‘Het is een enorm unieke situatie! Een van de meeste vernieuwende, meest hoopgevende initiatieven. Heel interessant ook als voorbeeld voor andere landen’, dat zei Guatemala deskundige Marlies Stappers afgelopen week in Bureau Buitenland. Stappers heeft het over de anti-corruptie commissie in Guatemala. Sinds het vredesakkoord dat in 1996 een einde aan de burgeroorlog maakte, waren straffeloosheid en venijnige corruptie versmolten met het staatssysteem. Hoop is geboden: de Internationale Commissie tegen Straffeloosheid pakt de corruptie stevig aan.
De handelswijze van de commissie raakt aan diepgewortelde machtsstructuren in het land. Dit leidt tot grote successen bij de bestrijding van corruptie, maar ook tot grote weerstand bij de politieke elite. In Guatemala wordt het enorme potentieel van deze commissie nu steeds verder duidelijk. Door het succes van de aanpak springt het initiatief in het oog in andere landen.
Neem buurland Honduras: daar kijkt men al een poos met grote interesse naar de ontwikkelingen in Guatemala. De Hondurese anti-corruptie partij heeft in mei eenzelfde verzoek bij de VN ingediend. Dat het land baat zal hebben bij een grondige anti-corruptie campagne staat buiten kijf. Net als in Guatemala zijn Hondurese overheidsinstituten doordrenkt van corruptie. Een commissie naar het voorbeeld in Guatemala kan dit bij de wortels aanpakken.
Sinds haar aantreden in 2009 heeft de Guatemalteekse commissie al flink wat tegels gelicht. De recente berechting van de corrupte vicepresident laat zien dat ook de grote vissen worden aangepakt. De volgende zaak die bij de commissie op de agenda staat betreft de opgestapte president Perez Molina zelf. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij een corruptieschandaal waarmee 130 miljoen Amerikaanse dollar is gemoeid en is inmiddels gearresteerd.
Volgens Stappers geeft de daadkracht van de commissie de bevolking in Guatemala moed. Van de voormalige angstcultuur uit de periode van dictatuur is bij de huidige demonstraties weinig terug te zien. De commissie heeft haar effect bewezen: ‘De demonstranten tolereren geen corruptie meer. De protesten zullen aanhouden tot de overheid werkelijke veranderingen in gang zet’, zegt Stappers. De Guatemalteken zien geen weg meer terug, enkel vooruit.