Voor de uitzending De voedselspeculant; geld, graan en revolutie is regisseur Kees Brouwer in de rol van speculant gekropen. Kees heeft 5000 euro belegd in zogenaamde "turbo's" op futures op landbouwproducten als tarwe, rijst, suiker, koffie en magere varkens.
De turbo maakt het mogelijk om door een hefboomprincipe sneller te profiteren van een stijging of daling van bijvoorbeeld aandelen, obligaties of valuta. Door die hefboomwerking is een belegging in turbo's dus risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde, goederentermijncontracten - oftewel futures - in Kees' geval. Maar wat is dan precies zo'n futures contract?
Een futures contract komt eigenlijk voort uit het forward contract, dat ontstond in de 19e eeuw: een boer die van tevoren op de beurs alvast een prijs afspreekt met een koper voor een op een afgesproken datum te leveren product, bijvoorbeeld eieren of graan. Dat soort afspraken zorgde voor minder prijsschommelingen.
Maar als de koper er op het moment van verkoop nou achterkwam dat hij dat graan op de vrije markt op dat moment voor een lagere prijs kon krijgen, dan probeerde hij natuurlijk onder het eerder afgesloten contract uit te komen. En hetzelfde geldt andersom voor de boer, in het geval van een hogere marktprijs. Áls hij al in staat was om op het afgesproken moment de afgesproken hoeveelheid te leveren, wat door onvoorziene omstandigheden als droogte soms niet lukte.
Om het risico van niet-nagekomen afspraken tussen individuele handelaren af te dekken eiste de beurs dat elke partij bij een neutrale derde partij een percentage van de waarde als "borg te goeder trouw" zou storten, die in geval van contractbreuk aan de gedupeerde kon worden uitbetaald. Om ook de problemen met te leveren hoeveelheden het hoofd te bieden bedacht de beurs een "futures" contract, waarbij de leverdatum, hoeveelheid en kwaliteit van het te leveren product werd gestandaardiseerd. Die contracten waren beter uitwisselbaar - de enige variabele is de prijs - en daardoor gemakkelijker te verhandelen. De volledige waarde van het contract werd nu bovendien gewaarborgd door de beurs (een verdere vooruitgang op de "borg te goeder trouw", die slechts een percentage vergoedde).
Inmiddels zijn de futurescontracten overigens een handel op zich geworden en wordt de onderliggende waarde bij het overgrote merendeel van die contracten nooit geleverd. Kees krijgt straks dus niet opeens een paar vrachtwagens varkenskarkassen voorrijden of bergen tarwe voor z'n deur gestort.