Het internet biedt een zee aan informatie over de pil. Zo veel dat je door de bomen wellicht het bos niet meer ziet en hoe weet je nou zeker welke informatie klopt? Factchecker Tessa probeerde (met hulp van de rest van de redactie) orde te scheppen in de chaos en onderzocht naar aanleiding van jullie vragen zoveel mogelijk mythes over de pil. We zetten alle bevindingen voor je op een rijtje.

Zoë van Alphen

Laten we beginnen bij het begin, want het lijkt zo logisch, maar leg het maar eens uit: hoe werkt de pil? In de meeste anticonceptiepillen zitten twee hormonen: oestrogeen en progesteron. Deze twee hormonen vertellen je hypofyse, een klier in je hersenen, als het ware dat je een eisprong hebt gehad en dat er een eicel rondzweeft die misschien nog wel bevrucht wordt. Je lichaam denkt hierdoor dus: er moet geen nieuwe eisprong meer komen en je moet niet ongesteld worden. Want die denkbeeldige eicel moet beschermd worden.

Het komt erop neer dat zolang je de pil slikt je lichaam de hele tijd denkt dat je in deze in deze fase zit. Je houdt je lichaam met de pil dus eigenlijk voor de gek. Hierdoor komt er geen nieuwe eisprong en geen menstruatie. Je hele cyclus ligt plat.

Hoezo zijn er dan wel elke maand bloedingen?

Je wordt officieel niet meer ongesteld, maar je krijgt een ontrekkingsbloeding. Dat komt omdat je oestrogeen- en progesteronniveaus dalen in de week dat je niet de pil slikt, de stopweek. Hierdoor geef je je lichaam een seintje dat je baarmoederslijmvlies afgebroken mag worden. Dat lijkt dus heel erg op ongesteldheid, maar officieel is het dus iets anders omdat je geen eisprong hebt gehad.

Luister hier de reportage.

In de standaard van het Nederlands Huisartsen Genootschap staat over de stopweek:

"Wanneer de vrouw dat wenst of als er klachten zijn tijdens de stopweek, zoals veel bloedverlies, hoofdpijn of buikpijn kan de methode ook doorgebruikt worden (dus geen stopweek). Adviseer een stopweek in te lassen wanneer er doorbraakbloedingen (zonder onderliggende oorzaak) optreden. Langetermijneffecten van het doorslikken zijn niet bekend."

Je kan de pil dus doorslikken, maar de effecten van het doorslikken voor de langetermijn zijn (nog) niet bekend.

Luister hier hele hele verhaal.

Ja, maar hierbij is wel een nuancering nodig. Epidemioloog Matti Rookus doet sinds de jaren tachtig onderzoek naar de pil en borstkanker. Matti vertelt in de reportage van Tessa dat het gebruik van de pil je relatieve kans op borstkanker vergroot met gemiddeld twintig procent. Dit geldt dan wel enkel tijdens het gebruik. Als je er weer mee stopt, ebt het risico over de tien jaar daarna langzaam weg.

Moet je de pil dan gelijk het raam uit doen? Nee, want wat Matti in de reportage ook vertelt, is dat het om een verhoogd risico van een héél erg klein percentage gaat. Je basisrisico op het krijgen van borstkanker in de periode dat je de pil slikt is namelijk bijna nul. Dus ook al gaat die kans met twintig procent omhoog, het blijft klein.

Maar: hoe ouder je wordt hoe hoger je basisrisico op kanker is, omdat het ook met een verouderingsproces van je lichaam samenhangt. Daarom moet je de pil ook niet te lang blijven slikken. Boven je 35ste is het verstandig om te kijken naar niet-hormonale vormen van anticonceptie.

De pil verhoogt ook licht de kans op baarmoederhalskanker. Maar ook hier geldt: je basisrisico in de periode dat je de pil slikt is laag en zelfs met een fiks verhoogde kans blijft dit laag.

En er is ook een postieve kant, het slikken van de pil beschermt weer tegen eierstok- en baarmoederkanker.

