Duurzame artikelen

Duurzaam opgewekte energie is bijna goedkoper dan energie opgewekt uit fossiele brandstoffen. Betekent dat ook dat iedereen meteen overschakelt naar groene energie? VPRO Tegenlicht selecteert vijf uitvoerige artikelen die elk met een eigen perspectief naar deze transitie kijken en nog een heel mooi portret als bonusartikel. 

Kunnen we de economie van meer en groei handhaven als we niet radicaal overschakelen op duurzame energie? Larry Elliott gebruikt in dit uitstekende en uitvoerige artikel het dystopische toekomstbeeld uit het boek The Bone Clocks van schrijver David Mitchell. Daarin beschrijft hij een grimme toekomst waarin de kusten van Amerika overstromen door stijgende zeespiegels, kerncentrales falen, een gebrekkig elektriciteitsnetwerk en een tekort aan voedsel en medicijnen. 

In het artikel Can the world economy survive without fossil fuels? analyseert de economieredacteur van de Guardian of die toekomst vermeden kan worden en op welke manier. Is het nodig dat de koers van de volledig groenen gevolgd moet worden en moet het roer radicaal om of zijn er andere wegen te bewandelen? In dit uitgebalanceerde en uitvoerige artikel is één ding duidelijk: er moet iets gebeuren en snel ook. De effecten van fossiele energie beperken, overschakelen op groene energie en minder energie verbruiken.

Elliott geeft een overzicht van de situatie wereldwijd, kijkt naar de gevolgen van opkomende economieën in India en Afrika en stelt de vraag of het Westen niet meer een voorbeeldfunctie moet hebben. Uiteindelijk is het artikel helder: de enige die kan voorkomen dat we in dystopische toekomst van Mitchell eindigen, zijn wij zelf. Als we dit probleem niet heel snel veel serieuzer nemen en er oplossingen voor bedenken (en uitvoeren!), dan wordt die toekomst uit The Bone Clocks een stuk minder fictie.

Dit artikel uit april 2015 is een goed begin om een overzicht te krijgen van de wereldwijde situatie voor energieverbruik. Hoe realistisch is de omschakeling naar duurzame energie en welke horden moeten genomen worden?

Can the world economy survive without fossil fuels?, Larry Elliott (Guardian)
circa 5.300 woorden, geschatte leestijd: 26 minuten

India is een land in opkomst en staat voor een keuze: investeert het in kolen als bron van toekomstige energie? Of gaat het voor zonne-energie. Het kan een keuze zijn die gevolgen heeft voor de rest van de wereld. De rest van de wereld volgt India daarom op de voet, maar India wil dat ze meebetalen aan een duurzame oplossing voor hun energieprobleem. De problemen waar India tegenaan loopt, laten goed zien hoe moeilijk de transitie naar duurzame energie is.

Het artikel 'Solar or Coal? The energy India picks may decide earth's fate' van Charles Mann verscheen in het decembernummer van Wired. In het artikel beschrijft hij uitvoerig welke belangen er in India spelen bij het kiezen van een energiebron. Geld is een belangrijke factor. Het land kan niet beide opties betalen en zal moeten kiezen voor één van beiden. Minister-president Narendra Modi verdedigde in eerste instantie zonne-energie, maar schuift nu op richting kolen.

Grote velden met zonnepanelen lijden onder de omstandigheden in India en moeten schoongewassen worden met water, wat de energie duur maakt. Opslag van de energie is een probleem, de energie in elke uithoek van het land krijgen is praktisch onmogelijk en daarmee is het aandeel van zonne-energie nog steeds erg klein. Aangezien Modi de bewoners van India elektriciteit heeft beloofd, schuift de minister-president nu op richting kolen.

Er is echter nog een derde alternatief: kleinschalige opwekking van energie op het platteland van India. Waardoor de inwoners samen een energienetwerk vormen. Verschillende initiatieven proberen dat en Mann beschrijft in zijn artikel het bedrijf Selco. Welke van de drie alternatieven de belangrijkste bron van energie voor India wordt, kan consequenties voor de hele wereld hebben. 

Dit artikel geeft een overzicht van welke factoren invloed hebben op de keuze van India voor zonne-energie of kolen. Een keuze met wereldwijde gevolgen.

Solar or Coal? The energy India picks may decide earth's fate, Charles Mann (Wired)
circa 5.500 woorden, geschatte leestijd: 27 minuten

Terwijl India nog op twee benen hinkt, is in China de keuze gemaakt: het land wil afscheid nemen van kolen en overschakelen op duurzame energie. Brad Plumer beschrijft voor Vox.com dat de uitvoering van deze keuze niet eenvoudig is. Het artikel The real war against coal is hapening in China right now is uit maart 2016.

