Argos

De Gifboemerang

Pesticides die hier verboden zijn, worden vanuit de EU nog wel op grote schaal geëxporteerd naar landen zoals Brazilië. Daar bedreigt het landbouwgif de gezondheid van kleine boeren die naast de grote suikerrietplantages wonen. Met een boemerangeffect komt dat verboden gif vervolgens ook weer terug op ons bordje. Argos ontdekte dat de rol van Nederland in de handelsketen aanzienlijk is. Veel groter dan eerder werd gedacht.

Door: Nina van Raay en Martijn Kieft

Bianca Lopes (34) woont naast zo’n suikerrietplantage, op zo’n 500 kilometer van São Paulo. Haar familie behoort tot een boerenfamilie die al generaties op kleine schaal groente verbouwt. Maar sinds een aantal jaren vliegen er vliegtuigen rakelings langs hun boerderij. Vanuit de lucht laten zij pesticiden vallen. Wanneer er bij haar dochter chemische longontsteking wordt geconstateerd en zij ziek blijft, komt ze in verzet. Al weet ze niet zeker waar haar dochter precies ziek van wordt, de vliegtuigen met de wolken gif maken haar angstig.  

Argos werkte voor deze uitzending samen met journalisten van Réporter Brasil en Lighthouse. Aan de hand van documenten verkregen via de Braziliaanse Wet Open Overheid (WOO) wordt duidelijk dat gebruikte pesticiden in de regio van Bianca voor een aanzienlijk deel uit Europa worden geïmporteerd.

Argos dook in de handelsketen en ontdekte dat Nederland hier een grote rol in speelt. Maar liefst zesduizend ton pesticiden die hier niet meer gebruikt mogen worden, kwamen in 2022 via Rotterdam de haven van Santos binnen. Vaten en jerrycans vol stoffen waarvan bekend is dat ze mogelijk kankerverwekkend zijn. Die wij zelf niet meer mogen gebruiken. Waarvan ook bekend is dat ze bijzonder schadelijk zijn voor het drinkwater. Of risico’s vormen voor de vruchtbaarheid of voor ongeboren kinderen. Ze gaan de hele wereld over. En dat is allemaal legaal. Want het exportverbod waar in Brussel over werd gesproken, dat is er nooit gekomen.

En via die zeeroute komen zij ook weer bij ons terug. Op het fruit en groente dat wij importeren uit landen waar die stoffen wel gebruikt mogen worden.  

do. 13 juni, 21.00u, NPO2

Argos op tv

Argos is er naast radio en online ook op tv. De redactie onderzoekt verschillende onderwerpen met maatschappelijke impact. Ook op tv staat Argos garant voor journalistiek speurwerk naar opmerkelijke achtergronden bij het nieuws, of zaken die nieuws zouden moeten zijn.

Abonneer je op de Argos-nieuwsbrief

En ontvang om de week onze nieuwste onthullingen en de ervaringen van onze onderzoeksjournalisten in jouw mail. Abonneer je hier

Lees hier de reactie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

wederhoor

Vragen

  • Uit ons onderzoek blijkt de rol van Nederland bij export rol niet gering, acht de minister dat wenselijk?
  • De plannen om het via de Europese Commissie binnen de hele EU in 1 keer te regelen, staan al 2 jaar in de ijskast. (In consultatie) In België heeft men werk gemaakt van een exportverbod van hier verboden pesticiden – zou Nederland daar ook mee aan het werk moeten?

Antwoord

Nederland vindt het niet wenselijk dat chemische stoffen en bestrijdingsmiddelen die in de EU verboden zijn wél hier worden geproduceerd en geëxporteerd. Nederland pleit daarom in Europa voor een verbod hierop. Een nationaal verbod instellen is minder effectief vanwege de mogelijkheden tot een waterbed-effect: een verbod vanuit Nederland is niet effectief als dezelfde stof vanuit een ander EU-land wel gewoon mag worden geëxporteerd.

