verloren verhalen #2: joke

Voorwerp: Priesterhandleiding
Schrijver: Bram van Dijk

Eerst dacht ik dat je Evert heette, Joke. Want je voornaam was moeilijk te lezen in de priesterhandleiding die jaren na jouw dood als gevonden voorwerp in de bibliotheek van Amsterdam werd opgegeven. Wie was jij? Wie was de persoon die op de eerste pagina van dit boek naam en woonadres schreef? Wie wist er wijs met teksten als: "Hij heft handen en oogen ten hemel, buigt zich eenige oogenblikken diep voor het altaar, terwijl hij bidt"?

Dat je achternaam Van Cortenberg was, was wel goed leesbaar. Ook je woonplaats Roosendaal kon ik uit je handschrift opmaken, al kon er ook Rozendaal staan. De zoekterm 'Van Cortenberg Rozendaal' bracht me naar Evert, de voormalig burgervader aldaar. Maar nee, Joke kon geen Evert wezen, want Joke woonde op de Biezenstraat 42, zo stond in jouw schrijfsel. En de Biezenstraat was wel in Roosendaal en niet in Rozendaal.
Ik hoopte dat jij Jan was. Niet dat Jan uit Roosendaal kwam, maar hij was wel een Van Cortenberg. Een Belgische realistische kunstschilder uit midden 20ste eeuw. Dat zou een mooie Joke zijn geweest. Maar nee nee, ook ik moest realistisch blijven, en niet iedereen de Joke in de schoenen schuiven.

Nog steeds wist ik je voornaam niet. Er was één Van Cortenberg in het telefoonboek van Roosendaal. Zij was aangetrouwd en weduwe en had niet eerder van je gehoord. Ze verwees me door naar zwager Ad, die meer van de familie wist. Hij was er dan ook bij, 12 jaar geleden, bij de grote Van Cortenberg-reünie. In het dorpje Kortenberg, ten oosten naast Brussel, stonden twaalf bussen klaar. Zes voor de K's en zes voor de C's. Want wist jij, Joke, dat de Kortenbergs en Cortenbergs ooit één familie waren? Die van boven de rivieren moesten niks hebben van die katholieke onderburen, dus adieu K en welkom C, vertelde Ad. De twaalf bussen maakten een ritje langs de witloflanderijen. Was je meegegaan, Joke, of had je het maar gekkigheid gevonden? Volgens mij hield je niet van witlof en zeker niet van reizen.

Ad was zich van geen Joke bewust. En de organisator van de reünie Erik (van Cortenberg, natuurlijk) evenmin, maar zijn broer Peter had ooit de stamboom uitgezocht. Peter kon goed zoeken. Hij vond Louise Antonia van Cortenberg die een dochter kreeg in Roosendaal. Daar waar jij vandaan kwam. Maar de dochter had de naam van haar vader: Van Beckhoven en dus niet Van Cortenberg. Dit pad was dood, Joke, en dat deed me zeer. Ik hield het niet meer. Vol verlangen belde ik al je buren. Je oude buurtjes van de Biezenstraat. Niemand kende jou. Maar misschien wist de hoogbejaarde vrouw van de Hilstraat iets over een Cortenberg op de Biezenstraat. "Joke, bedoelt u?" zei ze. Voor het eerst hoorde ik je naam. Je heette Joke. Jij was al oud toen de hoogbejaarde vrouw kind was. Je was klein en dun, op je hoofd droeg je een klein grijs dotje. En je had een snoepwinkeltje. Er stonden vijf grote snoeppotten voor het raam. De winkel was ook je huis, het was klein en vol en je woonde er samen met je broer. Hij was een beetje nors, maar jij was lief. Je schreef gedichtjes in poëziealbums en je gaf de kinderen altijd een schepje extra. Typisch Joke.

Daar ben je. Maar nu ik je gevonden heb, weet ik geen raad meer met je. Waarom de priesterhandleiding? Wilde je priester worden, Joke? Dat kon toch helemaal niet als vrouw! Heb je je, zoals dat te vaak gaat met mensen die samenleven, je priesterverlangens geprojecteerd op je broer? En werd Leo stuurser en stuurser omdat hij in jouw ogen tekortschoot? Je bent nooit getrouwd, Joke, je hebt geen kinderen gekregen, tot aan je dood moest je werken. Je broer zat aan tafel. Hij roerde zijn koffie niet meer.

Elk gevonden voorwerp heeft een verhaal. De eigenaar reist door maar voor het voorwerp is de afdeling verloren en vergeten de eindbestemming. Dorst vroeg zeven schrijvers en een fotografe het verloren verhaal van een gevonden voorwerp uit de Openbare Bibliotheek Amsterdam te vertellen. Tijdens de boekenweek verschijnt er iedere dag een nieuw verhaal op vpro.nl/dorst.