'Verboden pesticiden' op jouw boodschappen

Zoek je het door Nederland geëxporteerde ‘propargiet’ op in lijsten van de Europese toezichthouder ECHA, dan word je om de oren geslagen met forse waarschuwingen. “Zeer giftig bij inademing, wordt ervan verdacht kanker te veroorzaken en veroorzaakt huidirritatie”, zo staat er te lezen. In de EU wordt het ook niet meer gebruikt in de landbouw. Toch zit het wél op spullen die wij importeren. Dat laat onderzoek van Foodwatch zien, dat speciaal voor Argos keek naar de steekproefgegevens van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) uit 2023. Zij troffen resten van het bestrijdingsmiddel propargiet aan in sinaasappelen uit Egypte, aardbeien uit Oekraïne en verder op chilipepers, kousenband, okra en thee.

Nog zo’n voorbeeld is cyproconazole. Dat kreeg in de EU een negatieve beoordeling, vanwege risico’s voor het ongeboren kind. De fabrikant diende geen nieuw verzoek in voor toestemming voor gebruik in de EU in. Maar Nederland exporteert de stof nog wél, via de Rotterdamse haven. Foodwatch toonde aan dat resten werden gevonden in bonen, chilipepers, komijn, rijst, sojaolie en sperziebonen. De meeste monsters werden genomen bij grenscontroleposten.

En kijk je naar steekproeven in het jaar 2022, dan vind je nog iets opvallends: resten van neonicotinoïden. Een groep stoffen die bekend staat vanwege zijn giftigheid voor bijen. 

De EU speelt nog altijd een aanzienlijke rol in de export van deze bestrijdingsmiddelen. Controleurs kwamen ze tegen op voedsel in de groothandel, op de markt en in supermarkten. Met name op koffie uit Brazilië en okra uit India. Het vaakst werden deze stoffen aangetroffen in graanproducten (16% van de monsters), kruiden (14%) en groenten (8%). 

De hamvraag is natuurlijk: betekent dat dat je voedsel met resten van hier verboden pesticiden beter niet kunt eten? Hoogleraar Ad Ragas houdt zich bezig met risicobeoordeling rond onder andere pesticiden.

Het is niet direct aanleiding tot zorgen, zo nuanceert hij. “Het is echt niet zo dat als je als de pesticiden gevonden worden op je appel of op het fruit of de groenten, dat je daar echt meteen ziek van wordt. Maar we kunnen niet uitsluiten dat op de hele lange termijn, als je je hele leven groente en fruit eet wat met pesticiden is bespoten, dat toch bepaalde gezondheidsklachten kan veroorzaken.”   

Volgens hem zit er een achilleshiel in de regelgeving.  “De huidige normstelling is gericht op een enkele stof. Maar soms vind je tot wel tien bestrijdingsmiddelen op een stuk fruit of groente.” En daar ligt het probleem. “Want of dat dan ook voor dat mengsel geldt, dat weten we dan niet zeker. Dat is één van de grote onzekerheden die in de hele toelatingsprocedure op dit moment zit.”

Hij zou daarom toch liever wat strengere normen zien. “Laten we alsjeblieft een eerste stap zetten. En het niet oneindig kapot analyseren. Toon bestuurlijke durf.”

De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit erkent dat voedselproducten resten kunnen bevatten van in de EU voor gebruik verboden pesticien. Volgens hen moeten ook die bestrijdingsmiddelen voldoen aan wettelijke limieten. Over combinaties van verschillende residuen van bestrijdingsmiddelen op één product staat momenteel niets in de wet, zo schrijven zij. “In Europa wordt hier wel aandacht aan besteed. Voor diverse diëten wordt de cumulatieve impact van diverse bestrijdingsmiddelen bekeken. Deze studies zijn voorbereidend op eventuele wettelijke eisen.”  En intussen dan maar gewoon goed wassen?   

Volgens de deskundigen aan wie Argos het voorlegde heeft dat vaak niet het gewenste resultaat. Iets dat ook door  Voedingscentrum wordt erkend op de website “Met wassen verwijder je wel iets, maar niet alle bestrijdingsmiddelen. Sommige middelen trekken bijvoorbeeld door de schil heen of zijn heel goed bestand tegen water.”