Ze kent de eigen realiteit van het Midden-Oosten door en door. Daisy Mohr tekent nu voor een documentaire die een bijzondere kijk geeft op een Hezbollah-familie.

Door: Carel Brendel Foto’s: Marcus Koppen

Uit: algemeen dagblad 17 mei 2008

Ali Mouazzi kijkt bedrukt. De 12-jarige jongen uit Beiroet is zijn vader kwijtgeraakt. Als ‘martelaar is Ibrahim Mouazzi gesneuveld in de grote oorlog,die Hezbollah (Partij vanAllah) in 2006 in het zuiden van Libanon voerde met Israël. Nu wordt hij zelf klaargestoomd voor de dag, waarop ook hij zijn leven mag offeren voor de goed een heilige zaak. Zijn moeder Dalal wil dat ook Ali streeft naar het martelaarschap. Bijna alle gesprekken draaien erop uit dat ook ‘de enige man in het huis’ bereid zal zijn te sterven in de strijd tegen Israël. En als het niet zijn moeder of zijn zusjes zijn die hem tot martelaar bombarderen,dan zijn het wel de volwassen mannen en vrouwen, die geen moment uit het oog verliezen dat Ali in de voetsporen van zijn vader moet treden. Als er dan ook nog een westerse documentairemaakster langskomt om hem te filmen en te ondervragen, wordt het Ali even te veel. In tranen maakt hij zich uit de voeten. De toekomst zal uitwijzen of de jongen zijn vooraf bepaalde noodlot zal ondergaan, of misschien toch nog ontsnapt uit de militair-religieuze tredmolen, waarin hij door zijn omgeving is opgesloten.„Een kijkje in het leven van een heel andere realiteit’’, noemt Daisy Mohr de tv-documentaire ‘Papa is een martelaar’,waarin de jonge Ali de hoofdrol gespeeld. „Het is heel heftig dat zo’n jongetje op die manier wordt opgevoed. Tegelijk moet je beseffen dat het maar een deel is van de realiteit van het Midden-Oosten. Niet in elke familie in Libanon gaat het zo toe. Het gaat om Hezbollah, een van de zeventien bevolkingsgroepen in het land. Niet alle sjiïeten zijn aangesloten bij Hezbollah.

Binnen Hezbollah heb je weer de sympathisanten en de hardcore, waarvan deze familie deel uitmaakt.”Daisy Mohr is trots op haar werkstuk.„Het is de eerste keer dat zo’n documentaire is gemaakt. Natuurlijk zie je allerlei propagandawerkjes met veel fanfareen muziek op de eigen tv-stations van Hezbollah. Maar deze mensen staan niet gauw toe dat buitenstaanders in zo’n gezin binnenkomen. Er is geen behoefte aan pottenkijkers.”De Nederlandse journaliste heeft direct na de zomeroorlog van 2006 contact gelegd met Hezbollah. Na veel heen en weer gepraat kreeg ik toestemming omeens in de maand bij dit gezin te filmen. Zoals dat meestal gaat: je bespreekt je ideeën en op een bepaald moment komt er groen licht van een persmeneer. Ik ben wel vrij geweest in het samen stellen van de documentaire.’’Mohr volgt de jonge Ali bij zijn uitstapjes met de padvinderij, in feite een soort jeugdmilitie van Hezbollah. Ze filmt hem op bijeenkomsten met families van martelaren, maakt een uitstapje naar het Hezbollah Museum en gaat op excursie naar een grote herdenking in het zuiden van Libanon waar Ali’s vader een van de prominente helden blijkt te zijn. Uit de film komt naar voren hoe afhankelijk Ali, zijn moeder en vier zusjes zijn van de machtige Partij van Allah. De parallel dringt zich op met de familie van gevallen of gevangen maffiosi,aan wie het evenmin aan iets ontbreekt. Mohr: „Deze vrouw heeft geen inkomsten. Hezbollah zorgt dat ze niks te kort komen. Ze krijgen medische verzorging. De kinderen krijgen de mogelijkheid om naar de beste scholen en universiteiten te gaan. Het geld voor dit alles komt uit Iran. Daarnaast heeft Hezbollah eigeninkomsten, want ze hebben in het verledenslim geïnvesteerd.’’Dat de partijgenoten van God opzijn tijd ook materialistisch zijn, blijkthalverwege de film, als de weduwe een hartenwens op tafel legt: een Mercedes.„Want dat is toch wel prettig met vijf kinderen.” Mohr legt nog welde eerste rijlessen van Dalal Mouazzi vast, maar of zij ook de trotse eigenares wordt, blijft verborgen in de schoot der toekomst. Daisy: “Ik weet echt niet of die auto er komt. Hezbollah zorgt goed voor de nabestaanden, maar ze strooien niet met Mercedessen.”‘Papa is een martelaar’ past helemaal in het soort journalistieke werk dat Daisy Mohr nu al bijna zeven jaar doetin Libanon en de rest van het Midden-Oosten.

