De liefde voor film verbond het echtpaar D.A. Pennebaker en Chris Hegedus, vernieuwers van het documentairegenre.

'Allereerst bedank ik de liefde van mijn leven Chris Hegedus, met wie ik zo veel films heb gemaakt. Toen ze lang geleden bij mij kwam op zoek naar een baan, zag ik in haar meteen de meest ideale partner die ik maar kon wensen. Ze is net zo bezeten door het filmwerk als ik,’ zei een 88-jarige, glunderende D(onn) A(lan) Pennebaker bij het in ontvangst nemen van de Honorary Oscar Award in 2013. ‘De hele draaiperiode met z’n voortdurend opduikende problemen zijn we altijd dikke vrienden. Daarna, aan de montagetafel, staan we elkaar bij elke ingreep naar het leven en wensen we soms vier keer per week een echtscheiding.’

De relativerende bedankspeech bij het eerbetoon van vakgenoten (‘I’m proud you consider us documentary makers as colleagues in the art of filmmaking’) is kenmerkend voor de man, die samen met filmmaker/echtgenote Chris Hegedus (1952) het documentairevak heeft ontwikkeld tot de vorm die nu kennen. Letterlijk eigenhandig, want door zelf een draagbare camera en synchrone geluidsapparatuur in elkaar te knutselen, kon Pennebaker samen met collega-filmmakers Robert Drew en Richard Leacock naar buiten om snel en onzichtbaar te filmen. Een revolutionaire verandering: tot dan waren documentaires zwijgend, met een voice-over en vanaf statief gefilmd.

Eind jaren vijftig ontstond de direct cinema, waarbij de documentairemaker tijdens het filmen niet ingrijpt in wat zich voor de camera afspeelt. Als een ‘vlieg op de muur’ registreert hij alleen, waarna aan de montagetafel driftig moet worden geknipt en geplakt.

Als 24-jarige beginnende filmmaker belandt Chris Hegedus in New York ‘op zoek naar een baan’ bij D.A. (Penny) Pennebaker, wiens filmstijl ze bewondert. In hun eerste samenwerking fungeert ze als editor van de lange documentaire Town Bloody Hall, een kroniek van de legendarische ‘battle of the sexes’ tussen schrijver Norman Mailer, wiens aanval op het feminisme The Prisoner of Sex zojuist verschenen was, en feministische kopstukken als Germaine Greer tijdens een debat in The Town Hall in New York.

Veelzeggend over de inspirerende kracht van Hegedus: de opnamen die Pennebaker maakte tijdens die verhitte discussie in 1971 monteert hij jaren later pas samen met haar tot een prachtig historisch inkijkje in de Amerikaanse vrouwenbeweging op dat moment.

Met de oprichting van Pennebaker Hegedus Films wordt de samenwerking bestendigd, in 1982 trouwen ze. In de jaren die volgen maken de twee samen, soms met anderen, meer dan vijftig films over zeer diverse onderwerpen. Veel muziek, zoals Pennebakers Dont Look Back waarin hij Bob Dylan volgt tijdens diens akoestische concerttoer in Engeland (met een ongemakkelijke Joan Baez en een schuchtere Donovan). De openingsscène waarin Dylan het ene na het andere kartonnen bord met tekst ophoudt bij het nummer ‘Subterranean Homesick Blues’ – later als promotieclip bij het nummer gebruikt – is de voorloper van de moderne muziekvideo. Montery Pop, met een beginnende Jimi Hendrix en Janis Joplin. Samen maakten ze Depeche Mode 101, waarbij de een de Britse elektropopgroep filmt tijdens hun Amerikaanse tournee en de ander een aantal fans volgt, per bus op weg naar het 101ste concert in de enorme Rose Bowl.

Voor The War Room stellen Pennebaker en Hegedus in 1992 hun camera’s op in Little Rock, Arkansas, vanwaaruit Bill Clinton aan zijn presidentscampagne werkt. Ze krijgen geen speciale toegang tot kandidaat Clinton zelf, maar wel tot het campagneteam. We zien alles: de strategische telefoontjes naar de pers, voorbereidingen op debatten met George H.W. Bush en Ross Perot, de spanning om de laatste polls. Met in de hoofdrollen campagneleider James Carville (bijgenaamd ‘Ragin’ Cajun’) en het meer introverte hoofd communicatie George Stephanopoulos. De documentaire kreeg een Oscarnominatie.

Nog een hoogtepunt: Kings of Pastry (2011), de krankzinnig uitputtende strijd van een groepje Franse patissiers om de meest prestigieuze ambachtelijke bakprijs van Frankrijk. In 2016 volgt Unlocking the Cage, over dierenrechtenactivist Steven Wise, die stelt dat apen Tommy, Kiko, Hercules en Leo wettelijk erkend moeten worden als ‘persoon’, met rechten als lichamelijke vrijheid en integriteit. Naast hun vermaarde oeuvre speelt het duo Pennebaker-Hegedus een actieve rol in het adviseren en begeleiden van een nieuwe generatie filmmakers. Chris Hegedus geeft jarenlang college documentairemaken aan Yale University. Verschillende door haar geregisseerde (en door Pennebaker geproduceerde) documentaires vielen in de prijzen. Zoals het een Emmy winnende Startup.com, over twee jeugdvrienden die samen een internetbedrijf oprichten dat volkomen uit zijn krachten groeit en aan eigen succes ten onder gaat.

D.A. Pennebaker overleed afgelopen zomer, 94 jaar oud, thuis in Long Island, New York. Als eerbetoon aan de ‘meester-documentairemaker’ en diens partner vertoont het idfa Pennebakers allereerste film Daybreak Express (1953), de klassieker Dont Look Back (1967) en twee iconische documentaires van hun hand: Town Bloody Hall (1979) en The War Room (1993), in aanwezigheid van eregast Chris Hegedus.