Muhammad Yunus

Professor Muhammed Yunus (1940) is de oprichter van de Grameen Bank, en pionier van de microkredietstelsels. Hij heeft een enorme lijst van prijzen op zijn naam, met als hoogtepunt de Nobelprijs voor de Vrede in 2006. Yunus is nu nog zeer actief op verschillende posten in de Verenigde Naties. Hij is ook auteur van twee New York Times bestsellers – Banker to the Poor (1997) en Creating a World Without
 Poverty, Social Business and the Future of Capitalism (2008)

Na zijn studie aan de universiteit van Dhaka in Bangladesh ontving hij een beurs om economie te studeren aan de Vanderbilt University in Nashville (VS). Hij behaalde zijn PhD in de economie aan dezelfde universiteit 1969. Het jaar daarop werkte hij als assistent-professor in de economie aan Middle Tennessee State University.

Toen hij terugkeerde naar Bangladesh werd Yunus hoofd van de afdeling economie van de Chittagong University. Tijdens de zware hongersnood van 1974 begon hij de economische aspecten van armoede te bestuderen. Hij besefte dat alleen onderwijs en training niet genoeg was om de armen op het platteland te helpen. Het grootste probleem was, volgens Yunus, dat de armen geen krediet konden krijgen. Zonder onderpand was het niet mogelijk om een lening te krijgen om kleine ondernemingen op te zetten. Maar krediet is een fundamenteel mensenrecht, aldus Yunus.

In 1976 ontwikkelde hij daarom een leenstelsel, dat kleine kredieten (vaak rond de 25 dollar) verschafte aan de armen in de dorpen van Bangladesh. Het kreeg de naam Grameen Bank, wat ‘dorpsbank’ betekent. Leners moesten een groepje van vijf mensen vormen zodat deze elkaar onder sociale druk zouden bewegen tot het terugbetalen van de lening. Volgens Yunus zouden vrouwen hun geld veel efficiënter investeren in ondernemingen en het gezin dan mannen. Ook betaalden de vrouwen in bijna alle gevallen terug. Daarom bestond maar liefst 94 procent van de leners uit vrouwen. In 1983 werd het succesvolle Grameen Bank Project een grotendeels onafhankelijke bank en sindsdien heeft het als basismodel voor talloze microkredietstelsels over de hele wereld gediend. De Grameen Bank heeft nu 8,35 miljoen klanten in Bangladesh en bijna 97 procent van de leningen wordt terugbetaald.

In 2011 kwamen Yunus en de Grameen Bank onder vuur te liggen. In de documentaire The Micro Debt werd hevige kritiek geuit. De filmmakers waren zeer sceptisch over het systeem van microkrediet, dat volgens critici veel te hoge rentes vraagt en mensen onder hevige druk zet dat soms zelfs tot zelfmoorden leidde. De film beweerde bovendien dat de bank 65 miljoen euro aan donaties van de Noorse regering weggesluisd zou hebben naar andere delen van het bedrijf om de belasting te ontduiken. Zowel de Grameen Bank als Yunus zijn echter door zowel de Bengaalse rechter als een Noorse onderzoekscommissie vrijgesproken van die beschuldigingen. Kort na verschijnen van de film werd de Nobelprijswinnaar door de centrale bank van Bangladesh ontslagen als directeur van de Grameen bank die hij zelf had opgericht. Dit gebeurde onder het mom van een bereikte pensioengerechtigde leeftijd van 60 jaar. Hierop spande Yunus een rechtszaak tegen de staat aan, omdat hij die leeftijd al in 2000 bereikt had.

In een opiniestuk van de New York Times wordt gesuggereerd dat de overheid van Bangladesh, die altijd een klein aandeel in de bank heeft gehouden, de bank zou willen overnemen. Bovendien clashte Yunus, sinds hij in 2007 aankondigde de politiek in te willen, regelmatig met de Bengaalse regering. Yunus heeft een grote aanhang onder de armen en zou daarmee een te duchten tegenstander zijn.