Bonusvideo: Interview over Project Cybersyn

In de jaren zeventig werkte het socialistische bewind van Allende aan een nationaal elektronisch zenuwstelsel, Project Cybersyn.

Cyber-utopisten uit Silicon Valley, zoals Peter Thiel, zien de overheid als een obstakel dat technologische innovatie in de weg staat. In de jaren zeventig was het echter de overheid die in Chili een baanbrekend technologisch project realiseerde. Eén computer en honderden telexmachines vormden samen een elektronisch zenuwstelsel dat de economie centraal moest aansturen. Professor informatica Eden Medina schreef er het boek Cybernetic Revolutionaries over. VPRO Tegenlicht interviewde haar, in dit artikel een deel van dat interview als bonusfragment bij de aflevering Cybertopia.

Na drie mislukte pogingen werd Salvador Allende in 1970 verkozen tot president van Chili. De Marxist nationaliseerde de belangrijkste industrieën van het land en met een centraal systeem wilde hij de economie realtime aansturen. Niet bedoeld als big brother, maar het moest beslissingen juist decentraliseren en tot zelfregulering van bedrijven leiden. Project Cybersyn bestond uit een economische simulator, software om de prestaties van fabrieken te monitoren, een nationaal netwerk van telexmachines en een centraal operatiecentrum.
 

Moments of political innovation can create opportunities for technological innovation (...) technologies grow out of a particular context. To say that they are neutral isn't exactly right.

Eden Medina

Project Cybersyn

Salvador Allende wees Fernando Flores, toen eind twintig, aan als coördinator van het nationaliseringsproject. Flores nodigde Stafford Beer uit, een Engelse cyberneticus. Beer ging met Flores en een aantal Chileense ingenieurs een systeem ontwikkelen dat ervoor zorgde dat de regering de economie kon controleren en eventueel corrigeren, terwijl de arbeiders en fabrieken een groot deel van hun autonomie bewaarden.

Cybersyn werd een groot project met één hoofdcomputer in de operations room, die communiceerde met telexmachines in de genationaliseerde fabrieken. In de fabrieken werden de tien tot twaalf belangrijkste productieprocessen geselecteerd, en informatie hierover werd verstuurd naar het hoofdkwartier in Santiago. Zo ontwierpen Beer en zijn collega's een soort elektronisch zenuwstelsel, dat het hoofdkwartier alleen inseinde wanneer iets dreigde mis te gaan.

Bonusvideo

Eden Medina, professor in Informatica aan Indiana University, schreef het boek Cybernetic Revolutionaries over de sociale revolutie in Chili en Project Cybersyn. Ze kwam het project tegen in een voetnoot van een ander boek toen ze literatuuronderzoek deed naar een onderwerp voor haar promotie. VPRO Tegenlicht interviewde haar voor de aflevering Cybertopia. In dit bonusfragment vertelt ze over het project en de ideeën van Fernando Flores en Stafford Beer.
 

Cybernetics

Volgens de principes van cybernetics moet een systeem zo georganiseerd zijn dat het zichzelf controleert en corrigeert. De controle komt niet van buitenaf, maar zit verwerkt in het systeem. Cybernetici trekken parallelen tussen verschillende soorten systemen; van biologisch, mechanisch en elektrische systemen tot politieke en sociale systemen. Stafford Beer definieërde de wetenschap zelf als "the science of effective organization". Die controle van binnenuit was niet besteed aan Pinochet die na een militaire coup de macht van Salvador Allende overnam.

Pinochet was meer geïnteresseerd in controle van bovenaf en vernietigde de operatiekamer van Project Cybersyn. Allende kwam tijdens de coup om het leven onder dubieuze omstandigheden. De operatiekamer doet veel denken aan het hightech commandocentrum van de NSA, gebouwd door ex-generaal Keith Alexander. Dit Information Dominance Center laat zien dat overheden wel degelijk voor technologische vooruitgang kunnen zorgen. Maar wellicht niet de disruptieve innovatie die de utopisten uit Cybertopia voor ogen hebben.