De Echo-tent stond afgelopen weekend bol van gesprekken en persoonlijke verhalen over fake news, fast fashion en de toekomst van gender tijdens de Tegenlicht Talks op Lowlands.

We openden in stijl met een welkomstwoord van Donald Trump zelf. Of nou ja, hij had wel een vreemd accent. En zijn boodschap over dat iedereen elkaar lief moet hebben was nogal ‘out of character’. Het was dan ook een voorbeeld van een zogenaamde deepfake, een techniek waarmee beelden van mensen worden samengesteld op basis van artificiële intelligentie.

We zagen Donald Trump wel praten (zie hiernaast), maar zijn mond werd ‘bestuurd’ door VPRO Tegenlicht-regisseur Rob van Hattum, een van de hosts van de dag. Samen met presentator Anna Gimbrère en gasten Sanne Schim van der Loeff van World Press Photo, fotojournalist Ilvy Njiokiktjien en Nico Dekens van Bellingcat voerde Rob een gesprek over beeldmanipulatie en fake news. 

Wist je dat World Press Photo, onze partner voor de Talks op Lowlands, een heus forensisch team heeft dat inzendingen op echtheid beoordeeld? In onze podcast Future Shock praat VPRO Tegenlicht-researcher Tom Reijner door over het werk van Sanne en Ilvie, de rol van fotografie in het Instagram-tijdperk en mediawijsheid bij jongeren. Luister 'm hier.

 

'Blijf lekker instagrammen, snapchatten en twitteren: daarmee vinden wij de waarheid'

Nico Dekens, Bellingcat
© vpro

Dag twee stond in het teken van genderfluïditeit. Activist Naomie Pieter hield een vurig betoog over inclusiviteit en de noodzaak van intersectionaliteit. Zij en de Transketeers waren het eens: we moeten vechten voor een wereld waar íedereen veilig zichzelf kan zijn.

Bekijk de hele aflevering over de toekomst van gender: 'Beste reizigers...'.

Dag drie zoomt in op de toekomst van mode. In de wereldwijde wedloop naar de snelste productie voor de laagste prijzen heeft de mode- en kledingindustrie zich ontwikkeld tot een duizelingwekkend systeem van Fast Fashion. Dat systeem is niet alleen gebaseerd op uitbuiting, maar ook verantwoordelijk voor 10% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Hoe kunnen we de mode veranderen met behoud van het plezier?

Tegenlicht-pioniers Ista Boszhard en Cecilia Raspanti van Waag TextileLab Amsterdam onderzoeken hoe je milieuvriendelijke kleurstoffen kunt maken met bacteriën. Ontwerper Jalila Essaïdi maakt textiel van koeienmest. Volgens Jalila een goede manier om het mestoverschot op te lossen, en tegelijkertijd lokaal textiel te kunnen produceren. 

Carmen Hogg en Linda Valkeman onderzoeken via hun project Obroni Wa Wu ('dead white man's clothing') wat de export van westerse afdankertjes naar Accra betekent voor de lokale economie van Ghana. Als iedereen westerse fast fashion koopt, wat gebeurt er dan met de lokale creatieve industrie, de textielwevers en de designers?

Bekijk de aflevering 'Future Fashion' hier. 

© vpro

'Het is gevaarlijk om door de wereld gaan als niet binair persoon... De moordcijfers van transvrouwen van kleur zijn bijvoorbeeld schrikbarend hoog'

Bart Peters, Transketeers
© vpro

fighting fake news

vrijdag 16 augustus - 13.25 - echo

Een fototsunami in onze 24/7-tijdlijn is onze dagelijkse realiteit geworden. Maar wat is echt en wat is fake? Die vraag is relevanter dan ooit, zeker nu we aan de vooravond staan van deepfakes – nepvideo’s die nauwelijks van echt te onderscheiden zijn. Onder leiding van VPRO-wetenschapsredacteuren Anna Gimbrère en Rob van Hattum duiken we samen met World Press Photo-curator Sanne Schim van der Loeff en fotojournalist en World Press Photo-winnaar Ilvy Njiokiktjien achter de schermen van de manipulatie. Ondertussen worden de beelden die je ziet gefactcheckt en gereconstrueerd door Nico Dekens, open source specialist van het onderzoekscollectief Bellingcat. Hoe filter je en ben jij zelf in staat om het verschil te zien tussen fake en real?

