Ook bij de laatste aflevering van Made in Europe zocht VPRO Boeken weer toepasselijke literatuur. Dit keer over idealen.

1. A Tale of Two Cities

A Tale of Two Cities (1859) is het meest serieuze boek van Charles Dickens. Het verhaal speelt zich af vlak voor de Franse Revolutie. Sociale ongelijkheid en onderdrukking zijn de thema's van de roman. Sydney Carton is een Britse advocaat die verliefd is op Lucie Manette. Maar zij trouwt met een Fransman, Charles Darnay, die vervolgens veroordeeld wordt tot de guillotine. Carton staat symbool voor de revolutionairen: hij offert zichzelf op om Darnay te redden.

2. Les Misérables

Les Misérables (1862) van Victor Hugo is nog zo'n sociale roman. Hugo komt op voor de armen, en keert zich tegen de samenleving van die tijd. Voor het stelen van een brood wordt hoofdpersoon Jean Valjean keihard gestraft. Wanneer hij na 19 jaar uit het strafkamp komt, gooit hij zijn leven om en klimt hij hoger op de maatschappelijke ladder. Hij wordt echter achternagezeten door een agent en blijkt niet los te kunnen komen van zijn verleden. Les Misérables maakte al in de negentiende eeuw veel los bij het publiek en heeft de discussie over sociale ongelijkheid beïnvloed.

3. Bij nader inzien

Bij nader inzien (1963) is de eerste roman van J.J. Voskuil. Het gaat over een groep studenten vlak na de Tweede Wereldoorlog. Zij discussiëren veel en zitten vol idealen over vriendschap en vijandschap, intelligentie en wetenschap. De hoofdpersoon Maarten Koning (het alter ego van de schrijver en later hoofdpersoon van Het bureau) vraagt zich naarmate de jaren vorderen af wat de vriendschap, en de idealen die hij met zijn vrienden deelt, eigenlijk waard zijn.

4. Black dogs

June en Bernard zijn de hoofdpersonen in Ian McEwans Black Dogs (1992). Tijdens de Tweede Wereldoorlog voelen ze zich tot elkaar aangetrokken, mede doordat ze beiden communistische idealen hebben. Maar als June door een gebeurtenis afstand doet van het communisme en de religieuze kant op gaat, voelt Bernard zich steeds meer verwijderd van haar. Zijn rationalisme komt tegenover haar verlangen naar het bovennatuurlijke te staan: hun idealen verschillen te veel van elkaar. Het boek is een liefdesverhaal tussen twee mensen, maar symboliseert tegelijkertijd ook de verdeeldheid toentertijd in Europa.

5. De Toverberg

Het boek dat centraal staat in de laatste aflevering van Made in Europe mag natuurlijk ook niet ontbreken: De Toverberg (1924) van de Duitse Thomas Mann. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog bezoekt Hans Castorp zijn neef in de Zwitserse Alpen. De personages praten met elkaar over hun idealen en wereldbeelden, die stuk voor stuk symbool staan voor stromingen als het humanisme en individualisme. Dit boek over de problemen van Europa is nog altijd actueel.