Back to the voedselfutures

"Mijn honger naar winst werd keihard afgestraft." Programmamaker Kees Brouwer belegt in 2011 als zelfbenoemd voedselspeculant in grondstoffen en hanteert een gedurfde beleggingsstrategie. Hij gaat op zoek naar het graan achter zijn ‘future’ en volgt het advies van het boerenverstand. Uiteindelijk beloont het avontuur hem met een verlies van 30,07 procent, maar wint hij wel aan kennis: speculeren in graan maakt je in Tunesië crimineel, en in Chicago collega. Tegenlicht toont u 4 september aanstaande nogmaals de fascinerend vreemde wereld van het gokken op graan.

De FAO (Food and Agriculture Organisation van de VN) waarschuwt al jaren voor het rampzalige effect van schommelingen in de voedselprijs. “Sinds 2007 is de 40-jarige periode van dalende prijzen stopgezet. Tussen 2008 en 2011 zagen we een reeks van extreme pieken en dalen van de voedselprijzen”, zei Leonel Fernandez Reyna, de president van de Dominicaanse Republiek tijdens een bijeenkomst van de FAO. De prijsstijging van brood leidt tot sociale onrust; in Tunesië ging de bevolking massaal de straat op toen de broodprijs omhoog ging, voedselrellen naar aanleiding van extreme droogtes.

Speculeren in grondstoffen, wat is dat ook alweer? Speculeren is het kopen dan wel verkopen van een ‘contract’, in dit geval van landbouwproducten als tarwe, rijst, suiker, koffie en magere varkens. De handelswaar is daarbij niet meer een kilo graan, maar het financiële product ‘tarwe future’. Een future is in feite een contract over de productie in de toekomst. Dit vormt een financieel product dat het mogelijk maakt om geld te verdienen aan de stijging van voedselprijzen.

In juli 2012 is na drie maanden van afname de FAO voedselprijsindex met 6 procent gestegen, maar volgens professor Louise Fresco, landbouwkundige en docent duurzame ontwikkeling aan de UvA, nog geen reden tot paniek. Toch plannen de G20, de groep economisch belangrijkste landen, en de Verenigde Naties deze maand een spoedconferentie om een mogelijk dreigende voedselcrisis alvast te anticiperen. Dit overleg zet het controversiële thema voedselspeculatie terug op de internationale agenda.

Voedsel is allereerst een primaire levensbehoefte van de mens. "Speculeren is op zich al immoreel, maar speculeren met graan is crimineel", zo verklaart een Tunesische regeringswoordvoerder in de uitzending. Tegelijkertijd blijft het hoge rendement op de (steeds schaarser wordende) grondstoffen een groeiende verleiding voor financiële waaghalzen. Maar daarnaast ontstaan ook tegengeluiden. De Commerzbank, de op twee na grootste bank van Duitsland, stapt uit de handel in fondsen die beleggen in landbouwproducten omdat dit mogelijk kan leiden tot een voedselcrisis. Ook de Deense bank Nordea en de Deutsche bank weigeren het aanbieden van beleggingsproducten die te maken hebben met voedselspeculatie.

De discussie over voedselspeculatie is dus nog steeds actueel en dat maakt "De voedselspeculant; geld, graan en revolutie" zeker de moeite van het kijken waard. De herhaling wordt dinsdag 4 september om 9.55 uitgezonden op Nederland 2. Bent u nu al nieuwsgierig, dan kunt u de uitzending ook online bekijken.