Inspirerende voorbeelden

Op de vraag of de financiële wereld na 2008 gezonder is geworden geeft Joris Luyendijk een kraakhelder antwoord: 'nee'. Eerder in zijn Banking blog en nu zijn nieuwe boek 'Dit kan niet waar zijn' toont hij uitgebreid aan hoe weinig er veranderd is sinds de val van Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers, op 14 en 15 september 2008.

Ondanks het weinig hoopgevende toekomstbeeld dat ontstaat door deze minimale veranderingen,  zijn er toch een aantal lichtpuntjes te ontdekken. Een aantal voorbeelden van moedige politici, onafhankelijke wetenschappers en doorvragende journalisten die de verantwoordelijkheid op zich durven nemen. Wie zijn de voortrekkers in de financiële wereld die anderen hopelijk inspireren om de noodzakelijke hervormingen alsnog vorm te geven?

De eerste 'held' - in Luyendijkse termen - wordt genoemd in de uitzending. In het hart van de Nederlandse politiek spreekt PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem zich uit tegen de macht van de financiële lobby. Dat is niet de eerste keer dat hij tegen de stroom ingaat. Hij wilde er tijdens de Cyprus-crisis een stokje voor steken dat burgers en belastingbetalers mee zouden betalen aan de bankencrisis. Zijn uitspraken werden, op zijn zachts gezegd, slecht ontvangen. Dijsselbloem laat zich desondanks niet uit het veld slaan. Een minister van Financiën die openlijk de financiële sector aansprakelijk stelde voor de Cyprus-crisis en een debat over de Nederlandse financiële lobby aanzwengelt blijft opmerkelijk, maar is vooral geruststellend.

Terwijl Dijsselbloem zich afzet tegen een te sterke financiële lobby, hoopt ABN Amro op beleggers nu ze de beurs weer wil betreden. De bank werd begin oktober 2008 gered door nationalisatie. Het is maar de vraag of de 21 miljard die hiervoor nodig was, ooit wordt terugbetaald. Dat zegt topman Gerrit Zalm, op de bank bij Eva Jinek. Ondanks de schijnbare voorspoed van de bank blijft ex-topman van de ABN Amro Jan Kalff nog wel kritisch en geeft hij aan dat voorzichtigheid gepast is.
 

En er bestaan nog meer witte raven binnen de bankwereld, zoals Andy Haldane van de Bank of England. In 2012 opperde hij dat Occupy eigenlijk wel gelijk had gehad. Vorig jaar speechte hij op het Bristol Festival of Ideas over de bijdrage van de financiële sector aan de groeiende ongelijkheid, en gaf aan dat kwesties van ongelijkheid ook banken aangaan.

David Graeber is net als Joris Luyendijk een antropoloog. Op dit moment is hij professor aan de Londen School of Economics (LSE), maar hij was ook een van de vroege vogels en organisatoren van Occupy Wall Street. Volgens hem bestaat het huidige westerse systeem om "de macht van het geld te bewaren" en creeërt het daardoor veel beperkingen voor de gewone mens. Naast dat hij wetenschapper is, probeert hij ook als activist verandering te realiseren.

De voorman van de Belgische Ecolo-partij, Philippe Lamberts, wil de riante bonussen van bankiers begrenzen. Onder Europarlementariërs ontstond beroering toen Lamberts bij CNN werd geïnterviewd door Richard Quest, de roeptoeterende schreeuwlelijk van CNN Business. Die beet Lamberts toe: "Hoe durven jullie?! Hoe durven jullie europolitici het over de bonussen van onze Masters of the Universe te hebben?". Philippe Lamberts bleef kalm en overtuigend en hield voet bij stuk.

Tot slot de journalisten. Onderzoeksjournalist Stefan Heijdendael van Argos Radio belde met De Nederlandse Bank (DNB) over het nieuwe risicoproduct ‘coco’s’ en kreeg een ontluisterend antwoord. Daarmee is Joris Luyendijk dus niet de enige die verhaal komt halen bij de bankwereld.

Vanuit de politiek, de journalistiek en de wetenschap, alsook de bankwereld zelf, zijn er tegengeluiden te horen. Ondanks de weinig bemoedigende conclusie die Joris Luyendijk geeft in 'Dit kan niet waar zijn', beloven deze mensen een kritische blik. Dit zou de voorhoede kunnen zijn op weg naar een systematische verandering in de financiële sector. Kent u nog meer inspirerende voorbeelden van mensen in de bankwereld? Laat het ons weten!