Ook het Nederlandse Planbureau voor de Leefomgeving spant zich in om de boodschap van het rapport aan de man te brengen. Op één A-viertje (dubbelzijdig bedrukt, dat wel) zijn de hoofdconclusies in het Nederlands samengevat. Het is dus een samenvatting van de samenvatting van het rapport, dat zelf een samenvatting is van alle wetenschap op dit gebied. Ik ga het niet voor je samenvatten, want dat heb ik in de eerste alinea al gedaan, en nu ik je zo ver heb gekregen om tot zo ver te lezen, wil ik je niet alsnog wegjagen. Bovendien heeft het PBL een beter leesbaar nieuwsbericht hierover, waarin ook wat gevolgen voor Nederland genoemd staan.
Liever heb ik het nog even over de vraag waarom de mensheid zulke krankzinnige risico’s neemt met zijn thuisplaneet. Want de feiten zijn echt duidelijk. Op de huidige voet doorgaan betekent een grote kans dat de aarde voor het jaar 2100 drie, vier, vijf of zelfs zes graden warmer is dan hij duizenden jaren lang was. De gevolgen zijn onvoorstelbaar: de leefgebieden van miljarden mensen zullen onbewoonbaar worden, door de hitte of doordat het land onderloopt. Oeps, had ik je toch bijna weggejaagd. Wacht nog even. Want ik wil antwoord geven.
Wat bezielt ons? Ten eerste: we zijn niet zo rationeel als we zelf denken. Mensen zijn niet goed in het inschatten van risico’s, laten het heden veel zwaarder wegen dan de toekomst en houden over het algemeen graag vast aan oude gewoonten. Ten tweede: klimaatverandering is een grensoverschrijdend probleem dat alleen gezamenlijk aangepakt kan worden. Dat betekent in dit geval: met z’n zeven miljarden. Strijden tegen een gezamenlijke vijand, dat kunnen mensen heel goed, maar deze vijand heeft geen gezicht en zit verborgen in ons eigen gedrag. Lastig.
Ten derde: macht en geld spelen natuurlijk een rol. Kijk eens naar de grootste bedrijven ter wereld. De top-10 bestaat bijna uitsluitend uit olie-en gasbedrijven! Op nummer drie staat Exxon. Dat bedrijf vertelde zijn aandeelhouders deze week dat ze zich geen zorgen hoefden te maken over de winstgevendheid van het bedrijf. De leiding verwacht tot ver in de toekomst ongehinderd olie en gas te kunnen verkopen, omdat er geen effectief klimaatbeleid zal komen.
Fossiele brandstoffen vormen het fundament onder de wereldeconomie, en multinationals als Exxon en Shell hebben meer macht dan menige regering. Daar komt nog bij dat veel regeringen zelf ook afhankelijk zijn van de verkoop van kolen, olie en gas. Nederland verdient met z'n aardgas bijvoorbeeld 12 miljard euro per jaar.
Bedrijven als Exxon hebben in het verleden veel gedaan om klimaatbeleid te verhinderen, en doen dat nog steeds. Bijvoorbeeld door mee te betalen aan quasi-wetenschappelijke rapporten die beweren dat klimaatverandering vooral positieve effecten heeft. En dat is punt vier: hoe hard klimaatwetenschappers ook aantonen dat het echt nodig is de uitstoot van broeikasgassen zo snel mogelijk af te bouwen, er zijn altijd tegengeluiden te horen, meestal gedreven door eigenbelang.
Toch zijn er ook tekenen dat de klimaatcrisis op te lossen valt. De markt voor zonne-energie groeit bijvoorbeeld exponentieel. Schaalvergroting en verbeterde technologie maken het in steeds meer landen tot de goedkoopste stroombron. Elektrische auto’s rukken op. Slimme gebouwen blijken energie te kunnen opleveren, zelfs in noordelijke landen als Denemarken en Zweden. Er komen technieken om koolstof uit de lucht te halen en op te slaan. Enzovoorts.
Het komt allemaal te laat om te voorkomen dat onze planeet minder geschikt wordt voor menselijke bewoning dan hij was, dat wel. Om van andere soorten maar te zwijgen. Enfin, geniet nog even van het mooie weer.