Wat denken Chinese jongeren?

Yin Khor is Maleisisch met Chinese wortels. Ze is geboren en getogen in Nederland. Na een studie politicologie in Amsterdam en aan de Sciences Po in Parijs heeft ze ook gestudeerd aan de Peking University. Momenteel werkt ze bij een Chinees bedrijf dat internationaal opereert en woont ze al twee jaar in Beijing. Yin legt uit dat ze veel respect heeft voor het harde werken van de Chinezen. "In China staan de straten vol met mensen die op allerlei manieren brood op de plank proberen te krijgen. Je ziet alleenstaande moeders dierenballonnen maken of bejaarden artistieke figuren vouwen uit planten. Ze zijn innovatief en doen echt hun best om geld te verdienen." Yin vindt dat het niet te vergelijken is met de Nederlandse situatie: "In Nederland hebben mensen geen baan omdat ze iets niet willen doen, niet omdat ze het niet kunnen. Chinezen hier zouden dat niet begrijpen.”

Mindy Au is opgegroeid in Amsterdam en studeert nu Engels. Zij beaamt de mening van Yin: “Chinezen laten zien dat je er met hard werken wel komt. Het is typisch Chinees om te hameren op hard werken; mijn moeder zei het ook altijd.”

Yin wil wel meteen wat kanttekeningen maken: “Ondanks het harde werken zijn er geen gelijke kansen en je moet maar het geluk hebben om in een welvarende familie op te groeien om het te kunnen maken. Als je geld hebt, kan je naar de universiteit, leer je de goede mensen kennen waardoor je een netwerk kan opbouwen. ‘Guangxi’ (relaties) zijn cruciaal in China. Zonder kom je nergens.”

Verder vertelt Yin dat er inderdaad veel concurrentie is in China, maar dat er tegelijkertijd ook veel banen zijn. Toen Yin nog op zoek was naar een baan merkte ze dat ze bij sollicitaties gediscrimineerd werd vanwege haar Chinese uiterlijk. “Het maakte niet uit of ik beter gekwalificeerd was voor de baan of niet; een werknemer met een blanke huid maakt veel meer indruk en geeft meer prestige aan een bedrijf dan iemand die eruit ziet als een doorsnee Chinees.”

Cindy Huijgen is opgevoed door Nederlandse ouders, studeert momenteel sinologie in Leiden en is actief bij de Jongeren Organisatie Nederlandse Chinezen (JONC). Over het grote economische succes van China merkt ze op dat er tegelijkertijd een gigantisch verschil is tussen rijk en arm: “Ik denk dat het too little too late is. Juist omdat het zo goed gaat met China kan het uit elkaar barsten. Het gaat tegelijkertijd zowel te traag als te snel. Er is een te snelle economische ontwikkeling, waar alleen de elite van geniet. China moet zijn schaal vergroten en de snelheid aanpassen, zodat meer mensen mee kunnen doen in de ontwikkeling. Daarnaast is China erg op grote steden gericht, waardoor er een enorme scheefgroei ontstaat. Zelfs binnen de grote steden is er een groot verschil tussen de ene wijk en de andere.”

Yin voegt toe dat China zich moet realiseren dat economische groei niet het belangrijkste is. “Naast haar kapitalistische ambities moet de Chinese regering niet haar menselijke kant vergeten. Mensen en individuen worden op dit moment weggecijferd voor het groter goed: iets wat sowieso centraal staat in de Chinese cultuur. Maar je ziet dat het collectief juist geen baat heeft bij dit systeem; teveel mensen lijden armoede terwijl een handvol Chinezen teveel geld heeft om ook maar uit te kunnen geven.”

Daarnaast sprak ik ook met Zhang Lie, één van de hoofdrolspelers uit de Tegenlicht documentaire “I Wanna Be Boss,” over jonge ambiteuze scholieren in China. Ze studeert tegenwoordig journalistiek aan Peking University en is van mening dat het Westen nog steeds weinig afweet van China. Ze voegt daaraan toe dat eigenlijk sinds de 15e eeuw alle maatschappijen in de wereld naar elkaar toe zijn gegroeid. “Maar toch, ondanks de comfortabele manieren van transport, Internet en allerlei andere vormen van communicatie, hebben we nog altijd het probleem van onbegrip tussen landen en tussen de ene en de andere cultuur.”

Zowel Yin als Zhang Lie zijn van mening dat er nog altijd veel onwetendheid is over China. Zo stelt Yin voor dat het Westen de betrekkingen met China meer in perspectief moet zetten om te begrijpen waarom bepaalde zaken zijn zoals ze zijn. “De Chinezen zijn namelijk helemaal gek op het Westen. Voor veel Chinezen is het een droom om een keer naar Europa of Amerika te mogen reizen, maar voor de meesten zal het altijd een droom blijven”, aldus Yin.

Yin vertelt dat China een lange geschiedenis heeft en een diepgewortelde cultuur, maar dat deze door Mao Zhedong voor een groot deel is beschadigd. Wat overigens vele Westerlingen niet weten over China is volgens Yin dat het kapitalistischer is dan ieder ander kapitalistisch land. “Het zorgt voor een anti-sociale en hebberige samenleving. Mensen staan ver van elkaar af en staan er niet bij stil dat ze hun medemens kunnen helpen.”

Zou er ook zoiets zijn als een Chinese droom? Yin is er een beetje cynisch over en denkt dat de Chinese droom voornamelijk op materiële welvaart is gebaseerd. “Ik denk dat de Chinese droom erg typisch is voor de Chinese cultuur, en dat is om voor jezelf te beginnen en financieel onafhankelijk te kunnen zijn.”

Veel mensen denken bij China aan een repressief regime met weinig vrijheden. Florence Gao, ook een hoofdpersoon uit de documentaire “I Wanna Be Boss,” legt uit dat het helemaal niet zo is: “Eigenlijk hebben jongeren in China heel veel vrijheid, alleen realiseren ze zich vaak niet dat ze het hebben. Omdat efficiëntie altijd wordt geprefereerd in mijn land hebben studenten maar beperkt tijd om over hun levens na te denken (net zoals ik), dat resulteert in de illusie dat we denken dat we niet de vrijheid hebben om onszelf te ontwikkelen.”

Florence is momenteel op een uitwisseling aan King’s College in Londen en vertelt dat ze er gaandeweg achter komt dat om vrijheid te hebben en je dromen na te leven het niet uitmaakt of ze in Londen zit of in Beijing: “het belangrijkste is hoe ik voor mezelf zorg”. Florence concludeert: “hoe meer ik leer, des te meer ik realiseer dat het werkelijke obstakel niet komt van de familie of de maatschappij, maar van mijzelf.”

Chinese jongeren zijn allemaal op zoek naar vrijheid. In de documentaire “I Wanna Be Boss” uit 2008 zei Zhang Lie hierover dat je niet moet wachten op vrijheid: “je krijgt geen vrijheid van je school, familie of de maatschappij. Je moet op jezelf vertrouwen om vrijheid te hebben. Als je je hart vrij laat kan niets je stoppen”.

Lees meer over de geinterviewden en hun persoonlijke verhaal in "Biografieën van de Chinese jongeren".