de ebola-schaduw

Zoals gezegd, ebola overschaduwde de Africa Works!-conferentie en als organisator van zo’n mega-evenement dat zou moeten gaan over de economische groei en ontwikkeling van Afrika is dat even slikken. We hadden gelukkig op tijd besloten dat het volkomen ongeloofwaardig zou zijn om in het midden van de ebola epidemie over Afrika te spreken zonder er aandacht aan te besteden. De eerste plannen voor deze tweede aflevering van Africa Works! gingen vooral over het aan de orde stellen van ‘inclusieve ontwikkeling’ in Afrika.

We hadden president Ellen Johnson-Sirleaf bereid gevonden als hoofdgast op te treden. Zij had een hoofdrol gespeeld in het ‘High-level Panel on the Post-2015 Agenda’, waar ook de Britse premier Cameron en de Indonesische (oud-)President Yudhoyono deel van hadden uitgemaakt. De president van Liberia was in die commissie het belangrijkste gezicht van Afrika geweest en we wilden van haar horen wat haar boodschap aan de wereld zou zijn voor de ontwikkelingsdoelen van na 2015.

Toen we begin september met de Liberiaanse consul in Brussel het scenario doorspraken voor haar bezoek was al snel duidelijk wat voor ramp zich aan het voltrekken was in Liberia en dat de president er natuurlijk niet weg kon. We kwamen overeen dat een van haar kabinetsleden, Julia Duncan Cassell, zou komen en dat zij het ook over ebola zou hebben. En dit alles betekende dat we als organisatie ineens heel veel over ons heen kregen, ook al omdat een van de medewerkers van het ASC een ebola-metawebsite onderhield met alle relevante informatie die er in de wereld aan het groeien was over de epidemie.

 In de omgeving van het Afrika-Studiecentrum werden vragen gesteld over hoe gevaarlijk het wel niet was wat we deden. Veel (potentiële) bezoekers vroegen ons naar ons veiligheidsprotocol - dat we ook hebben gemaakt. Veel journalisten wilden het toch vooral over ebola hebben. Veel ondernemers die actief zijn in landen waar van ebola helemaal geen sprake is, klaagden steen en been over het feit dat Afrika weer eens over een kam werd geschoren en ze baalden van de zorgelijke toon die door ebola gezet werd.

Dat zou later in oktober nog een extra dimensie krijgen door de domme communicatie vanuit de Hogeschool van Amsterdam, waarvan de leiding zo bezorgd was over ebola ‘en de toenemende instabiliteit in Afrika’ dat er een bericht uitging waarin studenten die naar Afrika wilden gaan op stage- of studiebezoek zich moesten melden bij de veiligheidsadviseur en een ‘nee, tenzij’ te horen zouden gaan krijgen. Heel Afrika leek ebolabesmet en instabiel te zijn en het ging in hun communicatie ook in eerste instantie alléén over Afrika.

En nog weer later ging Marokko zo ver dat het land, vanwege de ebolarisico’s, weigerde om in het voorjaar van 2015 het Afrikaanse voetbalkampioenschap te organiseren. Marokko werd vanwege deze paniekvoetbal gediskwalificeerd en Equatoriaal Guinea gaat het nu wel organiseren.

Africa Works! 2014 is, mede door deze aandacht voor ebola, vergeleken met Africa Works! 2012, een genuanceerdere bijeenkomst geworden, met stevige discussies over uiteenlopende perspectieven. Waarbij ook helder werd dat de controverses geen kleur hebben: het was niet Afrikaan tegen Europeaan. Het was ook niet bedrijfsleven tegen de NGOs, of de wetenschap tegen de rest.

Er is inmiddels veel meer balans in de gesprekken gekomen; meer realisme ook. En dat zie ik als grote winst van de inspanningen van de laatste paar jaar om het gesprek tussen al die diverse Afrika-betrokkenen in en vanuit Nederland op een goede en open manier te laten voeren. Bedrijfsleven, NGOs en diplomatie (en het Afrika-Studiecentrum) zijn inmiddels bereid gebleken om dit soort ontmoetingen met elkaar te organiseren en ook samen te financieren - al was het erg tijdrovend om iedereen ervan te overtuigen dat het echt hoog tijd is geworden om de subsidieverslaving achter ons te laten.

Alleen de rest van de Nederlandse wetenschappers zit nog heel sterk in die subsidiehouding: die wilden allemaal heel graag gratis meeliften en vonden eigenlijk dat ze zouden moeten worden betaald voor al hun kennis, in plaats van actief mee te betalen aan dit gemeenschappelijk financieringsmodel. Dat moet bij Africa Works-3 (als dat er komt; we zijn nog aan het bijkomen van deze gigaklus) toch anders!