Golden Dawn Girls
Te zien op IDFA op 15, 18,19, 21, 23, 24 en 26 november
Golden Dawn Girls van de Noorse documentairemaker Håvard Bustnes volgt de vrouwen achter kopstukken van de Griekse extreemrechtse partij.
Griekenland voor de Grieken. Kort samengevat is dit wat Gouden Dageraad ambieert sinds de officiële erkenning als politieke partij in 1993. Na de economische crisis in 2007-2008 explodeerde de steun voor deze partij, die bij de verkiezingen in 2012 als vijfde uit de bus kwam. Een lang spoor van geweld en intimidaties brak Gouden Dageraad in 2013 op. De partij werd bestempeld als criminele organisatie en de top belandde in de gevangenis, in afwachting van een rechtszaak.
De Noorse documentairemaker Håvard Bustnes zoekt in Golden Dawn Girls naar een verklaring voor de opkomst en groei van Gouden Dageraad. Bustnes dringt binnen in de persoonlijke levenssfeer van partijleden door een moeder, vrouw en dochter van drie van hen te volgen. In afwezigheid van de leden voeren zij campagne en bestieren zij het kantoor.
(artikel loopt door onder afbeelding)
©
IDFA
Waarom Gouden Dageraad?
Håvard Bustnes: ‘Toen ik in 2013 begon met deze documentaire was Gouden Dageraad de vijfde partij in Griekenland. Ze zijn in Europa een van de meest extreme voorbeelden. Ik vroeg me af hoe zij zo groot konden worden, in de huidige samenleving en ondanks alle geschiedenis.’
Waarom koos u voor deze aanpak?
‘Ik wilde een film maken over hoe vrouwen hun kinderen opvoeden, richting een extreem-nationalistisch wereldbeeld. Dit was lastig te realiseren, en het verhaal over de gevangenschap van de mannen werd steeds belangrijker. Daarom besloot ik om me op de vrouwen te focussen: Ourania, dochter van partijleider Nikolaos Michaloliakos, en de moeder en de vrouw van twee parlementsleden.’
Begrijpt u Gouden Dageraad nu beter?
‘Lastige vraag. Ik vind het te makkelijk om te zeggen dat het alleen om skinheads en domme mensen gaat. Het is veel gecompliceerder. De vrouwen zijn hoog opgeleid, maar u ziet dat er bij hen een worsteling gaande is met de waarheid. Ze hebben een heel ander wereldbeeld dan wij: ze geloven dat Joden de macht hebben in de wereld, vertrouwen de gangbare media niet en hebben zo hun eigen bronnen van informatie.’
Waardoor is dit zo?
‘Ik geloof dat ze gehersenspoeld zijn, door naar toespraken te luisteren, boeken te lezen en hun eigen web-televisieshows te kijken.’
Uw aanpak is vrij neutraal. Waarom hebt u hiervoor gekozen?
‘Het is erg belangrijk om ze te begrijpen, want we moeten snappen waar we tegen willen vechten. Ik wachtte tot het eind met confronteren, om te ontdekken hoe het mogelijk is om zo’n wereldbeeld te hebben.’
U was bezorgd over de crew, hoe reëel was deze angst?
‘Aan het begin was het eng. Ik was gewaarschuwd door andere journalisten dat we erg voorzichtig moesten zijn. Volgers van de partij kunnen erg agressief zijn naar journalisten. We zijn niet bedreigd. Wel kwamen we een keer in een demonstratie terecht, toen een traangasgranaat vlak naast ons ontplofte. Natuurlijk waren er mensen die naar ons schreeuwden, en ons zeiden om te stoppen met filmen. Om niet te veel op te vallen droegen we vaak zwarte kleren.’
De vrouwen ontkennen vurig dat ze neonazi’s zijn. Het lijkt een woordenspel, maar hoe ziet u het?
‘Wat het betekent om nazi te zijn, is een verschil van definitie. Gouden Dageraad gebruikt veel symboliek die u doet denken aan het nazisme. Het is niet aan mij om te zeggen, maar het lijkt er wel erg op. Het belangrijkste onderwerp van de film is het extreme nationalisme, dat u nu overal ziet toenemen. De politiek en waar ze voor staat. Die is erg gevaarlijk en moet gestopt worden. Hiertoe moeten we dit fenomeen begrijpen, daarom is het belangrijk dat deze film gemaakt wordt. We kunnen niet doen alsof het niet bestaat. Het is erg belangrijk dat we erover praten, ook met hen.’
Wie bedoelt u met ‘we’?
‘Onze maatschappij: journalisten, politici, iedereen die gelooft in democratie.’
U hoopte dat Ourania zich zou distantiëren van Gouden Dageraad. Hoe betrokken was u als maker?
‘Ik was vier jaar intensief met haar aan het werk en leerde haar goed kennen als mens. Het was misschien naïef, maar ik hoopte echt dat ze afstand kon nemen van haar vader.’
Uw film laat zien wat de staat van Griekenland is. Wat wilt u ons nog meer vertellen?
‘Er waait een rechtse wind. Er is een gevecht gaande om de vraag hoe we de waarheid moeten begrijpen, de werkelijkheid van onze samenleving. Vooral de media moeten erg zorgvuldig zijn als het om de waarheid gaat, ze moeten complottheorieën met feiten kunnen pareren. De documentaire gaat over het verdraaien van de waarheid. Met sociale media zijn de nationalisten in staat om hun boodschap op hun eigen manier te verspreiden. Ze zijn bang en gebruiken haat om te verenigen. We moeten ze daarom met de waarheid confronteren. Ik geloof dat we deze trend zo tegen kunnen houden, maar we moeten er hard voor werken.’