Schatgraven: Adriaan van Dis

Ik luister veel naar de radio. Bureau Buitenland met presentator Chris Kijne vind ik een aangenaam programma, vaak met verrassende invalshoeken: de medewerkers kijken veelal net om de hoek van een actuele gebeurtenis en ontkrachten zo (mijn) bestaande vooroordelen. Mij staat bij een reportage over een vrouwentaxi in India; en wat bracht de Arabische lente? Ook beluister ik graag het buitenlandpanel, laatst nog over de straffeloosheid in Mexico – levendig en zeer informatief.

Ik vind het spannend om te zien hoe Bram Vermeulen omgaat met mensen. Ook om te vergelijken: hoe doet hij het en hoe zou ik het doen? Daar heb ik veel van opgestoken. Je ziet in dit programma dat gewone mensen je veel meer over een land kunnen vertellen dan b.v. politici. Kleine vertellingen, die het grote verhaal laten zien: pars pro toto.

Poetins Olympische droom, de documentaire van Hans Pool. Prachtige beelden. De filmer blijft op de achtergrond, hij heeft jaren aan dit project gewerkt, grote risico’s genomen maar ook mensen gevolgd die zelf risico’s namen en opstaan tegen corruptie en willekeur. Poetin’s droom is een portret van de grootheidswaan achter Sotsji.

Ook Pool’s documentaires met Jelle Brandt Corstius in de Kaukasus vond ik mooi gemaakt. Je hoeft trouwens niet ver te reizen om het buitenland te vinden, ook in Pools nieuwe serie De Voorstraat zie je hoe de globalisering niet meer weg te denken is uit ons dagelijks leven. Neem alleen al de Afrikaanse danser vol heimwee naar Uganda en met vaderplichten in Utrecht. Een heel wijze man bovendien. Konden we allemaal maar meer neger zijn.

Wat maakt een buitenlandprogramma geslaagd?

Als je uit je eigen kooi wordt gegooid en de kans krijgt (en grijpt) in een ander leven te stappen. De reportage als dubbele verplaatskunst. Ik ben niet geïnteresseerd in meningen die mijn eigen ideeën bevestigen, maar ik wil verrast worden, iets nieuws leren.

Welke fout wordt er te vaak gemaakt in buitenlandprogramma's?

Je publiek onderschatten. Nooit hurken, maar verheffen.

Stel er is eindeloos budget. Welk buitenlandprogramma zou gemaakt moeten worden?

Ik zou graag een programma zien waarin intellectuelen uit landen als China, India, Indonesië en Brazilië reageren op onze zogenaamde Europese waarden. Hoe kijken ze naar ons? Wat vinden ze van ons Verlichtingsideaal? Hoe kijken ze naar hun koloniale erfenis? Ik herinner me bijvoorbeeld met welk hoongelach de nobelprijs voor literatuur in landen als Maleisië en Indonesië werd ontvangen: als stuiptrekkingen van een zelfingenomen continent. Het lijkt soms alsof het Westen zich isoleert van de rest van de wereld.

Ik ben benieuwd naar de emerging ideas – if any - achter de emerging markets. Hoe denkt men na het geld verdienen over vrijheid en cultuur?