Omgekeerde wereld: paradijs in oorlogszone

Ook in Oost-Congo ben ik overrompeld door de waanzinnige natuurpracht. Hoewel hier al negentien jaar een bloedige burgeroorlog wordt uitgevochten en het bekend staat als ‘rape capital of the world’, lijkt het tegelijk een paradijs op aarde: de glooiende heuvels vol bananenpalmen, het in de avondzon verkleurende Kivumeer waar vissers vanuit hun houten kano’s hun netten uitgooien en Bukavu, de hoofdstad van Zuid-Kivu, die met zijn koloniale panden meer karakter en historie heeft dan menig stad in Sub-Sahara Afrika.

Verspreid over glooiende schiereilandjes, heb je vanuit elke hoek van Bukavu een geheel ander uitzicht over het enorme Kivumeer. En door de ligging op ruim 1500 meter hoogte - wat een veel aangenamer klimaat oplevert dan de rest van Congo - was het lange tijd een favoriete uitvalsbasis van de Belgische kolonisten.

Hun vroegere aanwezigheid is - wellicht door falend overheidsbeleid - nog goed terug te zien in het straatbeeld. Zo staat er niet alleen een oude katholieke kathedraal maar zijn veel van de koloniale panden hier nog niet vervangen door grote betonnen kolossen. Hoewel de Congolezen vermoedelijk de voorkeur geven aan de glimmende shoppingmalls van Nairobi en Kigali, heeft Bukavu naar mijn mening veel meer schoonheid en charme.

Met onze auto rijden we enkele dagen later schuddend en bonkend over de vol gaten zittende zandweg naar de 200 kilometer noordelijker gelegen stad Goma. Hoewel we dondersgoed weten hoe de regio al twee decennia lang wordt geteisterd door oorlog, onderweg zwaarbewapende Pakistaanse VN-militairen inhalen en meerdere overbevolkte vluchtelingenkampen passeren, leren we de stad de volgende paar dagen ook op een hele andere manier kennen.

“Hebben jullie zin om zondag een tochtje met de speedboot te maken?” Ongelovig kijken we de 37-jarige Congolees aan bij wie we logeren. Eigenlijk wilden we in de tuin van een hostel gaan kamperen, maar de man, die eigenaar is van twee grote passagiersboten op het Kivumeer en die we hadden geïnterviewd voor een verhaal over de bloeiende scheepvaart, stond erop dat we bij zijn gezin zouden verblijven. De eerste avond verwelkomde hij ons direct met een fles champagne. “Want het is een bijzondere gelegenheid dat jullie hier zijn.”

Twee dagen later is het zover en stappen we in de hagelwitte boot. Scherend over het water voelen we ons licht opgelaten, denkend aan de mensen in de vluchtelingenkampen slechts enkele kilometers verderop. Maar de Congolese familie die ons op sleeptouw heeft genomen, lijkt hier weinig last van te hebben. Met hun smartphones en tablets maken ze foto’s van elkaar en wijzen lachend naar de kasten van huizen op de oever.

Onze mond zakt open van verbazing als we aanmeren bij een grasveldje waar honderden hip geklede Congolezen aan het dansen zijn. Bandjes spelen hiphop, rock en Congolese rumba. Vaders en moeders zitten met hun kinderen op plastic stoelen langs de waterkant. En meisjes op hoge hakken en in korte rokjes en jongens in strakke overhemden, skinny jeans en kleurige sneakers dansen uitdagend en met elke fles whisky die ze naar binnen gieten, worden hun dansmoves nog iets uitbundiger.

Uiteraard begeven we ons hier tussen rijkere Congolezen. Maar door alle nieuwsberichten over het geweld, de verkrachtingen en de vluchtelingenstromen vergeten we misschien te veel dat er ook in oorlogsgebieden creatieve, muzikale mensen wonen die ook van een feestje houden. Ook het in Goma opgenomen ‘Happy’ (uiteraard op de muziek van Happy van Pharell Williams) is hiervan een mooie illustratie.

Enkele dagen later breken er tussen rebellen en het Congolese leger weer gevechten uit op slechts veertien kilometer van de stad. Verschillende huizen worden door raketten volledig verwoest en er vallen tientallen doden, ook vlakbij het huis waar wij logeren. Terwijl in de verte de schoten duidelijk hoorbaar zijn, is de Congolese vrouw des huizes op de binnenplaats de was aan het doen. Helaas is dit geweld voor haar inmiddels dagelijkse kost.

Als de rust is weergekeerd, wandel ik naar de haven. En starend over de felgroene heuvels en het glinsterende Kivumeer bedenk ik me hoe zonder al deze ellende dit gebied letterlijk een paradijs op aarde was geweest.

Andrea Dijkstra is Afrika-correspondent. Samen met freelance fotograaf Jeroen van Loon trekt ze al meer dan 3 jaar door Oost- en Zuidelijk-Afrika waarbij ze werken voor onder meer het Parool, het Algemeen Dagblad, One World, De Tijd en KNACK. Volg haar hier op Twitter. Ook Jeroen zit op Twitter. Meer kun je lezen op hun website.

Wat was jouw blikverruimende reiservaring? Stuur je inzending uiterlijk 31 augustus naar buitenland@vpro.nl. Geselecteerde verhalen maken kans op een buitenlandprijzenpakket en publicatie in de VPRO Gids.