↓ sprekers

Ilvy Njiokiktjien is een onafhankelijke fotograaf en fotojournalist. Haar werk verscheen in onder meer Der Spiegel, The New York Times, Newsweek en NRC Handelsblad. In haar werk houdt Njiokiktjien zich bezig met actuele en maatschappelijke thema’s met een voorliefde voor Afrika. Zo exposeerde ze onlangs nog in Museum Hilversum met ‘BORN FREE’ – Mandela’s Generation of Hope’, waarin ze de Zuid-Afrikaanse generatie portretteert die rond de afschaffing van de apartheid werd geboren. De geboren Utrechtse was Fotograaf des Vaderlands (2013) en won een prijs bij de World Press Photo in 2012.

Sanne Schim van der Loeff is Exhibitions Manager en curator bij World Press Photo, de stichting die elk jaar de grootste en meest prestigieuze fotografiewedstrijd ter wereld organiseert, de World Press Photo van het Jaar. Die expositie, traditioneel gehouden in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, reist vervolgens verder naar meer dan honderd locaties wereldwijd. Schim van der Loeff is als curator van World Press Photo verantwoordelijk voor deze rondreizende tentoonstelling. Daarnaast focust zij zich, zoals ze zelf vertelt in dit interview, op onder meer foto-exposities waar nieuw werk wordt getoond. 

Nico Dekens is open source specialist bij Bellingcat, het collectief van burgerjournalisten die voor hun onderzoek en digitaal speurwerk optimaal gebruik maken van open online bronnen, zoals sociale media. Bellingcat kreeg bij het publiek grote bekendheid na meerdere doorbraken en onthullingen in het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17. Maar zoals eerder al in VPRO Tegenlicht te zien was, factchecken Bellingcat-onderzoekers ook wat er gebeurt in oorlogsgebieden als in Syrië. Zo ook Dekens.

wat is deep fake?

Tegenlicht en World Press Photo doen het samen

Door Tom Reijner

De afgelopen maanden sloegen VPRO Tegenlicht en World Press Photo de handen ineen voor de eerste Tegenlicht Talk op Lowlands. En aanstaande vrijdag klokslag 13:25 uur is het dan zover: dan zal de Echo-tent bol staan van gesprekken en persoonlijke verhalen over fake news, beeldmanipulatie, factchecking en de dilemma’s van een fotojournalist.

‘Voor ons zijn betrouwbare beelden essentieel,’ aldus Caroline Lapidaire van World Press Photo. Zij is als coördinator verantwoordelijk voor alle relaties met derde partijen en in die hoedanigheid medeorganisator van de Tegenlicht Talk.

Wat te doen tegen nep-nieuws?

© .

Ontvang wekelijks een flinke dosis toekomst van de Tegenlichtredactie in je mailbox.

© vpro

queertopia / f*ck the gender binary

zaterdag 17 augustus - 13.25 - echo

Nog voor we geboren zijn, worden we in genderhokjes geplaatst: wie geen man is, is vrouw en andersom. Leve de LGBTQI+ -revolutie! Clarice Gargard in gesprek met socioloog/producer Jonah Lamers, filmmaker Bart Peters van de Transketeers en choreograaf Naomie Pieter. Met hen duiken we in de toekomst waarin baby’s überhaupt niet als man of vrouw geregistreerd worden. Worden we eindelijk bevrijd van strenge regels als het gaat om ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’? Zet je daarnaast schrap voor een queer power performance van door Naomie Pieter met House Of Vineyard Mother Amber Vineyard. Gegarandeerd vuurwerk.

