Pioniers van de onsterfelijkheid

Linda Chamberlain richtte samen met haar echtgenoot Fred Chamberlain in 1972 de Alcor Life Extension Foundation op. De non-profit stichting concentreert zich op ‘cryopreservatie’: met behulp van vloeibare stikstof wordt een menselijk lichaam vlak na overlijden ingevroren, in de hoop het tot leven te kunnen wekken wanneer de technologie verder is ontwikkeld.

Cryopreservatie werd al eerder toegepast op geslachtscellen en embryo’s, maar het Texaanse Alcor past de koeltechniek dus ook toe op hele menselijke lichamen. Patiënten betalen 200.000 dollar voor behoud van hun volledige lichaam, maar kunnen ook voor 70.000 dollar alleen hun hersenen laten invriezen. De procedure gaat als volgt; nadat de arts een overlijdensverklaring heeft gegeven, wordt de dode in een bad van ijswater gelegd. Alcor-medewerkers stimuleren kunstmatig de bloedsomloop om hersenbeschadiging te voorkomen en injecteren een vloeistof om de organen te conserveren. Ter voorkoming van ijskristalvorming, dehydrateert Alcor het lichaam alvorens het te bevriezen. Gedurende drie weken tijd daalt het kwik gestaag tot -196°C. Op die temperatuur wordt het lichaam bewaard.

Het eerste project van Alcor dateert van 1972 en bestond uit een neuropreservatie. Toen de vader van mede-oprichter Fred Chamberlain overleed aan verschillende hersenbloedingen, belandde zijn brein in de koelcellen van het bedrijf. Pas in 2005 werd het eerste volledige lichaam door Alcor ingevroren en tegenwoordig ligt ook Fred Chamberlain zelf van kop tot teen tussen de vriesvakken. Hij overleed in 2012 en wacht nu, net als ongeveer 150 anderen en 33 huisdieren, op de techniek die zijn wedergeboorte mogelijk zal maken.

Intussen ontfermt Linda Chamberlain zich over het bedrijf en haar eigen auteurschap. Als schrijfster heeft ze meerdere boeken op haar naam staan, waarvan Star Pebble misschien wel de bekendste is. In deze sci-fi schets Chamberlain een samenleving waarin cryonisme doodgewoon is en nanotechnologie simpel beschadigde lichaamsdelen vervangt.

Aubrey de Grey (1963) is bio-informaticus en mede-oprichter van de SENS Research Foundation - een non-profit organisatie die onderzoek doet naar het herstel van lichaamscellen. Volgens de Grey moeten we  de dood  benaderen als een ziekte, die ooit te genezen zal zijn. Herstellen we de celstructuren van het lichaam, dan herstellen we ook de fysieke en mentale functies, is het idee.

Maar voor niets gaat de zon op. De ideeën kosten bakken met geld. Gelukkig is er aan investeerders vooralsnog geen gebrek. Zo investeerde PayPal oprichter Peter Thiel 3.5 miljoen dollar en professioneel pokeraar Justin Bonomo vijf procent van al zijn wedstrijd-winsten. Ook de erfenis  die zijn moeder aan De Grey naliet - ruim 16.5 miljoen dollar - moest eraan geloven.

Een gezonde leefstijl houdt De Grey er niet op na. Zo geeft hij toe niet vaak te sporten; hij focust zich liever op het onderzoek. Dan redt hij ‘many, many lives’, in plaats van enkel zijn eigen leven. Wel staat zijn hoofd momenteel ingeschreven bij Alcor, om ingevroren te worden na zijn dood.  

De Grey is verbazingwekkend optimistisch over zijn missie, en beweert dat mensen wel duizend jaar oud kunnen worden. Sterker nog, een kind van tien jaar oud heeft volgens hem momenteel negentig procent kans op ‘practical immortality’. Om hem heen is echter veel kritiek, vooral vanwege de ethiek van de praktijk. Want zal het medicijn eerlijk worden verdeeld? Waarschijnlijk niet.

Elizabeth Parrish (1971) is de oprichter en CEO van het Amerikaanse biotech-bedrijf BioViva (Seattle), dat zich specialiseert in genmutaties om zieke lichaamscellen te herstellen. Parrish richtte het bedrijf op in 2013, nadat haar 9-jarige zoon werd gediagnosticeerd met de auto-imuunziekte diabetes type I. In verschillende kinderziekenhuizen zag Parrish hoe artsen weigerden experimentele medicijnen te geven aan ongeneeslijk zieke kinderen. Hoewel uitbehandelende patienten baat kunnen hebben bij ongeteste middelen, is de angst onder artsen om de patiënt te schaden groot. Parrish verafschuwde de onverschilligheid waarmee artsen doodzieke mensen aan hun lot overlieten.

Tijdens een Brits congres in 2013 kwam Parrish in aanraking met de excentrieke wetenschapper Aubrey de Grey, die onderzoek doet naar de mogelijkheid om lichaamscellen te ‘herprogrammeren’ en zo verouderingsprocessen te vermijden. De Grey zag ouderdom dus als overkomelijke ziekte, maar Parrish zag mogelijkheden in de genezing van immuunziektes op celniveau.

Ondanks dat Parrish geen wetenschappelijk verleden had, richtte ze in 2015 BioViva op. Samen met verschillende wetenschappers en artsen ging ze op zoek naar gentechnieken die zogenoemde ‘telomeren’, uiteinden van DNA-strengen, verlengen. Bij iedere celdeling in het lichaam worden die telomeren een fractie korter, en dus ook gevoeliger voor mutaties en andere ziekteverwekkers. Door telomeren langer te maken, neemt de kwetsbaarheid op celniveau af en zijn mensen langer in staat ouderdomsverschijnselen te weren.

De techniek werd tot dusver alleen toegepast op muizen, met indrukwekkend resultaat. De leeftijd van de muizen steeg met 20% en dit succes zette Parrish ertoe aan om zelf als eerste en tot dusver enige testpersoon te dienen. Omdat de Amerikaanse Food and Drug Administration BioViva’s gentherapieën nog niet autoriseert op Amerikaans grondgebied, week Parrish met een team van artsen uit naar Colombia om daar de behandeling te ondergaan. Dit besluit leidde tot flinke controverse onder wetenschappers: de technieken van BioViva zijn amper getest. Hoe verstandig en verantwoord is het immers om zelf voor proefkonijn te spelen?

Desalniettemin publiceerde BioViva in 2016 spectaculaire resultaten van het experiment. Uit de witte bloedcellen van Parrish bleek dat haar telomeren significant waren gegroeid en de biologische leeftijd van de CEO zou zelfs met twintig jaar zijn gedaald. Ook nu uitte de medische wereld veel kritiek: ditmaal op de transparantie van de onderzoeksmethoden en het gebrek aan testgroepen, maar volgens Parrish is dit het bewijs dat genmutatie werkt.

Darren Moore is een Amerikaanse vastgoedmiljonair en rentenier in de staat Phoenix. Darren heeft een aanzienlijk kleiner publiek profiel en fungeert hoofdzakelijk als zijn eigen proefkonijn. Hij slikt verschillende middelen in een poging zijn leven te verlengen, maar is een van de eersten die het dure medicijn FOXO4-DRI slikt. Het middel - vijf milligram kost een slordige 535 dollar - is alleen op muizen getest, maar is interessant voor superrijken vanwege de lage risicofactor. Op zijn eigen website houdt hij geïnteresseerden op de hoogte van zijn voortgang en schrijft hij over zijn voortgang op de loopband.