Tijdlijn Iran

De dynastie van Safawiden regeerde vanaf het begin van de zestiende eeuw Perzië/Iran. Ze voerde onder andere het sjiisme als staatsgodsdienst in. Dit is een van de redenen geweest dat Iran altijd de eigen identiteit heeft bewaard en nooit een Arabisch land is geworden.

Na de derde en vierde Russisch-Perzische Oorlog (1804-1813, 1826-1828) werd Iran gedwongen al het grondgebied in de Kaukasus af te staan aan het Keizerrijk Rusland. Tot aan deze oorlogen behoorde de nu soevereine staten Azerbeidzjan, Georgië, Armenië en Dagestan allemaal tot Iran.

In de Amerikaanse ambassade van Teheran vond op 4 november 1997 een gijzelingsactie plaats. 52 Amerikaanse personeelsleden werden uiteindelijk 444 dagen lang vastgehouden. De relatie met De Verenigde Staten verslechterde mede door politieke steun van dat land aan Irak. Amerikaanse oorlogsschepen patrouilleerden in de Perzische Golf.

Tijdens de Iraanse revolutie verdreef een brede opstand van liberale, linkse en religieuze groeperingen de Shah, waarna ayatollah Ruhollah Khomeini de macht greep. Het land werd gevormd tot een religieus-fundamentalistische staat en wordt sindsdien geregeerd volgens een door hem opgestelde islamitische wetgeving.

Omdat president Saddam Hoessein van Irak bang was dat het Iraanse fundamentalisme zou overwaaien, maakte hij gebruik van de chaotische revolutionaire situatie in Iran om in 1980 het land binnen te vallen. Irak verwachtte een snelle overwinning, maar de gemotiveerde Revolutionaire Garde en het nog steeds sterke Iraanse leger gaven zich niet gewonnen. Het werd een slepende oorlog die tot 1988 zou duren en een miljoen Iraanse levens zou eisen.

In 2010 werd een schadelijk computervirus ontdekt. Het programma beïnvloedt de werking van Siemens-apparatuur en zou zijn ontwikkeld om het nucleair programma van Iran te saboteren. Het zou verspreid zijn door middel van usb-sticks en heeft een deel van de centrifuges aangetast.
De cyberaanval op Iran heeft averechts gewerkt omdat Iran als reactie hun cyberleger heeft vergroot tot een van de grootste ter wereld.

Meer weten over deze cyberaanval? Bekijk de pagina Zero Days

In 2015 werd er, na jarenlange onderhandelingen, een nucleair akkoord gesloten tussen Iran en de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad (de VS, het VK, Rusland, China en Frankrijk), Duitsland en de Europese Unie. Iran zou zijn nucleaire programma drastisch moeten inperken, ook al hield het land vol dat het opwerken van uranium alleen maar gebeurde met vreedzame doeleinden.

In de laatste week van 2017 zijn er verspreid over Iran, protesten en rellen onstaan. Dat gebeurde in eerste instantie vanwege de stijgende prijzen van voedsel en brandstof, maar al snel richtten de protesten zich op de regering-Rohani. De bevolking is al langer ontevreden, vanwege bijvoorbeeld de slechte economie, hoge werkloosheid, strenge regels en corruptie.

Op dinsdag 6 mei heeft de Amerikaanse president Donald Trump aangegeven dat de VS zich zal terugtrekken uit het kernakkoord dat in 2015 is gesloten. Volgens Trump is het akkoord eenzijdig en beperkt het Irans vermogen om nucleaire wapens te ontwikkelen onvoldoende. De rest van de VN Veiligheidsraad staat nog steeds achter het akkoord, maar zonder de steun van de VS komt het geheel op losse schroeven te staan. Hoe zwaar de nieuwe sancties zullen zijn die Trump wil invoeren en in hoeverre dit negatief zal uitpakken voor Iran is nog niet bekend. Bureau Buitenland besprak de eventuele gevolgen.