Als vijfde en een-na-laatste Zomergast van 2018 ontvangt Janine Abbring komende zondag de politicus Eric Wiebes. Waar wil hij ons naar laten kijken en waarom? Vijf redenen:

1. Hij laat je de weg zien

Om maar met een persoonlijke onthulling te beginnen: in Zomergasten verklaart minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (12 maart 1963, Delft) zijn liefde voor wandelen, of meer specifiek: trekking. In zijn vrije tijd wandelt Wiebes samen met zijn vriendin the Appalachian Trail, een wandelroute van zo’n 3500 kilometer in het oosten van de Verenigde Staten. Telkens een stukje, verdeeld over vele jaren. Het is niet zomaar een pelgrimspromenade, maar een ruige route door een on-Nederlandse wildernis vol risico’s, van teek tot ratelslang tot zwarte beer. En mocht Wiebes’ baard je de laatste tijd zijn opgevallen: dat is inderdaad wildgroei van de afgelopen vakantie in de Appalachen, waar scheren een overbodige luxe is. 

Wat maakt het wandelen van deze route voor Wiebes zo bijzonder? Op welke manier bereidt hij zich voor op de tocht? Wat komt hij tegen bij het dagelijkse afzien? Als je zijn profiel enigszins kent, zal het niet verbazen dat Wiebes niets aan het toeval overlaat: proviandcalorieën worden met zorg doorgerekend, en hij zoekt obsessief naar aftrekposten voor een onsje minder in zijn backpack. In Zomergasten laat Eric Wiebes zien hoe ver je hierin kunt gaan: met de allerlichtste tent ter wereld, allicht! 

2. Hij deelt zijn passie voor architectuur

Een andere passie van Eric Wiebes is architectuur. Het Channel 4-programma Grand Designs is feelgood-tv voor liefhebbers van bouwkunst, aanpakkers en dromers met linkerhanden: iedereen dus eigenlijk. Want zo moeilijk als het renoveren of bouwen van een huis lijkt, zo simpel is het in de praktijk, als we het programma moeten geloven. Budget bepalen, ontwerp maken, aan de slag en hopsakee: klaar! Natuurlijk horen daar wat tegenslagen bij, maar in Grand Designs lijkt je droomhuis verwezenlijken een kwestie van het verzamelen van wat specie, stenen en doortastendheid.

In Zomergasten bekijken we enkele fragmenten uit het programma, waarin op een braakliggend veldje – een scherpe taartpunt te midden van een blok huizen in Londen – zo’n ambitieuze droom gestalte moet krijgen. Om ruimte te winnen wordt een deel ervan ondergronds aangelegd, wat wel vaker gebeurt in Londen. De geplande constructie van dit pand is alleen wel erg complex. Als dat maar goed gaat...

3. Hij kiest voor de toekomst

Rode draad door de uitzending met Eric Wiebes is vooruitgang. ‘Omdat mijn hele leven gericht is op vooruitgang,’ verklaarde Wiebes eerder aan de redactie. Hij illustreert dit thema met eigenwijze pioniers en lichtende voorbeelden uit de vaart der volkeren. En hij vergeet niet die innovatie ook in onze eigen achtertuin te zoeken. In Zomergasten kiest Wiebes als voorbeeld voor een opmerkelijk fragment. 

De Provo’s bedachten in de jaren zestig het wittefietsenplan voor Amsterdam, minder bekend is de opvolger: de Witkar. Deze elektrische eenpersoons-riksja werd in de jaren zeventig in Amsterdam geïntroduceerd als collectief vervoersmiddel. Dit gebeurde door Provo-vernieuwer en -raadslid Luud Schimmelpennink. Na enkele jaren aanloop werd in 1974 het eerste Witkarstation geopend, aan het Amstelveld. Er reden toen 25 witkarren rond, dit moesten er 125 worden, met 25 stations. Het doel: tegengaan van luchtverontreiniging en parkeerproblemen. De Witkar bleek een moeizaam project. De gemeente zou tegenwerken en in het gebruik was de wagen niet voor iedereen even eenvoudig. Noem ze knullig, voor sommigen is de Witkar nog altijd een oprechte bron van inspiratie. Hoe kijkt Wiebes aan tegen deze Tesla-avant la lettre? En op welke manier moet de politiek volgens hem omgaan met zulke innovaties en hun pioniers?

4. Hij mijdt zijn hoofdpijndossier niet

Zeg Wiebes, en je hoort het rommelen in Groningen. Tijdens zijn ambtstermijn als minister van Economische Zaken en Klimaat kreeg hij het hoofdpijndossier van de aardgaswinning in zijn portefeuille geschoven. Na zijn mededeling op 29 maart 2018 om de winning te stoppen leek verzoening met de noorderlingen in zicht, maar hun onvrede werd weer aangewakkerd met Wiebes’ besluit in juni om toch nog even te wachten met versterking van beschadigde huizen. 

In Zomergasten schuwt Wiebes dit onderwerp niet. Hij laat je kijken naar een reportage van het programma Van gewest tot gewest uit 1991, waarin de verslaggever op bezoek gaat bij de familie Zijlstra uit Hooghalen. Op Tweede Kerstdag 1986 waren zij getuigen van de aardbeving die te voelen was in hun woonplaats: ‘We hoorden een diep grommend geluid, alsof er een golfbeweging onder het huis doorging. Onze dochter zei: "Het was alsof een reus even mijn bed optilde.”’

Niet voor iedereen was het een raadsel wat er toen aan de hand was; sociaal-geograaf en politicus Meent van der Sluis legde (overigens niet als eerste) al snel het verband met de aardgaswinning in Groningen. Hij maakte zich hiermee niet populair, met name bij de NAM. Voor Wiebes aanleiding om de gevoelige politiek en praktijk van de gaswinning nog eens aan te snijden.

5. Hij trakteert je op de beste Nederlandse film

De Kring van Nederlandse Filmjournalisten riep hem uit tot ‘beste Nederlandse film ooit gemaakt’: De Noorderlingen van Alex van Warmerdam, uit 1992. Geen verkeerde keuzefilm, dachten we daarom. Acteurs Jack Wouterse, Annet Malherbe en Van Warmerdam zelf spelen personages in het teken van de kleinburgerlijke moraal uit de jaren zestig. Het verhaal speelt zich af in een Nederlandse nieuwbouwdorp dat uit één straat bestaat, en het aangrenzende bos. De radio, de post en een buslijn vormen de enige communicatie met de buitenwereld.

De titelhelden in De Noorderlingen zijn de bewoners. De twaalfjarige Thomas die zich verkleedt en zich Lumumba noemt; de slager (Thomas' vader) die seksproblemen heeft met zijn katholieke vrouw; de (gesteriliseerde) boswachter Anton en zijn vrouw Elizabeth, die hevig naar een kind verlangt; en de postbode die voor bezorging alle post opent en leest. 

‘Ik heb de wereld geschapen’, zo luidt de titel van een van Warmerdams gedichten. En ook voor Wiebes keuzefilm gaat dit statement op: De Noorderlingen is een magisch realistische miniwereld waarin Van Warmerdams wetten gelden. De film kreeg een Gouden Kalf voor beste regie en beste acteur. Reden genoeg om te kijken, nietwaar?