Natuurlijk volgt ze politieke gebeurtenissen (verkiezingen, interne strubbelingen en de ontwikkelingen in het conflict met Israël) op de voet. Maar de geboren Amsterdamse wil meer dan alleen de bekende cliché’s filmen en beschrijven. Vanuit haar flatje in het christelijke deel van Beiroet is ze voortdurend op zoek naar de verrassende menselijke verhalen.„Toen ik vertrok heb ik getwijfeld of ik in Cairo of in Beiroet moest gaan zitten. Ik heb geen moment spijt van mijn keus voor Libanon. Beiroet is een brug naar het Westen. Je vindt er een mengsel vanalles wat er in de regio speelt. Iedereen probeert er invloed uit te oefenen: Syrië,Iran, Israël, Saoedi-Arabië. Het is een klein landje met grote verschillen. Andere mensen in Libanon zijn net zo verbaasd over zo’n Hezbollah-familie als wij hier in Nederland.”Het is volgens Daisy Mohr een misverstand dat alle mensen in de Arabische wereld denken dat het Westen niet deugt. „Er is niet voor niets veel emigratie. Iedereen wil juist naar het Westen,en het zijn juist de succesvolle mensen die daar in slagen. Wat ik ook interessant vind, is de enorme energie van de Libanezen. Ze zijn heel weerbaar, laten zich niet van de wijs brengen door het politieke geweld. Als er een huis of winkel instort of beschadigd raakt, vegen ze de boel bij elkaar, zetten glas in en bouwen alles weer op. Ze klagen niet en zitten niet bij de pakken neer. Dat vind ik heel bijzonder.”

Daisy Mohr bestrijkt vanuit Beiroet het hele Midden-Oosten behalve Israël. Naar Irak reisde ze vijf keer, maar voorlopig om t ze er niet meer vanwege de veiligheid. Een lievelingsland is Iran,waar ze eerder al een andere documentaire maakte, over transseksuelen. Mohr: “Je zou het niet verwachten, maar volgens een fatwa van ayatollah Khomeini is transseksualiteit in Iran toegestaan. De documentaire, die ik samen met een Iraanse vrouw voor de IKON maakte, is al in veertig landen vertoonden heeft vijf prijzen gewonnen. In Iran kun je de menselijke reportages maken. Het land bestaat ook uit liberalen die binnenshuis zonder chador lopen en alleen maar feesten.”In Saudi-Arabië nam Daisy een kijkje achter de schermen in de zeer van de buitenwacht afgesloten vrouwenwereld.„Ver weg van de mannenogen komende prachtigste outfits te voorschijn. Je weet niet wat je ziet. De vrouwen in dat land worden weggestopt, maar heel langzaam beginnen ze te ontwaken en werken ze aan de verbetering van hunpositie. Ik hoop dat het lukt, maar het zal niet zo eenvoudig verlopen.”Hoe is het trouwens om een vrouwelijke verslaggever te zijn in een regio,waar mannen alles te vertellen hebbenen vrouwen vaak worden weggestopt achter sluiers en chadors? Mohr: „Bij de familie Mouazzi kon ik gewoon langskomen zonder hoofddoek. In Iran en Saudi-Arabië ben je wel gedwongen je hoofd te bedekken. Ik ben altijd blij als ik in Beiroet terug ben.”„Het Midden-Oosten is een mannenwereld. De vrouw zie je er minder inbeeld, en er zijn ook niet veel vrouwelijke verslaggevers. Daarom is het juist goed om er als vrouw te werken. Een groot voordeel is natuurlijk dat je veelmakkelijker toegang krijgt tot de wereld van de vrouwen. In Libanon kun je als mannelijk verslaggever nog wel meteen vrouw praten. Mannen accepteren je omdat je een buitenlandse vrouwbent. Ze vertrouwen je eerder, vinden je minder bedreigend. Het is natuurlijk ook zo dat je eerder wat gedaan krijgt als je blond bent en een keer lief glimlacht.”