Wie is er bang voor de vooruitgang?

VPRO’s onderzoeksprogramma Argos had op 24 mei een boekenrubriek waarin het onder meer ging over Wie is er bang voor de vooruitgang, een kostelijk boek van Jaffe Vink dat onderzoekt waar onder Nederlanders de vaak overdreven angst vandaan komt voor bestrijdingsmiddelen, gsm-straling, CO2-uitstoot, Q-koorts en waar mensen verder allemaal paniekerig over plegen te doen.

Maar bij Argos vonden ze het helemaal niet kostelijk. Suzan Borst (redacteur Zembla) had er ‘niks van opgestoken’. Ze vond het maar ‘een rommelig boek’. En wetenschapsjournalist Rob van Hattum noemde Vink op aangeven van presentator Max van Weezel ‘een complotdenker’.

Een concreet inhoudelijk punt van kritiek kwam niet ter sprake. En wat een rare opmerking eigenlijk, de medewerkers van Argos zijn toch juist zelf dol op ‘complot denken’? Daarmee hebben ze in het verleden trouwens de nodige tegels gelicht. Maar nee hoor, terwijl Jaffe Vink in zijn boek krasse staaltjes van overdrijving en lulkoek signaleert uit de geschiedenis van de milieubeweging, want daarin vindt hij het antwoord op zijn vraag, bleek de belangstelling van de Argos-collega’s minimaal.

In dezelfde boekenrubriek vroeg Van Weezel aan Van Hattum? ‘In ons land is de klimaatscepsis erg groot, heb jij daarvoor een verklaring?’

Nee, die verklaring had van Hattum niet.

Het gezelschap had niet in de gaten dat het antwoord, in de vorm van het boek van Vink, misschien wel pontificaal voor hen op tafel lag.

Want Vink mag dan stellen dat er veel onredelijke angst bestaat voor de vooruitgang, inderdaad bestaat die zogeheten klimaatscepsis ook. En, na lezing van Vinks boek lijkt het juist logisch en in zekere zin hoopvol dat scepsis groeit. Juist in ons Nederland waar ooit het rapport van de Club van Rome jarenlang omarmd werd als een nieuwe bijbel.

Het rapport dat aankondigde dat het einde der tijden nabij was, dat er al snel geen kikker meer zou kwaken en geen boom meer zou groeien. Jaffe Vink memoreert dat in de jaren zeventig zelfs onze vorstin gebukt ging onder doemdenkerij en dat de gezaghebbende journalist W.L. Brugsma in feite stelde (op 1 september 1971 in de Haagse Post) dat, als we de vooruitgang niet zouden stoppen, dat ‘de Endlösung voor de mensheid’ zou betekenen. Vink verklaart voor de zekerheid nog even (op bladzijde 164): ‘Endlösung was de codenaam voor het plan van de nazi’s om alle joden te vernietigen.’

De voorbeelden die Vink naar boven haalt heb ik met grote belangstelling gelezen en zijn stijl verraadt zoveel lol in schrijven en debat, dat hij veel lof verdient. Gelukkig sta ik niet alleen. Paul Scheffer meende: ‘Een geweldig boek. Prachtig van toon en loeiend interessant.’

Je moet wel een enorme complotdenker zijn wil je die woorden niet ter harte nemen.