 

↓ sprekers

Jonah Lamers is lid van het filmmakers- en adviescollectief the Transketeers, waarvan hij producer is. Naast het creëren van eigen audiovisuele content zoals de documentaire Trans*Tapes en het produceren van podcasts en interviews, zijn the Transketeers veel bezig met het spreken over genderdiversiteit op openbare fora. Hun doel is om niet in hokjes te denken en de ongehoorde stem van de minderheid te verspreiden op originele wijze.

Lamers wist rond zijn 20ste dat hij geen vrouw was, maar hij voelde zich ook niet helemaal man. Toen Lamers een vriendinnetje kreeg, dacht zijn omgeving dat hij lesbisch was: hij moest niet alleen zijn persoonlijke obstakels, maar ook nog eens de obstakels in de buitenwereld overwinnen. Inmiddels helpt Lamers anderen met het overwinnen van diezelfde obstakels. Dit doet hij bijvoorbeeld door het bespreken en bekritiseren van genderlabels die de maatschappij ons oplegt.

Clarice Gargard is allround mediamaker die door middel van haar werk onderbelichte realiteiten en perspectieven toont. Zo schreef zij onder andere over homoseksualiteit in Afrikaanse landen. Momenteel werkt ze onder meer als columnist voor het NRC, als journalist voor de NTR, presentator bij AT5 en event organizer van kunstinitiatief Cinnamon Amsterdam. In 2019 is Gargard de Nederlandse VN-Vrouwenvertegenwoordiger en zal zij speechen over vrouwenrechten tijdens de Algemene Vergadering van de VN, waar ze de komende tijd over zal schrijven bij De Correspondent. Gargard was moderator bij de Tegenlicht Meet Up naar aanleiding van de Tegenlicht-aflevering ‘Beste Reizigers...’.

Bart Peters is al vijf jaar de director van het filmmakers- en adviezencollectief the Transketeers. Op zijn 22ste onderging Peters zijn transitie van vrouw naar man. Met de Transketeers probeert hij met audiovisuele content een podium te geven aan mensen die ook niet in hokjes gestopt willen worden, met audiovisuele content. 

In 2012 studeerde Peters af aan de Nederlandse Film- en Televisie Academie. Sindsdien heeft hij als director aan verschillende projecten meegewerkt die gender en identity als centraal onderwerp behandelen. Zo heeft Peters bijvoorbeeld samengewerkt met BNN, de Universiteit van Nederland en het Transgenderkoor in Rotterdam.

Naomie Pieter is onder meer anti-racisme- en queer-activist en medeoprichter van de Black Queer & Trans Resistance Netherlands. Ook heeft Pieter in 2018 een Black Queer Archive opgericht in het Amsterdam Museum, die bestaat uit voorheen niet-gearchiveerde en ongehoorde verhalen in de black queer geschiedenis. Verder is Pieter choreograaf. In Pieters werk is het queer en anti-racisme-activisme terug te zien.

het geheim van intersekse

© .

Ontvang wekelijks een flinke dosis toekomst van de Tegenlichtredactie in je mailbox.

© vpro | ANP

future fashion

zondag 18 augustus - 13.25 - echo

In welke kleding loop jij als Lowlander over 5 of 10 jaar over het festivalterrein? Samen met kunstenaar en ondernemer Jalila Essaïdi, Linda Valkeman & Carmen Hogg van Obroni Wa Wu en Ista Boszhard & Cecilia Raspanti van Waag TextileLab duiken we in de mode van morgen, maar ook mode met een moraal. Want ben je al afgekickt van de fast fashion? Het huidige modesysteem is niet alleen gebaseerd op sociale uitbuiting, maar ook verantwoordelijk voor 10 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. De productie moet duurzamer en welke rol kunnen textile labs en ontwerpers daarin dan spelen? Loop jij er straks blits én verantwoord bij.

