John Steinbeck (1902 - 1968) groeide op in Salinas in Californië. In 1919 werd hij toegelaten tot de prestigieuze universiteit Stanford, maar hij maakte zijn studie niet af. Hij verhuisde in 1925 naar New York in de hoop daar werk te vinden als freelance schrijver. Toen dat niet lukte keerde hij na een aantal jaar terug naar Californië. Hij publiceerde daar enkele boeken en korte verhalen, maar het echte succes kwam in 1935 met zijn boek Tortilla Flat, waarmee hij een gouden medaille van de Commonwealth Club won. Het boek bevat een reeks humoristische verhalen over een stel arme jongeren in de Californische stad Monterey kort na de Eerste Wereldoorlog.
Meet John, de legendarische Amerikaanse schrijver en Nobelprijswinnaar in wiens voetsporen Geert Mak trad om zijn boek Reizen zonder John te schrijven.
Zolang hij maar kon schrijven
'I nearly always write - just like I nearly always breathe.'
Amerika en Hollywood in de ban van zijn pen
Na zijn succes met Toritilla Flat schreef Steinbeck een reeks California novels (verhalen over Californië) gesitueerd ten tijde van de Grote Depressie van de jaren dertig. Voorbeelden van bekende titels zijn In Dubious Battle, Of Mice and Men en The Grapes of Wrath.
Zijn verhalen gingen meestal over 'het gewone volk'. Zo beschrijft hij in Of Mice and Men het drama van een stel jonge veldarbeiders die naar een ander deel van Californië trekken in de hoop daar op een dag hun eigen stukje land te bezitten en hun dromen te verwezenlijken. Steinbeck's gevierde best-seller Grapes of Wrath gaat over een arme boerenfamilie die door armoede en erbarmelijke omstandigheden besluit hun boerderij in Oklahoma te verlaten om het geluk in Californië te zoeken. Grapes of Wrath werd verfilmd in 1940 en was een groot succes in Hollywood. Of Mice and Men werd in dezelfde periode verfilmd, maar kwam iets eerder uit in 1939.
In latere jaren schreef Steinbeck ook als screenwriter. Eén van zijn eerste films was Alfred Hitchcock's Lifeboat (1944). Samen met screenwriter Jack Wagner schreef hij daarna onder andere A Medal for Benny (1945) en The Pearl (1947), naar zijn gelijknamige verhaal uit 1945 dat voor het eerst gepubliceerd werd in de december uitgave van het tijdschrift Woman's Home Companion. In 1955 werd East of Eden (Nederlandse titel: De Verloren Zoon) verfilmd. Het boek, dat Steinbeck opdroeg aan zijn twee zoons Thom and John, werd gepubliceerd in 1952 en beschrijft de verwoven levens van twee families in Salinas Valley, de geboorteplaats van Steinbeck. East of Eden wordt vaak als Steinbecks meest prestigieuze werk beschouwd.
Schrijver in de oorlog
Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog vertrok Steinbeck in 1943 naar Noord-Afrika en Europa. Als oorlogscorrespondent voor the New York Herald Tribune en the London Daily Express deed hij vanuit Londen verslag van de oorlogsontwikkelingen en de beproevingen van de Amerikaanse soldaten. Tevens werkte Steinbeck mee aan het Foreign Information Services (FIS) programma, dat tijdens de oorlog informatie verzamelde voor the Office of Strategic Services, tegenwoordig beter bekend als de Central Intelligence Agency (C.I.A.). Steinbeck legde zich in deze periode volledig toe op het observeren en documenteren van de oorlogsgebeurtenissen. Sommige van zijn verslagen zijn opgenomen in het boek Once There Was a War (1958).
Steinbeck raakte tijdens de oorlog gewond, maar keerde uiteindelijk veilig terug naar de Verenigde Staten. Jaren later vertrok hij opnieuw als oorlogscorrespondent naar Vietnam. Tussen december 1966 en mei 1967 reisde Steinbeck door de oorlogsgebieden van Zuid-Vietnam en via het noorden van Thailand richting Laos, om voor het actualiteitentijdschrift Newsday verslag te doen van zijn ervaringen. Zijn columns, waarin hij zich geregeld vóór de oorlog uitsprak, waren controversieel gezien de groeiende kritiek op de oorlog in Vietnam. Een complete verzameling van dit werk is opgenomen in Thomas Bardens boek Steinbeck in Vietnam.
