Argos

Banken en hun risicoklanten: Hoe stichtingen de dupe zijn van anti-terrorismebeleid

Een dorpshuis, tafeltennisvereniging of liefdadigheidsinstelling doet er in Nederland al snel een half jaar over om een bankrekening te kunnen openen. Tenminste - als het überhaupt lukt, want banken en andere financiële instellingen zijn dit soort klanten liever kwijt dan rijk.

Saar Slegers

De afgelopen jaren controleren banken hun klanten steeds strenger op witwassen en terrorismefinanciering. Maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk zijn extra vaak de klos. Zij worden internationaal in verband gebracht met terrorismefinanciering en worden door banken automatisch aangemerkt als 'hoog-risicoklanten', blijkt uit onderzoek van Argos.

Het begint vaak met een mail of telefoontje van de bank: waar hun geld vandaan komt, wie de bestuursleden precies zijn, waarom bepaalde betalingen zijn gedaan. Mark Molenaar, van de Vereniging van Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk, kent de verhalen maar al te goed: “Iedere vereniging denkt bij zichzelf van: hé, wat overkomt mij nou? Het zal wel aan mij liggen, ík moet zal wel iets niet goed doen. Maar die zien natuurlijk niet het hele brede plaatje: dat het heel veel meer organisaties overkomt.’ 

Advocaat Tamara Buruma is kritisch op de stempel van 'hoog-risicoklanten' die de organisaties krijgen. “Daarmee kom je eigenlijk met een onevenredig vergaande maatregel die veel te veel mensen en instanties en organisaties raakt. Volgens mij is het voor de bank ook idioot duur, terwijl het eigenlijk extreem weinig oplevert."

Waar komt dit label vandaan? Is het risico van terrorismefinanciering reëel? En wat gebeurt er als maatschappelijke organisaties geen toegang meer hebben tot het financiële systeem? 

sprekers

Belinda van der Reijd

Beheerder Dorpshuis 'de Klabbe' in Foxhol

Mark Molenaar

Belangenbehartiger van Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk

Fulco van Deventer

Adjunct-directeur van Human Security Collective

Thalia Malmberg

Programmamanager bij Human Security Collective

Emile van der Does de Willebois

Specialist op het gebied van anti-witwas- en terrorisme- financieringswetgeving, werkzaam bij de Wereldbank

Tamara Buruma

Strafrechtadvocaat bij Prakken d'Oliveira Human Rights Lawyers

Helène Erftemeijer

Sectorcoördinator AML/CFT van de Nederlandse Vereniging van Banken

Margreet Plug

Directeur van Goede Doelen Nederland

Abonneer je op Argos-podcast

De tweewekelijkse aflevering van Argos is ook te beluisteren via verschillende podcast-apps. NPO LuisterSpotify ► Google Podcast ► Radio 1-app

achtergrond

Discriminatie of terrorismebestrijding?

In de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering zoeken banken naar ongebruikelijke of verdachte transacties. Deze werkwijze werkt redelijk bij de opsporing van witwassen, maar experts twijfelen of dit ook geldt voor de zoektocht naar terrorismefinanciering. Worden er echt terroristische aanslagen voorkomen? En wat zijn de gevolgen voor mensen die de pech hebben een ‘verdachte’ naam te hebben?

'Hoeveel van de financiële criminaliteit detecteer je nou echt?'

Banken zijn verplicht om witwassen en terrorismefinanciering tegen te gaan. Daarom stellen ze klantonderzoeken in als ze 'ongebruikelijke' transacties detecteren. Klanten zijn dan verplicht om mee te werken. Oussama Tazi, consultant op het gebied van financiële criminaliteit, deed zelf jarenlang klantonderzoek bij banken. Hij trekt de efficiëntie van het huidige systeem dat terrorismefinanciering moet voorkomen in twijfel.

De banken en hun risicoklanten: een zaak voor de rechter

Elke dag raken zo’n 10 bedrijven in Nederland hun bankrekening kwijt omdat hun bank hen niet meer vertrouwt. Verdachte transacties, connecties met veroordeelde criminelen, onverklaarbare omzetstijgingen: allemaal schijnbaar voldoende reden voor banken om afscheid te nemen van een klant. Het aantal éénzijdige opzeggingen door banken is verdubbeld in vijf jaar tijd.

Naïviteit of moedwil: Deense drugsmiljoenen voor Hollandse ondernemers

Wat hebben een Nederlandse zuivelgigant, Deense drugsbendes en Iraakse ondernemers met elkaar gemeen? Alle drie zijn ze verwikkeld in een internationaal witwasnetwerk, en maar één van hen heeft er weet van. Uit onderzoek van Argos en Platform Investico blijkt dat het Nederlandse bedrijfsleven zich op grote schaal voor het karretje laat spannen van de Deense georganiseerde misdaad.