"Ziel van bedrijf behouden"

Peerby is een spullenleen-platform waarbij je eenvoudig spullen kan lenen van je buren. Met meer dan 100.000 leden en een totale investering van meer dan 1,7 miljoen euro is het een van de meest succesvolle Nederlandse startups van dit moment. Peerby is actief in Nederland, België, Londen, Berlijn en in zes pilot-steden in de VS. De drijvende kracht achter de site is de Amsterdamse ondernemer Daan Weddepohl. Hoe kijkt hij naar huidige en toekomstige ontwikkelingen van de deeleconomie?

Welke spullen heb je zelf via Peerby geleend?
Volgens mij heb ik als laatste een rolmaat geleend, ik ben veel meer bezig met uitlenen dan lenen. Ik heb de afgelopen tijd mijn stofzuiger, pokerset, tent, luchtbed en oplader voor de MacBook uitgeleend.

Hoeveel spullen worden er uitgeleend per dag op Peerby?
Per dag worden honderden spullen uitgeleend en teruggebracht. Wij zijn in het afgelopen jaar met 500% gegroeid en die groei lijkt exponentieel toe te nemen in Nederland, België en de Verenigde Staten. In de VS hebben wij momenteel een paar pilotsteden die nog niet officieel open zijn, maar wel steeds actiever worden.

Hoe ben je op het idee gekomen om Peerby op te zetten?
Het was een samenloop van omstandigheden. Mijn leven is in 2009 sterk veranderd, mijn baan en relatie hielden op en er was een grote brand in mijn huis waardoor ik veel spullen ben kwijt geraakt. Dat was geen fijne periode en in die tijd moest ik noodgedwongen een beroep doen op vrienden voor een slaapplaats en om spullen te lenen. Ik was verrast mijn relatie met vrienden sterker werd toen ik me kwetsbaar opstelde en om hulp vroeg. Ik ben hierdoor menselijk contact belangrijker gaan vinden dan materie. Zo kwam ik op het idee om een website te bouwen voor het lenen van spullen die ook onderling contact bevordert.

Je had een idee, maar hoe begin je aan zo’n omvangrijk project?
Het opzetten van Peerby is iets anders dan een bakkerij op de hoek beginnen. Met behulp van een vriend en een kennis zijn we zo snel mogelijk gaan bouwen aan een eerste versie van Peerby. Maar alleen het bouwen van website en app is niet genoeg, ik ben zelf vier maanden op cursus gegaan bij het Founder Institute. Dit is een soort ecosysteem van kennis over startups uit Silicon Valley. Het is een instituut waar mentoren, ondernemers en investeerders elkaar ontmoeten en kennis uitwisselen. Hun doel is om de missie van Silicon Valley te globaliseren en overal ter wereld startups te helpen om een herhaalbaar en schaalbaar model te bedenken.

In 2012 zat je in De Wereld Draait Door en zei je dat je gelukkig zou worden van een investering van 1 miljoen euro. Je hebt in november een investering gehad van 1,7 miljoen euro, waar bleven de investeerders al die tijd?
Het bij elkaar brengen van investeringen gaat in heel veel stappen. Je begint met de vrienden en familie en bouwt dan langzaam uit van kleine naar grote investeerders. Steeds steek je dit geld in je project om meer bewijs te vergaren dat het project een goed idee is. In de maanden na DWDD kregen wij 30.000 euro innovatiesubsidie en 60.000 euro van Stichting Doen, omdat wij sociale cohesie bevorderen. Datzelfde jaar wonnen wij ook de Duurzaamheidsprijs en dat leverde 100.000 euro op. Toen kwam ook investeringsbedrijf Sanoma Ventures om de hoek kijken. Na deze opbrengsten kregen wij ook nog investeringen van Rockstart en TechStars.

Wat kon jij die investeerders bieden in ruil voor hun investering? Peerby heeft nog geen verdienmodel, gaat dat wel komen?
Ik bied ze de belofte van een verdienmodel, dat begint pas volgend jaar te lopen. Het is voor mij belangrijk dat het iets toevoegt voor de gebruikers. Ik zie Peerby als een community waarbij wij zelf ook te gast zijn. Geen advertenties dus. Ik vind advertenties geen mooi verdienmodel, tenzij wij het relevant kunnen maken. Er bleek een grote behoefte te zijn aan een leenverzekering, als je een camera uitleent en hij valt, wie betaalt er dan voor? Hier zijn wij druk mee bezig, maar het is belangrijk om te melden dat Peerby in de basis altijd gratis blijft.