 

journalist Nina over de uitzending

sprekers

Ad Ragas

Hoogleraar humane en ecologische risicobeoordeling aan de Radboud Universiteit

Paul Scheepers

Toxicoloog Radboud Universiteit

Diógenes Rabello

Onderzoeker milieu, werk en gezondheid aan de Universiteit São Paulo

Laurent Gaberell

Landbouw- en voedselonderzoeker bij PublicEye

Bianca Lopes

Gemeenschapsleider en omwonende van suikerriet en katoenplantages in Brazilië

Beatriz

Omwonende

lees verder

'Verboden pesticiden' op jouw boodschappen

Nederland speelt een veel grotere rol in de export van verboden pesticiden dan eerder gedacht. En die stoffen, die komen ook weer bij ons terug. Dat blijkt uit onderzoek van Argos. In 2022 werd alleen al meer dan 6 miljoen kilo van deze stoffen, die in de EU voor gebruik in de landbouw verboden zijn, vanuit Rotterdam naar Brazilië geëxporteerd. Risicovol voor de mensen daar, zo toonde de uitzending aan, maar ook komen ze met een boemerangeffect weer terug naar de EU: via het voedsel.

meer van Argos TV

Dorp onder het stof

In het Zeeuwse dorp Sluiskil wonen inwoners pal tegenover de zware industrie, met aanhoudende overlast als gevolg. Ze klagen onder meer over stof dat over het dorp waait, van hoge bergen verbrandingsassen die liggen opgeslagen in de buitenlucht. Argos ontdekte hoe één regel uit een nieuwe wet deze overlast in een klap zou kunnen wegnemen.

Het ongehoorde kind

In Nederland hebben we jeugdzorg voor kinderen met wie het niet goed gaat. Omdat ze vastlopen op school, of ouders hebben die in een moeilijke scheiding liggen. Of omdat ze hele nare dingen hebben meegemaakt. Maar wat als je ouders de Nederlandse taal nog niet spreken? En de mensen die je moeten helpen jou en je ouders niet verstaan?

Een stal vol

Terwijl Nederland een enorme operatie uitvoert voor natuurherstel en stikstofreductie, groeit op sommige plekken de veestapel juist. Ook vlak naast de meest kwetsbare natuurgebieden. Argos ontdekte dat dit zelfs een gevólg is van het ongewisse stikstofbeleid van de overheid.

Wie praat die gaat

Diversiteit is voor de politie “pure noodzaak”, zei de politie vorig jaar bij de lancering van een campagne om meer ‘diverse’ agenten te werven. Hoe waarachtig is die boodschap? De ervaringen van Bilal Addou staan er haaks op. Hij is belijdend moslim en ruim tien jaar agent. Vanaf de start van zijn carrière ervaart hij discriminerende opmerkingen. Hij voelt zich steeds meer buitenstaander onder zijn collega’s. Wanneer hij zijn ervaringen deelt met de hoogste politiebaas, Erik Akerboom, komt het conflict in een stroomversnelling.

Het kind van de rekening

Benito groeide op in een gezinshuis, maar het was er onveilig. Hij spande een zaak aan voor het Tuchtcollege van de Jeugdzorg, om te voorkomen dat meer kinderen hetzelfde zou overkomen. Maar wat er toen gebeurde, had niemand voor mogelijk gehouden.

Het laatste kwartier van Sammy

Drie jaar geleden komt de Duitse fitness-influencer Sammy (23) in Amsterdam om het leven door politiekogels. De agenten die Sammy doodschieten worden niet vervolgd. Het was noodweer, zegt het OM, omdat Sammy in de laatste momenten van zijn leven een ‘onmiddellijk dreigend gevaar’ vormde voor de agenten. Maar klopt die conclusie wel?

Het geheim van de spreekkamer

Sinds 1 juli worden door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de persoonlijke gegevens van alle patiënten in de geestelijke gezondheidszorg in Nederland verzameld. Bij de totstandkoming van deze maatregel zijn grote fouten gemaakt, blijkt uit onderzoek van Argos. Een groep bezorgde zorgverleners heeft een rechtszaak aangespannen om de maatregel ongedaan te krijgen.