Argos

Samenwerking Syrische en westerse inlichtingendiensten

5 april 2014

Samenwerking Syrische en Westerse geheime diensten: Zijn Amerikaanse, Duitse en Franse instanties medeverantwoordelijk voor Syrische martelverhoren?

Nederlandse Jihad-strijders vechten mee in Syrië. De AIVD maakt zich zorgen over hun terugkeer. Dit geldt ook voor Duitse, Franse en andere westerse inlichtingendiensten. Daarom zoeken die diensten samenwerking met het regime van president Assad. Dit ondanks de vele martelingen en buitengerechtelijke executies waaraan dit regime zich schuldig maakt.

De interne oorlog die in Syrië woedt heeft de afgelopen drie jaar al aan meer dan 100.000 mensen het leven gekost. Geheime documenten van Duitse, Franse en Amerikaanse overheidsinstanties laten zien hoe ver de samenwerking in het recente verleden ging. Na de grote terreuraanslagen van september 2001 werden achter de schermen allerlei deals gesloten - over informatie-uitwisseling, maar bijvoorbeeld ook over het stopzetten van spionageprocessen. Duitse inlichtingenfunctionarissen verhoorden in Damascus een terreurverdachte, die jarenlang in een Syrische martelgevangenis zat, over zijn contacten in Duitsland. En de Syrische generaal die gezien wordt als de opdrachtgever voor de moord op de Libanese oud-premier Hariri, was in Berlijn en in Parijs op werkbezoek. In Parijs zelfs nog na de moord op Hariri. In Duitsland voerde deze Syrische generaal besprekingen met topambtenaren van de geheime diensten, de politie en zelfs het Bundeskanzleramt.

Zijn Amerikaanse, Duitse en Franse instanties medeverantwoordelijk voor Syrische martelverhoren? Hoe ver gaat de samenwerking van Westerse inlichtingendiensten met Syrische diensten op dit moment? En: is het denkbaar dat informatie van de Nederlandse AIVD gebruikt wordt in Syrische martelkamers?

bij deze aflevering

Bekijk de cables van de inlichtingen-uitwisseling Lees de vragen van Argos aan de AIVD en antwoorden

Panel toekomst onderzoeksjournalistiek

Onderzoeksjournalisten Marcel Metze ( o.m. Groene Amsterdammer) en Sybren Kooistra (de Volkskrant) bespreken de actualiteit en de toekomst van de onderzoeksjournalistiek.

fragmenten

Westerse en Syrische inlichtingen-uitwisseling

De cables die in de uitzending worden genoemd.

Cable-Bezoek-Generaal-Shawkat-Aan-Parijs (klik hier voor het hele document)

Page 1 of Cable-Bezoek-Generaal-Shawkat-Aan-Parijs

Cable Amerikaanse Dialoog Syrische Geheime Diensten (klik hier voor het hele document)

Vragen aan AIVD en antwoorden

Vragen van Argos

Inzake samenwerking Westerse en Syrische inlichtingendiensten

1) Wisselt de AIVD op dit moment informatie uit met inlichtingen- en/of veiligheidsdiensten in Syrië?

2) Zo ja, betreft dit (onder meer) Jihad-strijders die vanuit Nederland naar Syrië zijn gegaan?

3) Heeft de AIVD de afgelopen dertien jaar (sinds ‘Nine Eleven’) informatie uitgewisseld met de Syrische militaire inlichtingendienst SMI of met andere inlichtingen- en/of veiligheidsdiensten in Syrië?

4) Mag de AIVD op basis van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV) informatie uitwisselen met Syrische inlichtingen- en/of veiligheidsdiensten?

5) Is de AIVD op de hoogte van het feit dat zowel Duitse als Franse inlichtingendiensten de afgelopen vijftien jaar nauw contact onderhouden hebben met de Syrische militaire inlichtingendienst SMI?

6) Is het bij de AIVD bekend dat Duitse inlichtingendiensten (waaronder de BND) na ‘Nine Eleven’ allerlei deals hebben gesloten met de Syrische generaal Asef Shawkat? (Deze hoge generaal en zwager van president Assad wordt door de speciale VN-onderzoeker Detlev Mehlis gezien als opdrachtgever voor de moord op Rafik Hariri in februari 2005. Generaal Shawkat kwam in juli 2012 zelf bij een bomaanslag in Damascus om het leven.)

7) Is generaal Shawkat (sinds ‘Nine Eleven’) ooit in Nederland op bezoek geweest?