Plumer beschrijft dat China in 2012 nog goed was voor het verbranden van net zoveel kolen als de rest van de wereld gecombineerd. Die consumptie van kolen is afgevlakt en in 2015 voor het eerst zelfs gedaald. Alleen is die daling slechts ten dele veroorzaakt door beleid. Voor driekwart is de daling toe te schrijven aan de verminderde groei van de Chinese economie. Minder economische inspanning betekent een lagere vraag naar kolen.

De verwachting is dat China verder doorgroeit naar een diensteneconomie en minder gaat leunen op de zware industrie. In het artikel suggereert Plumer dat de vraag naar kolen in China de komende vijf jaar stabiel blijft en dan gaat dalen. Intussen speelt er nog iets anders. Omdat het economisch minder goed gaat, worden lokale overheden gestimuleerd om groei te realiseren. Veel bouwprojecten worden goedgekeurd en die worden niet allemaal even strikt gecontroleerd.

Uit een rapport van Greenpeace blijkt dat op die manier de bouw van 210 nieuwe kolencentrales zijn goedgekeurd. Als die daadwerkelijk gebouwd worden, dan ondermijnt dat volledig de overige inspanningen van de centrale overheid om de uitstoot van de kolenindustrie te verminderen. De vraag is echter of de centrales daadwerkelijk gebouwd worden. Het artikel van Plummet is doorspekt met grafieken, verwijzingen naar rapporten en naar eerdere artikelen.

BONUS: Wil je zien hoe omvangrijk de kolenindustrie in China is en wat de gevolgen ervan zijn? Duik dan in deze uitmuntende interactieve productie van The Guardian: The coal boom choking China. Een prachtige combinatie van tekst, grafieken, video en audio. Dan begrijp je meteen hoe complex het is om deze Chinese kolenindustrie aan banden te leggen, laat staan volledig te ontmantelen. 

Het artikel van Vox.com geeft een actuele stand van zaken over de Chinese inspanningen om over te schakelen op hernieuwbare energie.

The real war against coal is happening in China right now, Brad Plumer (Vox.com)
circa 1.750 woorden, geschatte leestijd: 9 minuten

De gevolgen van energiebronnen in China en India hebben weliswaar wereldwijde invloed, maar wat is de situatie in ons kleine Nederland? Jelmer Mommers en Marc Chavannes schuiven namens De Correspondent aan een groene tafel met Marjan Minnesma, Jan Paul van Soest, Jeroen de Haas en Faiza Oulahsen. Samen met deze boegbeelden van duurzaam Nederland praten ze in tien bedrijven over de situatie in en mogelijkheden van Nederland. Voor wie die tien bedrijven niet genoeg zijn, is het artikel voorzien van talloze links en bronnen met nog meer informatie.

Het artikel Zo kan Nederland duurzaam worden (volgens deze vier groene koplopers) is prettig geschreven en verkent wat de overheid kan en zou moeten doen, welke rol de markt heeft en wat burgers zelf kunnen doen. Minnesma praat mee als directeur van Urgenda, organisatie voor duurzaamheid en innovatie, Oulahsen is klimaatcampaigner voor Greenpeace, Van Soest is duurzaamheidsadviseur en De Haas is bestuursvoorzitter van energiebedrijf Eneco. 

Het artikel beschrijft hoe de Nederlandse overheid veel meer zou moeten doen. Gebrekkige keuzes, een niet-aflatend vertrouwen in marktwerking en onderschatting van het probleem, zorgen ervoor dat de situatie verre van optimaal is. Voor onszelf, Nederlandse burgers, geldt dat ook: we onderschatten het probleem schromelijk. Mogelijk zou een ramp iedereen wakker kunnen schudden, maar dat is niet wenselijk. En zelfs dan is het nog maar de vraag: Sandy zorgde in de Verenigde Staten ook niet voor verandering. De effecten van een ramp zijn hier vermoedelijk ook kleiner dan in landen als Bangladesh of Afrika. 

Het artikel eindigt dan ook niet geheel rooskleurig. Het meest positieve is nog dat Van Soest gezien zijn leeftijd die rampscenario's vermoedelijk niet mee hoeft te maken. Hoewel dat geen excuus is om niks te doen, beaamt Van Soest zelf. Verder vestigen de vier groene koplopers hun hoop vooral op een gedecentraliseerd energienetwerk waarbij mensen zelf energie opwekken. Dezelfde hoop als in India dus.

