De ontwikkelingen gaan razendsnel in Irak. Miljoenenstad Mosul is in handen van de islamitische extremisten van ISIS, oliestad Kirkuk is plotseling Koerdisch gebied.

In Irak hebben strijders van de extremistische islamitische groepering ISIS - die zo wreed zijn dat zelfs Al Quaida ze te extreem vindt - een dag na de inname van Mosul ook de industriestad Baiji en de oliestad Tikrit in het noorden van Irak veroverd. Intussen zijn de Iraakse autoriteiten vastberaden om Mosul te heroveren. Maar kunnen  ze dat? Of dreigt Bagdad zelfs in handen te vallen van de extremistische rebellen?

In Bureau Buitenland (11 juni) spreekt presentator Chris Kijne met Joost Hiltermann, expert bij de gerenommeerde denktank International Crisis Group (ICG) in Brussel:

Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Volgens Hiltermann ligt het deels aan het beleid van de Sjiitische premier Nuri al-Maliki, die eigenlijk nooit iets voor die - Soennitische - gebieden heeft gedaan. De ISIS-strijders, die vanuit Syrië komen, maar ook veel moslims uit andere landen in hun gelederen hebben, maken daar gebruik van.

Het Iraakse leger wordt in het noorden gezien als een soort bezettingsleger, en is daardoor zwak, zegt Hiltermann. Bagdad is volgens hem niet direct in gevaar, omdat het Iraakse leger daar thuis is. Maar andere steden wel. En dat blijkt; de ontwikkelingen gaan ook vandaag weer razendsnel. Volg het op dit liveblog van the Guardian. Meer achtergronden vind je hier op nu.nl.

Het lijkt Hiltermann onwaarschijnlijk dat het Iraakse leger ISIS zonder hulp van buiten kan verslaan. Waar zou die hulp vandaan kunnen komen? Er zijn veel mogelijkheden, want bijna niemand is blij met de opmars van ISIS.

De Koerden, die het noorden van het land beheersen, hebben oliestad Kirkuk ingenomen nadat het Iraakse leger daar vandaan gevlucht is. Maar dat is moeilijk als 'hulp' te zien - ze staan zelf ook op voet van oorlog met 'Bagdad'. Iran (onder Sjiitisch bestuur), ook niet van nature een vriend, overweegt militair ingrijpen om ISIS te stoppen. Turkije dreigt met wraakacties als door ISIS ontvoerde Turken iets wordt aangedaan.  De Verenigde Staten zijn bereid 'elke gepaste hulp' te verlenen. Wat dat betekent? We zullen het de komende dagen zien.