José van Dijck

Prof. dr. José van Dijck doet onderzoek naar onderwerpen over media en wetenschap, digitale cultuur, mediatechnologieën en de popularisatie van wetenschap. In haar meest recente boek, 'The Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media' (2013), biedt ze een kritische blik op (de ontwikkeling van) platforms als Facebook, Youtube, Twitter, Wikipedia en Flickr.

Volgens Van Dijck vormen deze vijf afzonderlijke platforms, die ze microsystemen noemt, samen een compleet ecosysteem. Al deze grote spelers hebben vanuit een idealistisch overtuiging een maatschappelijke netwerk opgezet, meent de hoogleraar. Van dat idealisme is weinig overgebleven: alleen in hun imago zie je doelstellingen van openheid, connectie en transparantie nog terug. De bedrijven zijn zo vercommercialiseerd dat ze niet slechts een netwerk faciliteren voor hun gebruikers, maar daar zelf (financieel) profijt van maken. De oorspronkelijke insteek van interactie en communicatie is veranderd in een focus op online technologische en economische praktijken, aldus Van Dijck.

Je kan het dan ook beter over 'verbindende', in plaats van 'sociale', media hebben. De bedrijven verbinden gebruikers met elkaar, maar coderen en manipuleren tegelijkertijd sociaal gedrag voor commerciële doeleinden. 'Delen' is de standaard geworden, terwijl dat ook betekent dat jouw data gedeeld worden met bedrijven die daar geld aan verdienen, stelt de hoogleraar. Deze strijd om de standaard of de normaal, in andere woorden, maakt deel uit van een grotere politiek-ideologische strijd om de controle over informatie.

Naast haar werk als onderzoeker en hoogleraar zet Van Dijck zich in voor het invoeren van online hoger onderwijscursussen. De Verenigde Staten maakt al veel vaker gebruik van online educatiemiddelen, zoals cursussen van Coursera, Udacity en EdX, vertelt Van Dijck, en Nederland zou in die trend mee moeten gaan.
 

Deze open online onderwijscursussen, beter bekend als MOOCs (Massive Open Online Course), zijn voor iedereen gratis toegankelijk en bieden plek aan wel tienduizenden deelnemers. MOOCs zijn speciaal voor het internet ontwikkeld en stellen geen bijzondere eisen aan de vooropleiding van de deelnemer. Alle leerstof wordt via het internet aangeboden in de vorm van video's, opdrachten, artikelen en videocolleges. Een MOOC duurt meestal tussen de vijf en tien weken, wordt afgesloten met een (online) examen, waarna de deelnemer een certificaat kan behalen. In 2013 heeft de UvA haar eigen MOOC platform opgericht.