het warme noorden

Voor iedereen die liever vrolijk nieuws hoort dan zorgwekkende berichten: de wereldwijde opwarming heeft ook positieve kanten. Tegenlicht neemt je deze week mee naar het hoge noorden, waar menigeen warmloopt voor de snelle klimaatverandering die nu aan de gang is.

Groenlanders kunnen voor het eerst aardbeien van eigen bodem kopen, investeerders staan in de rij om bodemschatten te delven, armzalige landbouwgrond op IJsland is plotseling miljoenen waard, schepen kunnen een veel kortere route nemen tussen oost en west. Het regent kansen en succesverhalen, met sterke Aziatische inbreng. Wil je daar vast meer over weten, dan verwijs ik je graag naar de site van Tegenlicht. Je vindt er een uitgebreide beschrijving van de aflevering, biografieën van hoofdpersonen en een achtergrondartikel van NPO Wetenschap.

Ben je nog niet weg? Dan is het tijd voor een paar kanttekeningen. Het is namelijk niet echt zo dat iedereen in het noorden juicht over klimaatverandering. Huizen die op voorheen bevroren grond staan, verzakken of worden door de zee verzwolgen – zoals je in de aflevering van Klimaatjagers over Alaska goed kunt zien. Ook zal niet iedere bewoner van Groenland blij zijn dat hij voor een buitenlands mijnbouwbedrijf aan de slag kan, nu de zeehondenjacht geen bestaanszekerheid meer biedt.

En olieboringen voor je kust, met kans op lekkage, zonder winstdeling? Traditionele bewoners van die gebieden lopen er niet warm voor, maar hebben weinig keus. Meer over Groenland zie je in de gelijknamige aflevering van Klimaatjagers. Waar trouwens ook achtergrondartikelen bij te vinden zijn.

Maar de olifant in de kamer is natuurlijk dat klimaatverandering in de rest van de wereld vooral negatieve effecten zal hebben: extremer weer en het onderlopen van kustgebieden, bijvoorbeeld. Die worden vrijwel zeker veel ernstiger dan de meeste mensen beseffen – en ze worden verder versterkt door het ontginnen van olie-en gasvelden in het noordpoolgebied. Marcel van Dam zag onlangs het licht, schrijft hij in deze column. Donderdag 13 november presenteert hij een thema-uitzending over klimaatverandering op NPO 2 (hier terug te kijken). Tegelijkertijd besteedt Bureau Buitenland op de radio aandacht aan de geopolitieke consequenties van de race om de noordelijke bodemschaten.

Daar komt nog bij: het noordpoolgebied is veel kleiner dan de meeste mensen denken. Hoe veel keer past Groenland in Afrika, denk je? Veertien keer. Op de meeste kaarten lijkt het eiland veel groter dan het is, doordat het noorden sterk in de breedte wordt uitgerekt. Dus zo veel bruikbaar land komt er nu ook weer niet bij. 

Toch staat als een paal boven water: de klimaatverandering gaat door, dus we kunnen er maar beter het beste van maken. Dat hebben ze op Groenland en IJsland goed begrepen.