Onderscheidingen
Steinbeck ontving gedurende zijn leven vele prijzen en onderscheidingen voor zijn literatuur. Met Grapes of Wrath won hij in 1940 de National Book Award in de categorie fictie en de Pulitzer Prize Fiction Award. Maar ook voorbij de grenzen van Amerika bleef zijn scherpe pen niet onopgemerkt.
Voor zijn boek The Moon Is Down uit 1942 ontving Steinbeck in 1946 de King Haakon VII Liberty Cross, een onderscheiding voor uitzonderlijke bijdragen aan de Noorse kwestie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het boek vertelt het verhaal van de bezetting van een klein plaatsje in Noord-Europa door een naamloos leger dat in oorlog is met Engeland en Rusland. Het verhaal toont veel gelijkenissen met de bezetting van Noorwegen door de Duitsers ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.
De belangrijkste onderscheiding die Steinbeck kreeg voor zijn werk is de Nobel Prijs voor de Literatuur, die hij in 1962 kreeg uitgereikt. Over de noodzaak van literatuur zei hij in zijn speech: 'Literature was not promulgated by a pale and emasculated critical priesthood singing their litanies in empty churches - nor is it a game for the cloistered elect, the tin-horn mendicants of low-calorie despair. Literature is as old as speech. It grew out of human need for it and it has not changed except to become more needed. The skalds, the bards, the writers are not separate and exclusive. From the beginning, their functions, their duties, their responsibilities have been decreed by our species.'
Reizen met Charley
In hetzelfde jaar dat Steinbeck een Nobelprijs in ontvangst mocht nemen, publiceerde hij zijn boek Travels With Charley, in search of America. Steinbeck beschrijft hierin zijn ervaringen tijdens een road trip door de Verenigde Staten die hij samen met zijn poedel Charley maakte in 1960. Hij hoopte tijdens zijn reis meer te weten te komen over zijn land en het Amerikaanse volk. Vijftig jaar later besloot de Nederlandse historicus Geert Mak met diezelfde vraag dezelfde reis te ondernemen. De titel van Maks boek Reizen zonder John (2012) is een knipoog naar de titel van het oorspronkelijke boek van Steinbeck.
Gebroken droom
Steinbeck wordt ook vaak aangehaald wegens zijn uitgesproken scepsis over de American Dream, een ideaalbeeld van de Amerikaanse samenleving, gebaseerd op the United States Declaration of Independence van 4 juli 1776. Hierin staat onder andere beschreven dat ieder mens gelijk geschapen is met een aantal grondrechten, zoals 'leven, vrijheid en het streven naar geluk.' Dit vertaalde zich vaak in het streven naar - en bereiken van - een zekere mate van materiële welvaart. Amerika werd gepresenteerd als het land van de nieuwe mogelijkheden, waar het geluk ook voor de modale burger of de arme arbeider was weggelegd. Dit veranderde toen het land in de jaren dertig geteisterd werd door armoede en werkloosheid tijdens de Grote Depressie.
Steinbeck beschrijft dit onder andere in zijn boek Of Mice and Men, waarin twee jonge veldarbeiders dromen over het bezit van eigen land en een jonge vrouw droomt over een carrière als filmster. Het najagen van hun dromen brengt elk van hen uiteindelijk ongeluk en teleurstellingen. Ook in zijn boek Grapes of Wrath beschrijft hij hoe een boerenfamilie tijdens de misère van de Grote Depressie vergeefs op zoek gaat naar het geluk in Californië. Volgens Steinbeck was het streven naar dergelijke dromen een verspilling van tijd en energie en konden mensen zich beter richten op hun persoonlijke realiteit en zich daar zo goed mogelijk in handhaven.