Luister de hele reportage hier.

Nee. Je lichaam breekt de hormonen vrij snel af. Hierdoor heb je na een dag nog maar de helft van de oorspronkelijke hoeveelheid hormonen in je lichaam en zijn er na twee weken helemaal geen hormonen uit de pil meer te vinden in je lichaam. Het maakt hierbij dus ook niet uit hoe lang je de pil al slikt.

Maar kan je ook zo snel weer zwanger worden?

In een landelijk Deens onderzoek uit 2013 vonden ze een klein verschil. Twee groepen vrouwen die zwanger wilden worden werden met elkaar vergeleken. De groep vrouwen die de pil had geslikt, bleek vlak na het stoppen iets minder kans te hebben om zwanger te worden dan de groep vrouwen die niet-hormonale anticonceptie had gebruikt. Na vier cycli was er geen verschil meer te zien. Bekijk het in de grafiek hiernaast.

Maak je dus geen zorgen, er is geen langdurig effect van de pil op je kans om zwanger te worden!

Luister de factcheck hier.

Er is geen eenduidig wetenschappelijk verband gevonden tussen pil en libidoverlies. Maar één ding is wel zeker en dat is dat je testosteronlevel omlaag gaat als je de anticonceptiepil slikt. Maar ook hierbij geldt: er is geen consensus in de wetenschap over de link tussen lagere testosteronlevels en libidoverlies.

Maar zit het dan bij vrouwen tussen de oren dat ze last hebben van een verlaagd libido?

Zin in seks speelt voor een groot deel af in je hoofd, legt gezondheidspsycholoog en seksuoloog in opleiding Lindy van den Muijsenberg uit. Je lichaam speelt maar een kleine rol. Libido, of seksuele repsonsiviteit zoals veel seksuologen het noemen, is daarom een heel complex begrip. Enorm veel factoren speler een belangrijke rol bij je libido, bijvoorbeeld wat je erover hebt geleerd. Kortom: het zit voor een groot deel tussen je oren, maar dat betekent dus helemaal niet dat het minder belangrijk is. 

Luister het hele verhaal hier.

Allereerst, wat is PCOS?

Bij PCOS gaat het een en ander mis met belangrijke hormonen in je cyclus. Daardoor groeien eiblaasjes minder goed in de eierstokken en kunnen ze ook minder goed ‘losbreken’. Daardoor blijven ze dus hangen en hopen ze zich op in de eierstok. Oftewel: je ovuleert minder of soms zelfs helemaal niet, dat betekent dus dat je minder ongesteld of zelfs helemaal niet meer ongesteld wordt. Omdat je zo weinig ovuleert, of niet, word je dus lastiger zwanger.

Maar kan je nou PCOS krijgen van de pil?

Waarschijnlijk niet. Ze weten niet precies hoe je PCOS krijgt, maar meestal is het iets genetisch, want vaak hebben meerdere vrouwen binnen één familie er last van.

De pil speelt wel een andere rol bij PCOS, want het wordt vaak als een soort van 'medicijn’ voorgeschreven, omdat de hormonen in de pil helpen tegen de symptomen zoals acne en overbeharing. Maar als je niet weet dat je PCOS hebt en wel de pil voorgeschreven krijgt, voor bijvoorbeeld acne of overbeharing, dan kan je er misschien wel pas later achterkomen dat je PCOS hebt. Bijvoorbeel als je stopt met de pil omdat je zwanger wilt worden, wat lastiger is als je dit syndroom hebt.

Luister het hele verhaal hier.

De oudste methode van anticonceptie is het elke dag op een vast moment opmeten van je temperatuur met een thermometer. Tegenwoordig zijn er apparaten als de Ladycomp die dit voor je kunnen doen. Daarnaast maken deze apparaten gebruik van een algoritme die je cyclus leert kennen en je zo aangeeft wanneer je vruchtbaar bent en dus ovuleert. En wanneer je dus geen seks moet hebben (of extra bescherming moet gebruiken).

Maar zijn deze apparaten betrouwbaar?

