Ruimtecowboys

Elon Musk, Jeff Bezos en Richard Branson zijn drie miljairdairs die zo succesvol zijn op planeet Aarde dat ze hun pijlen op onontgonnen terrein richten. Als echte ruimtecowboys zoeken ze nieuwe grenzen op, willen ze nieuw land ontdekken en koloniseren waar nog (bijna) geen mens geweest is. Dit zijn de reizen van drie pioniers die een zichtbare rol spelen om ruimtevaart domein te maken van private, commerciële bedrijven. Wie zijn deze space cowboys en wat willen ze bereiken met hun greep naar de sterren?

De ruimtecowboy die het meest met beide benen op aarde staat, is Richard Branson. In 2004 begon hij Virgin Galactic als de nieuwste telg in het omvangrijke Virgin-emperium. Hoewel zijn doelstellingen dichtbij planeet Aarde blijven, is de branie van Branson als een ware cowboy. Al in 2008 riep Branson dat hij snel de ruimte in zou gaan en al vele jaren belooft hij dat de eerste ruimtereizen voor toeristen nu echt snel realiteit worden. Tot nu toe wachten de zevenhonderd aspirant-ruimtetoeristen die 200.000 dollar hebben toegezegd nog steeds op de beloofde ruimtevlucht. 
 

Een bezoek aan voormalig president Michael Gorbatsjov van de Sovjet-Unie inspireerde Branson tot het oprichten van een eigen ruimtebedrijf. Hij zou met een Russische raket de ruimte in kunnen, maar de prijs was te hoog en de training van twee jaar duurde Branson te lang. Dat geld was beter besteed aan het bouwen van een eigen raket. Branson begon Virgin Galactic en fokte niet meteen een eigen ruimtepaard, maar nam een licentie op de SpaceShipOne. Dat ruimtevliegtuig was het eerste privaat gefinancierde bemande toestel dat een ruimtevlucht maakte. Het toestel is ontwikkeld en gefinancierd door Scaled Composites samen met Microsoft-oprichter Paul Allen. 

Virgin Galactic heeft Scaled Composites uiteindelijk helemaal overgenomen en werkt nu aan SpaceShipTwo samen met het vliegtuig dat deze ruimtecapsule lanceert, de White Knight Two. Hiermee moeten sterren als Leonardo DiCaprio, Justin Bieber en Tom Hanks uiteindelijk een vlucht maken waarmee ze een paar minuten gewichtloos kunnen genieten van het uitzicht op aarde vanuit de ruimte. Dat uitzicht zou een spiritueel effect moeten hebben, het Overview Effect. Na afloop kunnen de ruimtetoeristen nagenieten in de champagnebar in de Astronaut Lounge van Spaceport America. 

Dat is de ruimteranch die wordt gebouwd in de woestijn van New Mexico waar Richard Branson met Virgin Galactic de belangrijkste klant en geldschieter is. De toeristen hadden allang moeten vliegen, maar na een ongeluk met SpaceShipTwo in oktober 2014 lijkt het nog langer te gaan duren voordat Branson met zijn twee kinderen op de eerste vlucht door de ruimte kan. Het bedrijf verschuift zijn activiteiten nu naar het lanceren van satellieten en hoopt op die manier een wereldwijd dekkend internetnetwerk aan te kunnen leggen voor dochteronderneming OneWeb. 

Spaceport America is de eerste ruimtehaven die speciaal voor ruimtetoerisme is aangelegd, maar het kon ook wel eens de eerste spookstad worden van dit nieuwe wilde westen. Voor ruimtetoerisme richt Branson steeds meer zijn vizier op het Midden-Oosten na een investering door Aabar Investments uit Abu Dhabi. Verder wil Branson het ruimtevliegtuig mogelijk inzetten om snelle vluchten op aarde mogelijk te maken. Ook dan lijkt een haven middenin het desolate New Mexico niet handig. Voorlopig staat Branson nog letterlijk met beide benen op aarde en moet nog blijken of Virgin Galactic de sterren haalt. Laat staan dat het daar voorbij gaat. 

De ambitie van Amazon-oprichter Jeff Bezos gaat verder dan de aarde. Hij begon zijn ruimtebedrijf Blue Origin al in 2000, maar was jarenlang erg stil over het bedrijf. Pas toen Bezos land begon aan te kopen rond het plaatsje Van Horn in Texas vertelde hij in 2005 aan de verslaggever van een lokale krant over zijn plannen rond ruimtevaart. Hoewel Blue Origin ook focust op ruimtetoerisme lijkt de ambitie van Bezos verder te gaan dat. Met de recente geslaagde landing van een ruimteraket is Bezos voor het eerst zijn rivaliserende ruimtecowboys een stap voor.
 

Bezos is al vanaf zijn jeugd gefascineerd door ruimtevaart en hij had verwacht dat we nu allang door het zonnestelsel konden wandelen. Op aarde ondernam Bezos een missie om de motoren van de Apollo 11 uit de zee te vissen. Nu de raketmotoren van de legendarische missie van Armstrong, Aldrin en Collins veilig zijn, is het tijd om met Blue Origin naar de sterren te kijken. Dat moet in eerste gebeuren met de New Shepard. Die bestaat uit een raket en een ruimtecapsule, die beiden los van elkaar weer veilig moeten kunnen landen. 

