Onze regisseur Shuchen Tan maakte de aflevering 'Poetins waarheid volgens Peter Pomerantsev'. We spraken haar over de informatieoorlog van Rusland, en waarom juist schrijver Pomerantsev die zo goed kan duiden.

Peter Pomerantsev is een schrijver die tien jaar voor de Russische televisie heeft gewerkt. Waarom koos je voor hem om dit verhaal te vertellen?
'Wat zo interessant is aan Pomerantsev is dat hij zowel Brits als Russisch is. Daardoor kan hij de ontwikkelingen in de Westerse wereld goed vergelijken met wat er in Rusland gebeurt. De campagnes die nu in Europa en de VS worden gevoerd, daarvan zei hij: 'Dat herken ik!'

Hij zag het snel, omdat hij beide werelden goed kent. Hij kijkt vanuit meerdere perspectieven. Dat zie je ook aan de banen die hij heeft gehad. Pomerantsev kent de Russische mediawereld van binnenuit – hij heeft jarenlang als tv-maker en journalist gewerkt – maar hij heeft ook onderzoek gedaan naar campagnestrategieën.'
 
Waarom gaat de aflevering alleen over Rusland? In Europa en de VS is er toch ook propaganda en fake news?
‘Het is niet zo dat nieuws nooit wordt gemanipuleerd in het Westen. Maar in Rusland is het anders: daar kennen ze niet zo’n lange traditie van onafhankelijke pers om de politiek te controleren, de instituties zijn minder sterk.

De aflevering gaat over tactieken die Russen al twintig jaar gebruiken. Die worden nu steeds meer overgenomen in Europa en de VS. Om te begrijpen wat er hier gebeurt, moet je snappen wat de Russen al jaren doen: zij zijn de meesters van propaganda. Ze zaaien met opzet verwarring en voeden complot-denken. In een wereld waarin niemand meer begrijpt wat ze moeten geloven of wie ze moeten vertrouwen, hebben mensen behoefte aan een sterke leider die zegt: Volg mij maar.’

Waarom worden die tactieken nu steeds meer overgenomen in het Westen?
'Er is veel aan het veranderen. Voor politici was het vroeger heel duidelijk hoe ze hun kiezers konden trekken; met de verzuiling was het helder welke sociale groep op welke partij stemt en hoe je die kon bereiken. Politici moeten nu op een andere manier campagne voeren, buiten de gebaande paden, omdat die groepen aan het verdwijnen zijn. 

En er is nu ook nog sociale media bijgekomen. Eerst hadden we alleen maar een aantal kranten. Nu worden we gebombardeerd door informatie vanuit alle hoeken. Er wordt veel discussie gevoerd over fake news, over wat waar is en wat niet. Maar het is belangrijk om verder te kijken! Waarom wordt fake news überhaupt verspreid? Wie zit daarachter en wat zijn de motieven? Dan kom je terecht in de informatie-oorlog.'