Het buitenland kijkt met bewondering naar het Nederlandse economische wonder. In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw groeide de Nederlandse economie harder dan in de rest van Europa. De afgesproken loonmatiging is volgens veel Nederlanders verantwoordelijk voor de snelle groei en de toegenomen welvaart. En dus ging Nederland de boer op met het poldermodel, het unieke systeem van samenwerkende werknemers- en werkgeversorganisaties
Maar John Peet ziet dat anders. Niet de overlegcultuur is volgens hem verantwoordelijk voor het Nederlandse economische wonder, maar twee macro-economische factoren. Ten eerste is daar de strakke koppeling van de gulden aan de Duitse mark, die Duisenberg de bijnaam Mr. Fifteen minutes gaf, naar het aantal minuten dat er zat tussen een Duitse en een Nederlandse renteverhoging of -verlaging. Dit zorgde voor een onderwaardering van de gulden. En omdat hier de lonen gematigd waren, kon zo een duidelijke economische voorsprong worden genomen op Duitsland. Ten tweede was daar een strak fiscaal beleid. De combinatie van belastingverlaging en het terugbrengen van de staatsschuld, beter bekend als de Zalmnorm, heeft volgens Peet een grote invloed gehad op de economische positie van Nederland.
Maar ook Nederland is niet perfect. Het land kent weliswaar een laag werkloosheidscijfer, maar dat is vertekend door de gigantische groep arbeidsongeschikten. De verborgen werkloosheid die in de cijfers van de WAO zitten, is te verklaren door hetzelfde poldermodel wat Nederland naar eigen zeggen economisch zo sterk maakt. Want dat er misbruik van de WAO gemaakt wordt, snapt iedereen, maar door de eindeloze overlegcultuur is het vrijwel onmogelijk om stevige maatregelen te nemen om het aantal WAO’ers terug te dringen. Grote aanpassingen in de WAO zullen dan ook genomen moeten worden buiten de consensus van het poldermodel.
Het poldermodel kent dus zeker zijn beperkingen, en John Peet denkt niet dat andere landen het consensusmodel blind over kunnen nemen. Het past niet zomaar binnen een andere cultuur. Toch zijn er zeker elementen die voor andere landen het overwegen waard zijn, zoals de terughoudendheid van de Nederlandse vakbonden, wat goed is voor de economie. En voor de bonden zelf, want Nederland is een van de weinige landen waar de vakbonden de aantallen leden zien groeien.
Maar meer nog dan deze argumenten, is volgens The Economist het Nederlandse pragmatisme een voorbeeld voor het buitenland. De opstelling met betrekking tot zaken als drugs, euthanasie en abortus werpt wel degelijk zijn vruchten af. Zo was Nederland een van de eerste landen die abortus legaliseerde, maar het land heeft een van de laagste abortuscijfers in de wereld.
En in alle goeds wat Nederland kan brengen, lijkt voor Peet de onzekere houding van het volk in de laatste jaren niet op zijn plaats. Het geklaag van de Nederlanders over het onderwijs en de gezondheidszorg lijkt misplaatst; op veel van deze terreinen presteert Nederland beter dan de meeste andere landen. Voor een land waar zoveel dingen verschrikkelijk goed gaan, zijn er teveel smetten op het blazoen. Misschien dat de Nederlanders daarom zo onzeker zijn over zichzelf. Maar de conclusie van de overwegend positieve Economist-special is dat de Nederlanders de wereld nog veel kunnen leren.
__________________
Bron: The Economist: 'Model Makers - A survey of The Netherlands', verscheen 2 Mei 2001. Enkele artikelen van de special zijn gratis te lezen via de website van The Economist (zie link boven), voor de volledige special dient u betalend abonnee te worden