In 2011 ging het mis en verloor Blue Origin een toestel. Het bedrijf gaf er zo weinig mogelijk ruchtbaarheid aan. Dit jaar boekt Blue Origin veel meer succes en landt de New Shepard succesvol weer op aarde. Een belangrijke stap, want op die manier kunnen de ruimteraketten vaker gebruikt worden. Dat kan de kosten van ruimtevaart naar beneden brengen en op die manier ruimtevaart mogelijk maken voor meer mensen. Volgens Bezos een belangrijk doel van zijn ruimtebedrijf. 

Voorlopig focust de site van Blue Origin op het aantrekkelijke idee van ruimtetoerisme. 'The Astronaut Experience' is uitgebreid beschreven en voorzien van een aantrekkelijke animatie. Na de succesvolle landing van zijn raket is Bezos hoopvol dat hij snel kan beginnen met toeristen de ruimte in te schieten. De kans lijkt groot dat zijn bedrijf op dit gebied de strijd met Virgin Galactic gaat winnen. Daarnaast verwacht Bezos geld te verdienen met pakketjes voor wetenschappers de ruimte in vervoeren. Die twee missies vormen de korte termijn van Blue Origin. 

Maar Bezos is niet in de ruimtevaart gestapt voor de korte termijn. Hij verwacht dat uiteindelijk miljoenen mensen wonen en werken in de ruimte. Als 18-jarige zou hij al gezegd hebben dat hij ruimtehotels, pretparken en kolonies wilde bouwen voor 2 tot 3 miljoen mensen. In recente interviews herhaalde hij die ambitie. Als mensen op die manier niet meer op de blauwe planeet zijn waar ze oorspronkelijk vandaan komen, dan zou die 'blue origin' daarmee gered kunnen worden. 

De ruimtecowboy die het meest met zijn hoofd in de wolken zit, is zonder twijfel Elon Musk. Hij richte SpaceX op in 2002 en zeker niet voor triviale zaken als ruimtetoerisme. Musk ziet het als zijn missie om de mensheid te redden en volgens hem moeten we daarvoor een multiplanetaire beschaving worden. Het doel is dan ook niks minder dan de kolonisatie van de planeet Mars en als Musk met Mark Watney van plek had kunnen wisselen, had hij geen moment getwijfeld.
 

De oorsprong van SpaceX heeft net als die van Virgin Galactic een Russische connectie. Musk zag dat de financiering voor NASA afnam en wilde ruimtevaart een nieuwe impuls geven. In eerste instantie door in Rusland raketten aan te schaffen. Dat bleek veel te duur, dus besloot hij zelf een bedrijf te beginnen. Op die manier zou hij zijn visie 'Mars Oasis' uit 2001 realiseren: een kleine kas met gedroogde zaden naar Mars brengen, ze water geven en op die manier leven op de rode planeet mogelijk maken.

Het jaar 2008 was cruciaal voor SpaceX en Musk. Zowel het ruimtebedrijf als zijn elektrische autobedrijf Tesla was bijna failliet, maar in plaats van te kiezen, besloot Elon Musk beide bedrijven in leven te houden. In datzelfde jaar was de raket Falcon-1 de eerste privaat gefinancierde ruimteraket die in een baan om de aarde kwam. Mede door dat succes wist het bedrijf een lucratief contract met NASA te sluiten om goederen naar ruimtestation ISS te vervoeren. In 2012 lukte dat met de Dragon, de ruimtecapsule die door de Falcon-raketten wordt vervoerd. 

Het vervoer van de goederen voor NASA is een belangrijke inkomstenbron om de uiteindelijke missie van Musk te realiseren. Het bedrijf wil ook herbruikbare raketten realiseren, maar is daarin tot nu toe afgetroefd door Blue Origin van Bezos. In april dit jaar mislukte de derde poging om een Falcon 9-raket te laten landen op een platform in de zee. De landing die SpaceX wil doen is moeilijker en in december zou het bedrijf een nieuwe poging wagen. In juni van dit jaar ontplofte een raket van SpaceX voor het eerst zelfs al na lancering. 

De tegenslagen horen bij de ruwe omstandigheden van een nieuwe industrie zoals de private ruimtevaart. Dat zal Elon Musk er niet van weerhouden om zijn uiteindelijke missie te realiseren. Het vizier blijft gericht op Mars en rond 2030 staan de Aarde en Mars op zijn dichtst bij elkaar. Tegen die tijd hoopt Musk zoveel progressie te hebben geboekt, dat meerdere missies met grotere ruimteschepen naar Mars mogelijk zijn. Misschien wel met mensen aan boord die al hun spullen hebben verkocht en op de huifkar naar dit nieuwe beloofde land vertrekken.  

Met hun inspanningen geven Branson, Bezos en Musk nieuwe impulsen aan de ruimtevaart, een tak van sport die jarenlang exclusief het domein van overheidsinspanningen was en dan met name van de NASA en de Russische tegenhanger Roscosmos. Nu de wedloop tussen de wereldmachten voorbij is, kan de rivaliteit tussen deze miljardairs voor wie de aarde te klein lijkt, wel eens precies de 'pissing contest' zijn die de ruimte-industrie nodig heeft.