De Correspondent beschrijft een gesprek met vier duurzame koplopers die samen een goed beeld geven van de huidige situatie in Nederland en de mogelijkheden waarop ons land duurzamer kan worden.

Zo kan Nederland duurzaam worden (volgens deze vier groene koplopers), Jelmer Mommers (De Correspondent)
circa 5.700 woorden, geschatte leestijd: 28 minuten

The New Yorker biedt een uitvoerige inkijk in de dilemma's van overschakelen op duurzame energie voor consumenten. Daarmee geeft het artikel Power to the people vooral een goed beeld van de Amerikaanse energiemarkt. Veel van de dilemma's en oplossingen komen overeen voor de Nederlandse markt, zoals te zien is in de gelijknamige aflevering van VPRO Tegenlicht.

Bill McKibben van het Amerikaanse magazine begint met een beschrijving van een ontzettend normaal gezin die hun hele huis duurzaam maken. In een paar dagen verlagen ze de energie voetafdruk van hun huis met 88 procent, zonder nettokosten. Juist dat deze Borkowskis zo doodnormaal zijn, maakt deze omschakeling zo bijzonder, volgens McKibben.

Diezelfde saaie normaalheid is juist een probleem voor energiebedrijven. Daar zijn jonge innovatieve geesten nodig, maar veel van de bedrijven worden bestuurd door mensen die bijna aan hun pensioen toe zijn en niet ver vooruit willen kijken. Klanten worden gezien als elektriciteitsmeters en er moet vooral op dezelfde voet doorgegaan worden met geld verdienen.

Het artikel beschrijft de weerstand van de elektriciteitssector, waar ook het project Solar City in Phoenix mee wordt geconfronteerd. Zonne-energie wordt actief tegengewerkt met lobbyisten, reclamespots en verhoogde tarieven. The New Yorker spreekt onder anderen met Lyndon Rive, CEO van Solar City en de neef van Tesla-topman Elon Musk. De Powerwall van Tesla, een batterij voor huizen, wordt ook besproken. Het product is zo gewild, dat de fabriek in aanbouw nu al uitgebreid moet worden.

Dit artikel is aan de lange kant, maar erg beeldend geschreven. Het geeft inzicht in de Amerikaanse energiemarkt en beschrijft de dilemma's voor consumenten om over te stappen op duurzame energie.

Power to the people, Bill McKibben (The New Yorker)
Circa 5.100 woorden, geschatte leestijd: 25 minuten

Wat is na de transistor de belangrijkste uitvinding van afgelopen zestig jaar? Dankzij deze innovatie leest u dit artikel wellicht in de trein, op vakantie of thuis op de bank. We hebben het over de lithium-ion batterij, de uitvinding die ervoor zorgde dat de computer zich in het dagelijkse leven kon nestelen.

Maar 35 jaar na de uitvinding van de lithium-ion-batterij rust de maker ervan, John Goodenough, niet op zijn lauweren. De elektrische auto concurreert in prijs nog steeds niet met de de ouderwetse benzinemotor. Wind- en zonne-energie worden niet efficiënt genoeg opgeslagen. Gelukkig werkt Goodenough aan een superbatterij: "I'm only 92, I still have time to go".

Het artikel beschrijft hoe Goodenough zijn leven besteedde aan het uitvinden van de lithium-ion-batterij. Een nieuw soort superbatterij - waar Goodenough een idee voor heeft maar niet wil prijsgeven - zou zestig procent meer energie opleveren dan de huidige batterij. Elon Musk verkoopt zijn auto's volgens Goudenough enkel aan rijke mensen in Hollywood (maar heeft aangekondigd in 2018 auto's voor 35.000 dollar te willen verkopen).

Goodenough stelt dat we nog ongeveer twintig jaar hebben om dit energievraagstuk op te lossen. Mocht Goodenough doodgaan voordat hij (opnieuw) slaagt, dan hoeven we volgens de natuurkundige niet te vrezen. “There are a lot of people working, and none of them is stupid. I don’t say I’m the only one who can solve the problem.”

Dit prachtige portret van QZ.com laat zien dat je ook na je negentigste nog bezig kunt zijn met oplossen van problemen van de toekomst.

The man who brought us the lithium-ion battery at the age of 57 has an idea for a new one at 92, Steven LeVine (QZ.com)
Circa 4.500 woorden, geschatte leestijd: 22 minuten