk?’

Stemmen
In Nederland zijn Pat & Mat onder de naam Buurman & Buurman al bijna twintig jaar en hit, mede dankzij de stemmen van Kees Prins en Simeon van Leeuwen. ‘Ik heb vandaag voor het eerst een aflevering gezien met hun stemmen,’ zegt Tomáš. ‘Ik versta geen Nederlands, maar ik vind het wel grappig klinken. Ze spreken a je to wel goed uit, trouwens. We hebben voor hij overleed nog aan Vladimír Jiránek gevraagd wat hij ervan vond dat de personages in Nederland tekst hebben. Het maakte hem niet zo veel uit, maar op andere aspecten lette hij wel heel streng. Ze moeten positief blijven en er mogen wel gevaarlijke situaties in voorkomen, maar geen geweld.’
Buurman & Buurman zijn weer helemaal back in business, als het aan Tomáš ligt. ‘We werken aan nog meer nieuwe afleveringen. Ze zijn nu verhuisd van de stad naar het platteland, dat biedt mogelijkheden voor nieuwe verhalen. Als er nog meer afleveringen komen, gaat er misschien meer veranderen. Misschien beginnen ze een eigen klusbedrijf, dan komen er wel meer personages bij. Marek twijfelt of dat niet een te grote verandering is. We letten er goed op dat Buurman & Buurman hun onhandige zelf blijven.’