Life, Animated
Te zien op IDFA op 16, 19, 23, 25 en 26 november
De autistische Owen sprak nooit, tot hij via citaten uit Disneyfilms begon te communiceren.
De eerste drie jaar van zijn leven was Owen Suskind een normaal, vrolijk kind, een beetje gevoelig misschien. Maar vrij plotseling raakte hij helemaal in zichzelf gekeerd en stopte met communiceren. Regressief autisme, luidde de diagnose. Zijn ouders kregen te horen dat hij misschien wel nooit meer zou praten. Het enige waar hij nog plezier uit leek te halen was het kijken naar Disneyfilms met zijn twee jaar oudere broer Walt. Jarenlang probeerde de familie tot hem door te dringen, tot Owen plotseling een zin zei: hij vergeleek zijn broer met Mowgli en Aladdin. Zijn ouders Ron en Cornelia beseften dat de wereld van Disney misschien wel de sleutel kon zijn tot de opgesloten geest van hun zoon. In citaten uit De Leeuwenkoning, Belle en het Beest en De kleine zeemeermin konden ze steeds beter met elkaar communiceren.
Owen is de hoofdpersoon van de documentaire Life, Animated, gebaseerd op het gelijknamige succesvolle boek van zijn vader. Inmiddels is hij 23 en zet hij de eerste stappen op het pad van volwassenheid. Hij en zijn familie vertellen hoe ze zijn jeugd doorgekomen zijn en hoe Owen steeds verder uit zijn schulp wist te kruipen. Met mooie animaties wordt de belevingswereld van de kleine Owen duidelijk gemaakt.
Aanvankelijk gebruikte vader Ron een handpop van de vogel Iago uit Aladdin om met zijn zoon te communiceren. Owen kent elke film woord voor woord uit zijn hoofd en leerde zichzelf lezen door naar de aftiteling te kijken. Langzamerhand leerde hij ook buiten de Disneydialogen om zijn gevoelens uit te drukken, al maakt hij nog steeds veel gebruik van de metaforen uit de films. Hij identificeert zichzelf vooral met de grappige, wijze sidekicks die elke Disneyfilm heeft.
vriendin
Disney komt er goed vanaf in de documentaire, maar het bedrijf heeft zich niet bemoeid met het maakproces, behalve dat het toestemming gaf om de vele filmfragmenten te gebruiken.
Regisseur Roger Ross Williams maakte eerder een film over evangelische christenen en homoseksualiteit in Oeganda, maar gooit het hier over een heel andere boeg. Hij volgt de familie in een belangrijk jaar: Owen haalt zijn middelbareschooldiploma en gaat verhuizen naar zijn eigen appartement in een begeleidwonenproject. Emily, de vriendin die hij al drie jaar heeft, zal zijn bovenbuurvrouw worden.
Er verandert dus veel, wat altijd moeilijk is in het leven van een autist, maar gelukkig heeft Owen zijn Disneyfilms om hem er doorheen te slepen. Toch voorzien die niet in alle situaties. Een van de beste scènes uit de film is wanneer zijn broer Walt tijdens het midgetgolfen voorzichtig het onderwerp seks ter sprake brengt. Behalve de romantische kus aan het eind is daar geen Disneymateriaal over, dus hier loopt het gesprek snel spaak.
obsessie
Owen is van ver gekomen en het is hartverwarmend om te zien wat hij ondanks zijn beperking kan bereiken in de wereld. Maar waar Life, Animated aan voorbij gaat, is dat het niet elke autist zo vergaat. Ondanks zijn beperking is Owen dol op mensen. Zelfs als hij boos of verdrietig is, wordt hij niet agressief, en met zijn zachte Bambi-ogen blijft hij altijd knuffelbaar. Bovendien heeft hij het geluk dat hij geboren is in een zeer welvarend en gelukkig gezin. Vader Ron is een succesvolle journalist en schrijver met een Pulitzer Prize op zijn naam. Moeder Cornelia stamt af van de Kennedy’s. Hij krijgt de best mogelijke begeleiding: bij een bespreking over zijn aanstaande verhuizing zitten er tien professionals aan tafel die zich om hem bekommeren.
Deze modelautist kan wel helpen om anderen met dezelfde beperking een beter leven te bezorgen. Veel autisten hebben zo’n obsessie als Owen. Ze weten alles over bijvoorbeeld treinen, willen elke dag hetzelfde eten of houden minutieus een stenenverzameling bij. Vaak wordt dat gedrag gezien als iets lastigs. Iemand kan door zijn obsessie verstrikt raken in zijn eigen gedachten en daardoor juist niet met de buitenwereld communiceren. De familie Suskind heeft het juist omgedraaid, en inmiddels zijn er ook therapeuten die denken dat hun benadering ook andere mensen met autisme kan helpen. Ron Suskind is overigens wel de eerste om te benadrukken dat hij en zijn vrouw ook ‘maar wat deden’ en dat hijzelf dan wel een ervaringsdeskundige, maar geen therapeut is.
Hoewel sommige scènes wat geforceerd overkomen, is Life, Animated een fijne feelgooddocumentaire. Owen Suskind is een hoofdpersoon om van te houden. Maar het echte leven is nu eenmaal geen Disneyfilm. Ondanks zijn bevoorrechte positie gaat hij het nog moeilijk krijgen. Zijn ouders worden ouder en op een bepaald moment zullen ze niet meer voor hem kunnen zorgen. Zal Owen dan lang en gelukkig leven?