Het is nauwelijks voor te stellen: China vraagt de Verenigde Staten te helpen de oprukkende macht van de communisten onder leiding van Mao Zedong in te perken. Uit het archief hebben we uniek historisch beeld van het Polygoonjournaal uit 1949 en iets later, waarin het bewijs wordt geleverd. Kijk hier de fragmenten, van een keiharde oorlog tussen de nationalisten en communisten tot hoog bezoek van de Amerikaanse president Nixon aan de Chinese leider Mao Zedong.
In de jaren voorafgaand aan de oprichting van de Volksrepubliek China in 1949, woedt er een heftige burgeroorlog waar Mao een hoofdrol in speelt. Als leider van de communisten gaat hij de strijd aan met de nationalisten onder leiding van Chiang Kai Shek; jarenlang vijand nummer 1 van Mao.
De burgeroorlog begint in 1927 in Shanghai, duurt meer dan twintig jaar en kost duizenden soldaten het leven. Bekijk het polygoonjournaal 'De Strijd in China' hieronder uit 1949 waarin de kogels je om de oren vliegen en de vrouw van Chiang Kai Shek een wit voetje probeert te halen bij de echtgenote van de Amerikaanse president Marshall, om zo meer hulp te krijgen.
► Duur: 1 minuut
Chiang maakt deel uit van een groep die zich begin twintigste eeuw tegen de keizer keert. In 1911 wordt hij lid van de Chinese Nationalistische Partij (Kuomintang), en veertien jaar later wordt hij uitgeroepen tot de leider van die partij. In de eerste helft van de twintigste eeuw leidt Chiang meerdere campagnes tegen de communisten van Mao. Er volgt een burgeroorlog tussen de communisten en de nationalisten. Als de communisten in 1949 zegevieren en Mao de leiding neemt in Peking, vlucht Chiang naar Taiwan. Hij bleef daar tot aan zijn dood in 1975.
De lange mars refereert aan een vluchtpoging van Mao en zijn volgelingen die maar liefst tienduizend kilometer lang is en vele dagen duurt. Het is 1934 en Mao's opgerichte Communistische Sovjetrepubliek in de provincie Jiangxi wordt omsingeld door de nationalisten van Chiang Kai Shek. Mao vlucht samen met ongeveer honderdduizend communisten naar Yan’an, een stad waar Mao en zijn volgelingen veilig zijn. De ondergane ontberingen, de lengte van tienduizend kilometer en het aantal slachtoffers (slechts twintig duizend van de honderdduizend die van start gingen overleven het) geven de Partij sindsdien een imago van onverzettelijkheid. De mars is een belangrijk mythisch onderdeel geworden in de geschiedschrijving van de partij.
Mao is niets ontziend. Zelfs Europeanen worden meegezogen in de Chinese burgeroorlog. In 1949 komt er een Polygoonjournaal uit waarin we zien hoe twee Engelse schepen zijn beschoten door Mao. Hij en zijn manschappen hebben de aanval geopend op de rivier. Als de communisten een schip voorbij zien varen over de Yangtze openen zijn manschappen het vuur. Het schip is alleen niet, zoals vermoedelijk wordt aangenomen, van de nationalisten maar van de Britten. Tweeënveertig mariniers zijn op slag dood, drieëntachtig gewond. Hier horen en zien we het verslag waarbij de muziek de situatie tot een echt drama maakt. Allemaal echt gebeurd.
►Duur: 1 minuut
In 1949 neemt Chiang Kai Shek zijn verlies en trekt zich terug in Taiwan om plaats te maken voor Mao. Op 1 oktober 1949 richt Mao de Communistische Volksrepubliek China op. In dit polygoonjournaal, 'Communistische opmars in China', zien we hoe Mao glimlachend wordt binnen gehaald door een grote schare volgelingen.
►Duur: 1 minuut
Vanaf 1950 vinden we vooral positief nieuws uit China. Zo vonden we nog beeld van Mao die met de trein naar Moskou reist om de zeventigste verjaardag van Stalin daar te vieren. Dit was ook de eerste reis van Mao naar het buitenland. En we hebben nog een filmpje uit 1972 gevonden van een bezoek van de Amerikaanse president Nixon aan China. Er bestaan geen beelden in ons archief van de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie, waarbij miljoenen mensen om het leven kwamen door hongersnood en marteling. Mao orkestreerde zijn eigen pr-machine en alleen het goede nieuws ging de grens over. Journalisten waren niet welkom, alleen als zij communistische sympathieën hadden. VPRO-programmamaker Roelof Kiers was de eerste Nederlander die in de jaren zeventig mocht filmen in China. In de tijdlijn kan je de allereerste reportage, over onderwijs in China, bekijken.
Uit angst voor de macht van de Sovjet-Unie probeert Mao een brug te bouwen tussen China en de VS, Japan en Europa. Midden in de Koude Oorlog ontmoet Mao Richard Nixon, de president van de Verenigde Staten.