Janine Abbring ontvangt komende zondag bioloog en apenonderzoeker Frans de Waal (1948). Wat komt er voorbij tijdens zijn avond en waarom moet je kijken? Vijf redenen:

1. Hij houdt dieren een spiegel voor

De Waals werkveld beperkt zich niet enkel tot apen, hij reist de hele wereld over om mee te werken aan onderzoek aan verschillende dieren. Eén van zijn belangrijkste stellingen: wetenschappers hebben vaak te weinig aandacht voor de belevingswereld van dieren. Hij heeft hier zelfs een term voor bedacht: anthropodenial, het ontkennen van menselijke trekjes bij dieren. De tegenhanger van antropomorfisme, wat staat voor het toewijzen van menselijke trekjes, en wat lang een doodzonde was in het vakgebied van De Waal. En dat is jammer, want daardoor missen we veel interessante observaties.

Een voorbeeld: volgens een wetenschappelijke studie herkenden olifanten zich niet in spiegels die hen voorgehouden werden. Maar, zo ontdekten de primatoloog en zijn student Joshua Plotnik, de gebruikte spiegels waren veel te klein én ze stonden achter een hek. Ze hielden olifanten een grotere, op maat gemaakte, spiegel voor bewezen het tegenovergestelde. Een olifant heeft zelfbewustzijn, concludeerden de auteurs in dit baanbrekende artikel.

2. En ons dus ook

Nee, kom bij Frans de Waal niet aan met ‘mens én dier’: mens is dier. En waaraan zie je dat het beste? Lichaamstaal, en dan in het bijzonder de lichaamstaal van machthebbers. Zo keek De Waal al eerder naar het gedrag van politici als Obama, Hillary Clinton en Berlusconi; in Zomergasten aandacht voor alfaman Donald Trump. De president van Amerika staat onder andere bekend om zijn ‘ferme’ en langdurige handdrukken.

3. Hij is invloedrijk

En niet een beetje ook. Frans de Waal is gerenommeerd onderzoeker, schreef veel internationale bestsellers, zoals Chimpanseepolitiek. Macht en seks bij mensapen (1982), De aap in ons (2005) en De bonobo en de tien geboden (2013). In 2007 kreeg hij zelfs een plek in de Time 100: The People Who Shape Our World. Op deze lijst staan, je raadt het al, de honderd meest invloedrijke wetenschappers, politici, ondernemers en kunstenaars volgens het Amerikaanse tijdschrift. Maar dit is niet zijn enige verdienste. Ook zijn Facebookpagina telt ruim 500.000 fans. Hij post er meerdere malen per dag zelf dierenfilmpjes op, die met gemak duizenden likes halen. Zoals dit filmpje van babyeendjes die over een muurtje proberen te klimmen.

4. Hij neemt ons mee naar zijn (t)huis

Frans de Waal is nu al bijna tien jaar een Amerikaans staatsburger. Samen met zijn (Franse) vrouw woont en werkt hij in de buurt van Atlanta, Georgia. Dat is wat de Amerikanen – vooral die uit het Noorden – Deep South noemen, maar van de zuidelijke stereotypes (een stelletje boeren, dom, racistisch, een voedselcultuur waarin alles gefrituurd wordt en elke dag begint met grits - een pap van grofgemalen mais) herkent hij maar weinig. In VPRO Zomergasten breekt de primatoloog een lans voor de zuiderlingen en het land waarop hij verliefd is geworden.

5. We gaan naar Japan

Twee verloren zielen in Tokio: de Amerikaanse acteur Bob (Bill Murray) is ingehuurd voor een Japanse whiskyreclame en Charlotte (Scarlett Johansson) reist als vrouw van een hippe fotograaf mee naar de metropool. Verward door de vreemde taal en cultuur zoeken ze elkaar op en ontstaat er een vriendschap. Lost in Translation (2003) is geregisseerd door Sofia Coppola, de dochter van de befaamde Francis ‘The Godfather’ Ford Coppola. De Waal herkent zich soms een beetje in de twee verdwaalde hoofdpersonages: voor zijn onderzoek en lezingen reist hij de wereld rond en spendeert veel nachten in hotels ver weg van zijn vaste honk in Georgia. Lost in Translation is één van de favoriete films van De Waal en direct na VPRO Zomergasten te zien op NPO 2.