↓ sprekers

Jalila Essaïdi is een kunstenaar en entrepreneur, gevestigd in Eindhoven. Ze is gespecialiseerd in biobased materialen en biologische kunsten. Met haar bekroonde biotechnische kunstwerk Bulletproof Skin neemt Essaïdi de sociale, politieke, ethische en culturele vraagstukken over veiligheid in de wereld onder de loep. Verder heeft Essaïdi in 2011 de non-profit organisatie BioArt Laboratories opgericht, met het doel om een plek te bieden aan mensen die geïnteresseerd zijn in de combinatie kunst en biotechnologie. Wetenschappers, kunstenaars, ontwerpers en entrepreneurs leren en werken er samen om tot interessante uitvindingen te komen. 

Ista Boszhard is concept developer. Ze is thuis in allerlei disciplines: zij omschrijft haar werkstijl als ‘beschouwend, onderzoekend, schrijvend en ondernemend’. Ze probeert altijd de grenzen van duurzaam design op te zoeken in de hoop met alternatieve ideeën aan een duurzame wereld te kunnen bijdragen. Samen met Cecilia Raspanti begon Boszhard in 2015 TextileLab Amsterdam, een creatief onderzoekslab dat eerlijke en duurzame alternatieven onderzoekt voor de kledingindustrie. Door haar veelzijdige werkwijze toe te passen brengt Boszhard verschillende design methodes bij elkaar in TextileLab. Met hun innovatieve creaties wonnen Boszhard en Raspanti in 2018 de VPRO Tegenlicht-verkiezing Future Fashion Pioniers.

Cecilia Raspanti studeerde fashion design aan het Polimoda Fashion Institute in Florence. Als mode- en textiel-designer laat Raspanti zich graag inspireren door de natuur. Samen met Ista Boszhard startte Raspanti in 2015 TextileLab Amsterdam. Hier ontdekte Raspanti de digitale productie van mode en begon zij met het onderzoeken van de mogelijkheden op het gebied van textielmanipulatie met behulp van technologie. Ze begon hierdoor haar eigen label, Ceciilya, waarbij ze oude ambachtelijke technieken integreert in digitale versies, die ze vervolgens in nieuwe modieuze en innovatieve materialen verwerkt.

Carmen Hogg is stijlantropoloog. Na haar studie antropologie aan de VU, focuste ze zich op de betekenis van kleding. Zo trok ze onder meer door Amsterdam Zuidoost om bewoners uit de buurt aan de tand te voelen over hun kledingkeuzes, hierover maakte ze de documentaire De Stijl van Zuidoost. Samen met Linda Valkeman zette ze het project Obroni Wa Wu op. Obroni Wa Wu is te vertalen als ‘Dead White Man’s Clothing’. In Accra (Ghana) wordt gedoneerde Westerse afdank-kleding in een upcycle proces tot nieuwe kleding gemaakt. Dit gebeurt in samenwerking met het Amsterdamse merk Bonne Suits. Zo wordt voorkomen dat door ons gedragen ‘fast fashion’ zwerfafval wordt in West-Afrika.  

Linda Valkeman studeerde Fashion Design aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en aan de Artez. In haar werk brengt zij kunst, research en design samen. Zij laat zich hierbij inspireren door tradities en gebruiken uit andere culturen. In Ghana richtte Valkeman het Moving Material Museum op, in dit project geeft zij inzicht in hoe textiel zich verplaatst. De verschillende routes die textiel aflegt in de kringloop zijn de kern van haar onderzoek. Ook in haar nieuwste project, Obroni Wa Wu, wat ze samen met stijlantropoloog Carmen Hogg opzette, komt dit terug. Obroni Wa Wu is te vertalen als ‘Dead White Man’s Clothing’. In Accra (Ghana) wordt gedoneerde Westerse afdank-kleding in een upcycle proces tot nieuwe kleding gemaakt. Dit gebeurt in samenwerking met het Amsterdamse merk Bonne Suits. Zo wordt voorkomen dat door ons gedragen ‘fast fashion’ zwerfafval wordt in West-Afrika.