weirde dingen

Er komt geen eind aan het succes van Scandinavische series. Na een reeks uitstekende thrillers bevolkt door eigenzinnige detectives is Real Humans iets totaal anders: een serie die zowel spannend als komisch is over een denkbeeldige wereld dicht bij de onze waarin robots volledig zijn ingeburgerd in het bestaan. Er zijn klusjesbots, lopendebandbots, nannybots en seksbots, zowel voor thuis als in bot-bordelen. Het spreekt direct tot de verbeelding.

Idee en het scenario zijn van de Zweed Lars Lundström, die ook tekende voor een aantal van de populaire Wallander-verfilmingen. Fraaie detectives, maar tamelijk rechttoe-rechtaan genrewerk; Real Humans is een originele mix van genres: sci-fi, thriller, drama – echt wat anders. ‘Sciencefiction is niet nieuw in Scandinavië,’ zegt Lundström aan de telefoon vanuit Zweden. ‘De Scandinavische series die naar het buitenland reizen, zijn voornamelijk thrillers, maar we maken nog veel meer, ook heel andere dingen.’ Hoe kwam hij op het idee voor Real Humans? ‘Ik ben zelf geen fan van sciencefiction. Nooit geweest ook. Maar ik las een paar jaar geleden iets over robots met een menselijk uiterlijk; dat bestaat dus al. Mij interesseert vooral de relatie tussen mens en machine, die wil ik onderzoeken. Het is grappig om te zien hoe je een verhaal kunt laten kantelen door er een robot in te zetten. Het zet ons aan het denken.’

In een keurige Zweedse suburb volgen we een gezinnetje dat voor het eerst een huishoudbot neemt, wat door de mannen in huis, soms wat te letterlijk, wordt omarmd maar wat de vrouw des huizes maar zo zo vindt. Verder een stel waarvan de man, een nogal ingezakt type, zijn vrouw verliest aan een attente machobot. En een bejaarde die geen afstand kan doen van zijn geliefde verzorgbot. Ook al slaat ‘Odi’ op hol, en vertoont hij gedrag dat je als kwaadaardig zou bestempelen, als het om een mens ging. Rode draad in deze lappendeken is een spannende, thrillerachtig verhaallijn over een groep ontsnapte, vrijgevochten guerilla-robots op wie de politie jacht maakt. Lundström: ‘De manier waarop wij de robots behandelen, reflecteert ons eigen gedrag. De machine, de robot, kan een substituut zijn voor tal van functies, niet alleen voor de huishoudster of oppas maar ook gezel, of geliefde. Wat als dit in de nabije toekomst mogelijk wordt, en je straks als je oud en eenzaam benteen robot ten gezelschap krijgt. Het onderwerp roept allerlei vragen op.’

Verpakt als entertainment snijdt Real Humans filosofische thema’s aan zoals de relatie mens-machine, het wij-zij denken, en het gevecht voor gelijke rechten van een minderheid. ‘In Real Humans zijn dat robots, in de Amerikaanse serie True Blood die ik zag en waarin een soortgelijk emancipatieverhaal speelt, zijn het vampiers. Door True Blood zag ik: zo kunnen we het doen, je hoeft het niet allemaal uit te leggen. Je introduceert die bovennatuurlijke wezens gewoon. Dat kan de kijker dus gewoon aan.’

De plots van de huidige generatie series nemen soms de verrassendste wendingen. Heeft Lundström zichzelf bij het schrijven wel eens verrast? ‘Oh jazeker. Hoe verder ik kwam in de serie, hoe vrijer ik me voelde. Je kunt weirde dingen doen. Het verhaal in de serie wordt nog behoorlijk verknipt.’

Dat belooft wat. Lundström is net klaar met het tweede seizoen, dat daar een december in première gaat. Kan hij al iets zeggen over de inhoud? ‘In het tweede seizoen hebben de hubots de hoofdrol. Hoeveel seizoenen er komen weet ik niet. Maar dit onderwerp raakt niet snel uitgeput.’

Niet overdreven star, maar met de blanco gezichtsuitdrukking van een pop of een botoxverslaafde: de hubots worden door de acteurs perfect neergezet. Hun plastic look keert ook terug in de interieurs en de sets. Real Humans ademt dezelfde griezelige hyperrealiteit als de tv-serie Desperate Housewives of de speelfilm Stepford Wives, waar zich tegen een suikerzoet decor een griezelig verhaal afspeelt over vrouwen die, eenmaal veranderd in robots, de serviele, onderdanige vorm zijn van hun vroeger zelf.

‘Ik was gek op Desperate Housewives. De eerste paar seizoenen vond ik geweldig. Daarna verwaterde het, maar het was precies wat wij wilden met Real Humans: vertrekken vanuit soap en komedie, en gaandeweg steeds meer de kant opgaan van drama en thriller. Het is een genre-mashup. Erg goed gedaan, zeer precies van toon, en heel vermakelijk. Zo’n mashup kan eigenlijk alleen op tv. Het is een van de redenen waarom ik televisie zo leuk vindt: het stelt me in staat om polyfoon te schrijven. Ik zou me dood vervelen als ik me moest houden aan de conventies van één genre, daar heb ik geen zin meer in.’ Wat inspireert hem nog meer als schrijver? ‘Orange is the new Black van Netflix vind ik heel goed. En de films van de Coen broers. Die zijn erg goed in verschillende genres. Dat interesseert me als schrijver nu eenmaal; ik schrijf al sinds de jaren negentig voor televisie en heb alle genres wel zo’n beetje beoefend.’

Het zijn goede tijden voor televisieschrijvers, zegt Lundström. ‘Er worden zoveel mooie dingen gemaakt. Niet alleen bij HBO, ook in Europa. Een andere positieve ontwikkeling is dat bij in Zweden je meer en meer ziet dat de schrijvers de controle overnemen bij dramaproducties. Dat is heel goed, denk ik.’ En daarin is Lundström niet alleen. Acteur en producent Kevin Spacey haalde onlangs de Britse voorpagina’s met zijn lezing tijdens het televisiefestival van Edinburgh, waarin hij het belang onderstreepte van het creatieve proces: de schrijver, die het verhaal bedenkt dat aan het begin staat van elke serie, en dat de spil zou moeten zijn van de televisie-industrie.

Verklaart de prominente rol van de schrijver in Zweden ook het enorme succes van Scandinavische series, volgens Lundström? ‘Eerst hadden we vooral succes met onze misdaadschrijvers, Henning Mankell, van Wallander, Stieg Larsson en later volgden de verfilmingen daarvan. Daarna gingen we steeds meer origineel drama maken. Wat ook meespeelt is dat wij een kleine natie zijn, en ons dus naar buiten moeten richten. Maar wij hechten inderdaad groot belang aan het script. En daar nemen we de tijd voor.’