In Collective ontrafelt regisseur Alexander Nanau de nasleep van een verwoestende brand in een Roemeense concertzaal in 2015 waarbij 64 slachtoffers vielen.

We schrijven eind oktober 2015, in een middelgrote concertzaal in Boekarest. De Roemeense metalzanger Andrei Galut˛ schreeuwt, begeleid door een strak ­roffelende bassdrum en zware gitaren: ‘Fuck all your wicked corruption! It’s been there since our inception!’ Het is de releaseparty van het tweede album van zijn band Goodbye to Gravity.

In de rustpauze tussen twee nummers wrijft de drummer zijn gezicht droog met een handdoek. Een van de gitaristen pakt een andere gitaar. Aan weerszijden van het podium spuit een beetje siervuurwerk. De zanger bedankt het publiek, waarna hij tamelijk onbezorgd naar een plek rechtsboven hem wijst: ‘Daar staat iets in de brand. Dat is geen onderdeel van de show.’ Hij frunnikt aan z’n ear monitor, iets onrustiger nu. ‘Is er een brandblusapparaat?’

De beelden tonen nog net dat de vlammen zich verrassend snel verspreiden. Achteraf bleek dat te komen door licht ontvlambaar isolatiemateriaal. Daarna neemt de paniek het over. Van de concertgangers zouden er 27 die avond sterven, en 37 in de maanden erna.

Door velen wordt de corruptie waarover hij die avond zong gezien als de reden dat zo’n tragedie kon plaatsvinden

De knap gemaakte documentaire Collective van de Roemeense filmmaker Alexander Nanau toont hoe het kan dat een brand tijdens een rockconcert de katalysator was van grootschalige demonstraties, de val van de Roemeense regering en een felle strijd tegen de corruptie in de Roemeense samenleving. Zanger Andrei Galut˛ was de enige van zijn band die de ramp zou overleven. Door velen wordt de corruptie waarover hij die avond zong gezien als de reden dat zo’n tragedie kon plaatsvinden. Want hoe kon het dat de concertzaal geen brandweervergunning had? En hoe kon het dat zoveel brandwondenslachtoffers pas zo laat naar ziekenhuizen in het buitenland werden gebracht en dat er nog zoveel zijn gestorven?

Filmmaker Alexander Nanau volgt in de eerste helft van zijn documentaire de onderzoeksjournalist Catalin Tolontan, die samen met collega’s van de sportkrant Gazeta Sport­urilor meerdere onthullingen doet. Dankzij klokkenluiders komt naar buiten dat het bedrijf Hexi Pharma fraudeert met de ontsmettingsmiddelen die het aan tal van Roemeense ziekenhuizen levert. De antiseptica bleken tot tien keer verdund. Dat is relevant omdat de brandwondenslachtoffers aan ziekenhuisbacteriën zouden zijn overleden.

In de tweede helft van zijn film volgt Nanau de tijdelijke minister van Volksgezondheid: Vlad Voiculescu. Hij is lid van een technocratische interimregering, die het land leidt tot de nieuwe verkiezingen. In het half jaar dat hij heeft, probeert Voiculescu een einde te maken aan de corruptie en het nepotisme op zowel zijn eigen ministerie als in de Roemeense gezondheidszorg. Alles is verrot, zegt hij zonder oogknipperen. Als hij tegenover een overlevende van de brand naar woorden zoekt voor het cynisme dat hij meemaakt, vertrouwt hij net als metalzanger Andrei Galut˛ op de kracht van het Engels: ‘They don’t give a fuck.’

Collective, 24, 26, 29, 30 nov, 1 dec