Hier is nog geen recent onafhankelijk wetenschappelijk bewijs voor. Ladycomp claimt op hun website dat hun methode voor 99,3 procent betrouwbaar is. Die betrouwbaarheid geldt trouwens enkel bij 'perfect gebruik'. Dit houdt onder andere in dat je je temperatuur elke dag op hetzelfde moment meet, geen dag vergeet en dit altijd onder dezelfde omstandigheden doet. Een nachtje doorhalen in de kroeg kan dan niet, want dat heeft al invloed op de temperatuur van je lichaam.

Het meest recente onderzoek waar Ladycomp zijn betrouwbaarheid op baseert kwam in maart 2018 uit, maar afgelopen juni werden hier al vraagtekens bij gezet. De methode werd in twijfel getrokken. Andere onderzoeken zijn ofwel door eigen medewerkers uitgevoerd of gedateerd.

Meike vond trouwens ook nog cijfers over de betrouwbaarheid van andere anticonceptiemiddelen. Deze zie je hiernaast in een tabel. Naast 'perfect gebruik', waarbij het middel dus helemaal perfect wordt gebruikt, zie je ook een kolom met 'normaal gebruik'. Dat betekent dat er bijvoorbeeld ook rekening wordt gehouden met dat je wel eens een dagje vergeet de pil te slikken, dat je condoom scheurt of dat je soms ziek bent, waardoor sommige anticonceptiemiddelen minder goed werken.

Ja. Een deel van de hormonen die je slikt met de anticonceptiepil plas je weer uit en dit komt dan in het riool terecht. De waterzuiveringsinstallaties filteren de hormonen er niet helemaal uit, ze sijpelen er doorheen. Hierdoor krijgen vissen deze hormonen binnen en is er uit onderzoek gebleven dat er meer vissen met vrouwelijke kenmerken in onze rivieren zwemmen. Dit onderzoek kan je hier lezen. 

Benieuwd naar het hele verhaal? Luister het antwoord hier.

Hierboven was dus al te lezen dat niet alle resten van geneesmiddelen uit het water te halen zijn en dat een gedeelte hiervan dus in onze drinkwaterbronnen terecht komt.

Het RIVM test regelmatig deze drinkwaterbronnen, zoals de Rijn en de Maas, op stoffen die schadelijk kunnen zijn voor planten en dieren. Bij het meten handhaaft het RIVM een Europese afspraak met een signaleringswaarde van 0,1 microgram per liter water. Voor de duidelijkheid: 0,1 microgram is 0,0000001 gram. En dan gaat het over planten en dieren. De grens voor mensen ligt zelfs nog ietsje hoger. Kortom: heel weinig dus. Alles onder deze grens vinden we dus oké.

Maar: voor oestrogenen die in de pil zitten, adviseert Europa zelfs nog een veel strengere signaleringswaarde in onze drinkwaterbronnen: 0,035 nanogram per liter water. In Nederland adviseren ze zelfs 0,016 nanogram per liter water. Dat is 0,000000000016 gram per liter water. Superweinig dus, zelfs minder dan de helft van wat Europa adviseert.

Maar zit dat dan ook daadwerkelijk in ons drinkwater?

Hiervoor nam Tessa contact op met Waternet. Waternet zuivert via allerlei geavanceerde technieken onze drinkwaterbronnen en testen het uiteindelijke drinkwater op onder andere hormonen. Op dit moment kunnen ze meten tot 0,007 nanogram per liter water, dat is de technische grens, ver onder de veilige grens volgens Nederland en Europa. Tot nu toe hebben ze nog nooit hormonen boven die waarde in ons drinkwater gevonden.

Iedereen kan dus veilig water blijven drinken uit de kraan.

Luister het hele verhaal hier.

Download de app

Trees is een journalistieke zoektocht, waarbij journalisten Meike, Volkan en Tessa met jou uitzoeken wat jij wilt weten. Reageer op de vragen en verhalen van de makers en draag actief bij aan lopende onderzoeken via de app. Trees luistert naar je.



Get it on Google Play