radio doc: vriendschap met drs. p

Uit haar tas komt een stapel met ansichtkaarten. Radiomaker Maartje Duin draait sommige kaarten om, bijna teder, en er verschijnt een glimach. Achterop een minutieus en net handschrift, zinnen kaarsrecht onder elkaar. 'Waarde Maartje’, staat er. Het is haar correspondentie met een vriend die jarenlang een constante factor was in haar leven: Drs. P.

Maartje Duin woonde als student bij de plezierdichter om de hoek en sprak hem eens op straat aan. Ze schreef een sonnet over hun ontmoeting, dat ze aan hem gaf. Drs. P las het voor tijdens het radioprogramma Opium en dat was de start van een jarenlange, bijzondere briefwisseling en vriendschap. De laatste gesprekken die Duin met hem had, nam ze op en zijn te horen in de documentaire.

‘Naarmate zijn einde naderde, kreeg ik steeds meer de neiging om een microfoon onder zijn neus te duwen. De hele manier waarop hij zich uitdrukte wilde ik vastleggen. Hij was inmiddels al 88. In interviews verschool hij zich vaak achter een soort rookgordijn van woorden. Bij mij was dat ontspannender en die sfeer wilde ik vatten. Dat was eerst heel moeilijk: vanaf het moment dat ik in mijn rol van journalist kroop en hem een microfoon onder de neus hield begon hij weer een bepaald soort act op te voeren. Maar op een gegeven moment vergat hij dat en raakten we gewoon in gesprek. Eigenlijk was dat een heel a-typisch gesprek, zelfs voor onze vriendschap. Het was heel serieus, ging over zijn levensmoeheid, zijn twijfels. Ook zijn twijfels over het voortzetten van onze vriendschap, waar ik heel erg van schrok.’

Een a-typisch gesprek, dat vormde de basis voor de radiodocumentaire. Maar kort na de opnames vertelde Drs. P haar: 'Je hoeft geen post meer van me te verwachten.' Zoals met vrijwel alles wat hij haar vertelde, vroeg Maartje Duin zich eerst af of hij weer een voorstelling opvoerde. In de documentaire omschrijft ze hun vriendschap namelijk als een soort voorstelling of act die plaatsvond in een andere werkelijkheid. 'Die acts waren ook gewoon heel leuk. Hij wist alles van de wereld en vertelde over zijn avonturen. Ik was altijd de onafhankelijke globetrotter met goede verhalen en hij een soort éminence grise. Het leeftijdsverschil bestond niet.' 

Drs. P gaf haar een gevoel van veiligheid. Na Duins terugkeer uit het spannende en avontuurlijke Amerika, vanwaaruit ze columns schreef voor het NRC en kaarten aan Drs. P, kwam ze terug in een ander Amsterdam. Gedesillusioneerd en eenzaam probeerde ze haar draai te vinden. 'Vrienden waren ineens getrouwd of hadden huizen gekocht. Ik had geen vriendje en vriendschappen die ik had verliepen stroef. Drs. P was een van de weinige constanten in mijn bestaan: een onwankelbare vriend, heel veilig.' Het contact intensiveerde, tot het bewuste moment waarop Drs. P besloot de vriendschap te stoppen.

Op de vraag of ze hem mist, blijft Duin even stil. 'Toen het net was gebeurd ben ik heel verdrietig geweest. Ik heb de opnames van de gesprekken met hem ook eindeloos teruggeluisterd, om te weten te komen of ik iets verkeerd had gedaan. Maar hij liet mij los. En eigenlijk zichzelf.'

Dat gevoel van gemis is inmiddels omgevormd tot een vorm van dankbaarheid. Door het maken van de documentaire voelt het voor Duin alsof ze iets heeft kunnen afsluiten. 'Uiteindelijk kun je ook met een soort verinnerlijkte Drs. P leven. Ik ben er heel erg dankbaar voor, want het was zo’n bijzonder mens. Ik zou iedereen zo’n vriendschap gunnen.'

Het mooiste werk van Drs. P is nu gebundeld in het boek 'Troika hier, troika daar.' Nooit meer slapen sprak met één van de samenstellers, de zeventienjarige vriend van Drs. P Ringo Maurer.