Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Carola Schouten is de vijfde Zomergast van 2020. Waar gaat zij het over hebben en waarom? Dit zijn vijf redenen om te kijken.

1. Haar portefeuille als minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en vicepremier is zeer actueel

In 2019 bleek dat in de bouw en landbouw veel vergunningen onterecht waren verstrekt omdat de hoeveelheid milieubelastende stikstof die daarbij werd uitgestoten niet goed getoetst kon worden. Vergunningen werden per direct ingetrokken en minister Schouten leidde het plan om de bestaande stikstofdepositie te kunnen terugdringen. Dat betekende minder woningbouw, verlaging van de maximumsnelheid en vermindering van de veestapel, met onvermijdelijk banenverlies tot gevolg. Er volgden massale protesten van de bouwwereld en de boeren. De stikstofcrisis was een feit.

Carola Schouten, van oorsprong een boerendochter, begrijpt deze emoties en heeft hiermee een ingewikkelde kwestie op haar bordje liggen. De dilemma’s die daarmee gepaard gaan, die al tientallen jaren oud zijn, zal ze laten zien aan de hand van Overstag (2009), een filmportret van minister van Landbouw en Visserij Sicco Mansholt. Hij voerde na de oorlog met de beste bedoelingen schaalvergroting en landbouwsubsidies in, maar dat leidde tot boterbergen en melkplassen door heel Europa.

2. Ze geeft inzicht in de dilemma’s waar je als politicus en als mens voor komt te staan

Als politicus kom je soms voor moeilijke keuzes te staan. Niet alleen op politiek gebied, maar ook als mens. Carola Schouten leerde de Israëlische geschiedenis goed kennen toen ze een jaar in Tel Aviv woonde en studeerde en ongepland zwanger raakte. Golda Meïr, de eerste en enige vrouwelijke premier van Israël, leidde het land van 1969 tot 1974 en op de belangrijke joodse feestdag Jom Kipoer van 1973 werd het land aangevallen door een Arabische alliantie. Deze oorlog ontstond mede doordat Meïr het dreigende gevaar niet had erkend, terwijl ze aan alle kanten werd gewaarschuwd.

Schouten laat een fragment zien uit de documentaire Golda (2019) om te praten over de positie waarin Meïr zich bevond als politica en als mens. Door de druk in het politieke vak is het soms lastig om de situatie van een afstand te bekijken en je niet te laten verblinden door je eigen gelijk. De premier stelde zich op als ‘de ultieme Joodse moeder’ maar haar koppigheid leidde in de ogen van velen uiteindelijk tot  duizenden slachtoffers.

3. Ze vertelt over haar hang naar vrijheid

Carola Schouten bracht haar jeugd door op de boerderij van haar ouders in het kleine Noord-Brabantse dorp Giessen, gelegen in het zeer gelovige land van Heusden en Altena. Maar Carola verlangde naar vrijheid, naar een ander leven, en verhuisde op haar zeventiende naar de Rotterdamse volkswijk Spangen. De wijk kampte destijds met veel drugstoerisme en de overlast was groot. Een van de sleutelfiguren in het veiliger maken van de buurt was Annie Verdoold, beter bekend als Annie Spangen. RTV Rijnmond maakte een reportage over haar.

Schouten woont nog steeds op een steenworp afstand van de wijk, juist vanwege mensen als Annie Verdoold. De diversiteit en hechte gemeenschap spreken haar aan en fungeren als een ‘reality check’. Schouten is opgevoed met het besef dat je moet woekeren met je talenten, en voelt een groot plichtsbesef om zich in te zetten voor de gemeenschap. Tegelijkertijd ervaart ze een niet te negeren drang om te ontsnappen aan het beeld dat mensen van haar hebben. In haar ideale televisieavond laat ze zien waarom ze juist in de stad Tel Aviv dat gevoel van vrijheid en ongebondenheid terugvindt.

4. Ze vertelt hoe muziek je kan inspireren en vormen

Muziek kan een krachtig middel zijn. De Ierse band U2 slaagt erin Carola Schouten keer op keer te raken. Na de val van de muur in 1989 riep zanger Bono tijdens het nieuwjaarsconcert Live from the Point Depot in Dublin iedereen op het verleden achter zich te laten, de toekomst lag open, het leven zou anders worden. De twaalfjarige Schouten ontving die boodschap met open armen en jarenlang draaide ze het cassettebandje met dit concert grijs, er vast van overtuigd de wereld in te trekken, haar dromen waar te maken en bij te dragen aan een andere, betere wereld. En nog steeds inspireert de band haar. Ze laat op haar Zomergastenavond een akoestische versie zien van het nummer ‘Yahweh’.

5. Ze deelt waar ze hoop en veerkracht uit put

Haar keuzefilm is de documentaire For Sama (2019), die direct na Zomergasten voor het eerst op televisie te zien zal zijn en het afgelopen jaar langs bioscopen en festivals over de hele wereld reisde. Deze prijswinnende documentaire toont vijf jaar uit het leven van een Syrische burgerjournalist en haar pasgeboren baby Sama in Aleppo. Jaren waarin de revolutie wordt neergeslagen en de stad belegerd en voortdurend gebombardeerd wordt. Haar man werkt als arts in een van de weinige overgebleven ziekenhuizen, dat door de Russische bombardementen wordt verwoest. Maar de veerkracht en overlevingsvermogen van deze jonge Syriërs wordt niet gebroken. Voor Schouten belichamen zij daarom de hoop die niets of niemand ons kan ontnemen, een hoop die ook ons kan inspireren en daarom is For Sama voor haar een film die gezien móet worden.