8) Is het bij de AIVD bekend dat Duitse ambtenaren van de BND, de Verfassungsschutz en het Bundeskriminalamt in Damascus de terreurverdachte Mohammed Haydar Zammar
(dagenlang) hebben verhoord, die in de beruchte Far Falastin gevangen zat? (Een gevangenis waarin volgens Amnesty International maar ook volgens de toenmalige Duitse ambassadeur in Damascus Eberhard Schuppius gevangenen gemarteld werden.)
9) Is het bij de AIVD bekend dat deze Syrische generaal verschillende keren op bezoek is geweest bij zowel Duitse als Franse diensten, ook nog in september 2005, dus na de moordaanslag op Rafik Hariri?

10) Is het bij de AIVD bekend dat de coördinator voor contraterrorisme van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken Daniel Benjamin (in februari 2010) in Damascus besprekingen (over Al Qaida-strijders in Syrië) heeft gehad met topvertegenwoordigers van de Syrische inlichtingendiensten (waaronder generaal Ali Mamlouk)?

11) Is het de AIVD bekend dat (onder meer) de Duitse, de Franse en de Britse inlichtingendiensten (sinds begin van dit jaar) opnieuw contacten onderhouden met Syrische inlichtingen- en veiligheidsdiensten en dat hoge vertegenwoordigers van (onder meer) de Duitse en de Franse inlichtingendiensten de afgelopen maanden (wederom) in Damascus zijn geweest voor besprekingen?

12) Wisselt de AIVD informatie over Syrië-gangers cq. Jihad-strijders uit met Franse en/of Duitse en/of Britse en/of Amerikaanse inlichtingendiensten?

13) Kan de AIVD uitsluiten of hoe probeert de AIVD uit te sluiten dat deze informatie (via samenwerking van deze bevriende diensten met Syrië) uiteindelijk ook terecht komt in Syrische martelkamers?

14) Mag de AIVD informatie in ontvangst nemen over terreurverdachten of mogelijke terreuraanslagen die afkomstig is van Syrische inlichtingen- en/of veiligheidsdiensten?

15) Kan de AIVD uitsluiten of hoe probeert de AIVD uit te sluiten dat (deze) informatie die in ontvangst wordt genomen afkomstig is van martelingen?

Antwoord AIVD

Beste,

Zoals je weet, doet de AIVD in het openbaar geen uitspraken over met welke diensten wordt samengewerkt en wat deze samenwerking inhoudt omdat dit inzicht geeft in de werkwijze van de dienst. Dit geldt ook omgekeerd, wij kunnen geen informatie over (de werkwijze van) andere diensten verschaffen. Ik kan je dus alleen in algemene termen antwoord geven.

Wereldwijde internationale samenwerking is voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten essentieel. Het internationale karakter van veel dreigingen en belangen maakt het voor een inlichtingen- en veiligheidsdienst onmogelijk om geheel zelfstandig alle dreigingen voor de nationale veiligheid te onderkennen, te onderzoeken en te duiden.

Internationale samenwerking draagt bij aan een aanzienlijke verbetering van de inlichtingenpositie van de AIVD. Daarom is een uitgebreid en gedegen relatienetwerk met buitenlandse diensten van groot belang voor het goed kunnen uitoefenen van onze taken.

De aard en intensiteit van die samenwerking wordt mede bepaald door criteria als de democratische inbedding van de desbetreffende dienst, het mensenrechtenbeleid van het desbetreffende land, de professionaliteit en betrouwbaarheid en het karakter van de dienst. En ook eerdere ervaringen die de AIVD met een dienst heeft opgedaan, spelen mee. De samenwerkingsverbanden worden continu beoordeeld en geëvalueerd.

Achtergrond
De AIVD mag op basis van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 (art. 59) samenwerken met diensten van andere landen. Art. 59 verbindt daar voorwaarden aan, bijvoorbeeld ten aanzien van het verstrekken van gegevens.

In beginsel komen allerlei gegevens voor verstrekking in aanmerking, zij het dat geldt als uitgangspunt dat gegevens omtrent bronnen en modus operandi (over en weer) geheim worden gehouden. Bij deze verstrekking is de derde partijregel onverkort van toepassing.

Derde partijregel: bij verstrekking van gegevens aan andere diensten wordt altijd de voorwaarde gesteld dat deze gegevens niet aan derden mogen worden verstrekt (art. 37 Wiv 2002). NB Door de verantwoordelijke minister of namens deze het hoofd van de dienst kan echter alsnog toestemming worden verleend om de gegevens aan andere personen of instanties te verstrekken; daaraan kunnen voorwaarden worden verbonden.

Het delen van kennis en middelen met de AIVD is voor andere diensten slechts profijtelijk als ook de AIVD daartoe bereid is (quid pro quo: voor wat hoort wat). Kan of doet de AIVD dat niet, dan droogt het relatienetwerk als informatiebron op.

Samenwerking met andere diensten varieert van protocollair tot intensief.