Hoe kijk jij aan tegen de deeleconomie en welke rol speelt Peerby hierin?
Dit is een complex vraagstuk, voornamelijk omdat de term nog niet is uitgekristalliseerd. Er zijn veel verschillende termen, mesh, peer-to-peer economie en deeleconomie die onderling ook nog verschillen hebben. Individueel bezit is iets van de afgelopen paar decennia. Wat er nu veranderd is, is dat wij enorm veel data -big data- hebben over de overschotten die wij met zijn allen hebben gecreëerd. Door middel van slimme algoritmes en mobiel internet kunnen wij deze overschotten nu inzien en de mensen met elkaar verbinden om deze overschotten te gebruiken. Dit is voorheen nooit mogelijk geweest. Het is goed om te realiseren dat er een heel spectrum aan bedrijven is binnen de deeleconomie. Deeleconomie betekent niet per definitie dat alles goed is. Grote bedrijven zoals Uber en Airbnb zijn weliswaar vormen van de deeleconomie, maar zij vertegenwoordigen slechts een bepaalde kant van het spectrum. Neem bijvoorbeeld Thuisafgehaald. Dat is een stichting zonder winstoogmerk. Een inefficiëntie in de markt oplossen kan op een kapitalistische of sociale manier, daar zit een verschil in.

Wat heeft de deeleconomie veranderd in de wereld over dertig jaar?
Ik denk dat over dertig jaar dat alles wat on demand kan zijn on demand is. Veel zaken die nu gecentraliseerd zijn, zoals banken en de KvK, zullen dan gedistribueerd georganiseerd zijn. Distributie wordt efficiënter en arbeid wordt geautomatiseerd. Wat nu nog heel duur is, zijn de laatste kilometers van het afleveren van pakketjes. Dit gaat efficiënter worden door drones. In de toekomst bestuurt ook niemand meer een auto, maar word je opgepikt door een geautomatiseerde auto. Daarom gaat er nu zoveel geld naar Uber. Zij veroveren nu al de opvang van de vraag voor taxi’s. Dit is een zeer waardevolle positie om te hebben over dertig jaar.

Voel jij weerstand van bedrijven door de opkomst van Peerby? Ik kan mij voorstellen dat niet alle bedrijven blij zijn als mensen veel van elkaar lenen en minder consumeren. 
Nee niet echt eigenlijk. Uber en Airbnb hebben hier wel veel last van, die gaan de directe concurrentie aan met de gevestigde orde. In gesprekken met fabrikanten reageren velen zelfs heel positief en zien kansen. Ik was hierdoor best verbaasd, maar ik begin het nu langzaam te begrijpen. Fabrikanten zien kansen om ook hun producten te lenen aan de klant. Zo ziet een wasmachinefabrikant grote kansen in het uitlenen van wasmachines. Mensen betalen dan voor het aantal gaten die ze geboord hebben of het aantal wasjes die ze hebben gedraaid. Uit voorlopig onderzoek blijkt dat een model dat gebaseerd is accesship in plaats van ownership voor wasmachinefabrikanten en hun klanten een veel voordeliger model is. Grondstoffen en dus productie worden steeds duurder, hierdoor is het plaatsen van een paar wasmachines in een straat voor iedereen voordeliger.

Wat zou jij doen als er een investeerder komt die Peerby in zijn geheel wilt overkopen? 
Ik zou dat niet zomaar doen. Het is al voorgekomen maar het antwoord was 'nee'. Dat had niets te maken met de hoogte van het bedrag. Wij willen meer bereiken dan financieel gewin. Wij zijn een social enterprise, onze sociale en duurzame missie zijn net zo belangrijk. Als het ooit zover komt zijn er wel inspirerende voorbeelden zoals bijvoorbeeld de overname van Ben en Jerry's. Bij de overname is er een maatschappelijk controle-orgaan die de kernwaarden van het merk bewaard. Het is voor mij erg belangrijk dat de ziel van het bedrijf behouden blijft.

Daan Weddepohl is te gast bij de Tegenlicht Meet Up over de aflevering ‘Hoezo samen delen?’. Wat betekent deze nieuwe deeleconomie? Spekken we grote bedrijven met de welwillendheid van naïeve burgers? Of zijn er grote economische veranderingen gaande? Waar liggen de kansen, en wat zijn de grenzen? In deze Tegenlicht Meet Up praten wij verder met José van Dijck (Hoogleraar Mediastudies aan de UvA), Ronald Egas (CEO van Werkspot), Quinten Hoogeboom (co-founder GoBoat) en Michel Bauwens (cyberfilosoof, schreef met Jean Lievens ‘De Wereld Redden, met peer-to-peer naar een post-kapitalistische samenleving'). Benieuwd naar de Meet Up? Kom dan op 3 december om 20.00 naar Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Je kan je aanmelden op de website en de toegang is gratis.